Nhà đầu tư nhỏ lẻ: Yếu thế và lép vế trước “ma trận” thông tin trên thị trường chứng khoán
Kiều Linh
16/05/2022, 16:41
Tính đến cuối tháng 4/2022, toàn thị trường có 5,2 triệu tài khoản chứng khoán được cấp trong đó có đến 99,8% là nhà đầu tư cá nhân. Dù là lực lượng đông đảo song nhóm này đang bị thua thiệt do bất bình đẳng thông tin so với các thành phần còn lại như doanh nghiệp, hay tổ chức trung gian là các công ty chứng khoán...
Ảnh minh hoạ.
Dữ liệu từ Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam cho thấy, tính đến cuối tháng 4/2022, số tài khoản giao dịch trong nước chính thức cán mốc 5,17 triệu tài khoản trong đó lượng tài khoản giao dịch cá nhân là 5,16 triệu tài khoản chiếm tỷ lệ 99,8% còn lại là nhà đầu tư tổ chức với 13,067 tài khoản, chiếm tỷ lệ rất nhỏ 0,2% số lượng tải khoản giao dịch trong nước.
Dù là lực lượng đông đảo chiếm ưu thế về dòng tiền song nhóm này đang bị đối xử bất bình đẳng thông tin so với các thành phần còn lại như doanh nghiệp niêm yết, hay tổ chức trung gian là các công ty chứng khoán.
NHỎ LẺ VỀ NGUỒN VỐN, MÙ MỜ VỀ THÔNG TIN
Hiện có khoảng 65 công ty chứng khoán trên thị trường đa phần có hoạt động tự doanh với doanh thu nghiệp vụ này chiếm gần một nửa so với doanh thu các mảng còn lại như môi giới, cho vay margin, tư vấn bảo lãnh phát hành...
Tự doanh chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu doanh thu của các công ty chứng khoán (dữ liệu tính đến cuối năm 2021).
Tuy nhiên, đang có sự bất cân xứng khá lớn giữa công ty chứng khoán so với nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Thứ nhất, các công ty chứng khoán thường là đơn vị được tiếp xúc nhiều hơn với doanh nghiệp qua mỗi buổi gặp gỡ với nhà đầu tư và cổ đông lớn để cập nhật dự báo về lợi nhuận, kế hoạch triển khai các dự án lớn, việc bán các tài sản tài chính thu lợi nhuận... trong khi đó cổ đông nhỏ lẻ lại không được mời.
Lấy ví dụ, Công ty Chứng khoán B, ngày 4/5/2021 đã tham dự buổi gặp gỡ nhà đầu tư của Tập đoàn M. Tại buổi gặp gỡ này, ban lãnh đạo tập đoàn khẳng định các kế hoạch kinh doanh năm 2021 đề ra tại Đại hội đồng cổ đông đều đi đúng hướng, chi tiết cơ cấu doanh thu cũng đều được cập nhật với đại diện công ty chứng khoán.
Đến ngày 19/5, tức là sau khoảng 15 ngày, công ty chứng khoán này đưa ra bản báo cáo phân tích về doanh nghiệp và khuyến nghị nhà đầu tư mua. Như vậy, trong khoảng 15 ngày này, với những thông tin có trước, tự doanh của công ty hoàn toàn có thể đã "gom đủ hàng" sau đó khối môi giới phân tích mới tung ra báo cáo nhằm khuyến nghị nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào.
Tất nhiên, những buổi doanh nghiệp gặp gỡ như vậy cũng có nhiều đại diện đến từ những công ty chứng khoán, tổ chức trung gian và cả nhà đầu tư "cá mập" khác cũng tham dự. Những "tay chơi lớn" này không chỉ vượt trội về năng lực vốn so với nhà đầu tư nhỏ lẻ mà luôn có lợi thế hơn cả về thông tin một cách miễn phí.
Thứ hai, là vấn đề về margin. Cho vay margin là hoạt động hái ra tiền của các công ty chứng khoán và là mảng kinh doanh ngày càng được coi trọng. Vì thế các công ty chứng khoán luôn cố gắng hạn chế rủi ro bằng các quy định "nắm đằng chuôi" so với khách hàng.
Đơn cử, giai đoạn cuối tháng 4 vừa qua, Sự kiện các bắt bớ các lãnh đạo doanh nghiệp niêm yết như FLC và Tân Hoàng Minh như một "mồi lửa" dẫn đến các công ty chứng khoán bán giải chấp cổ phiếu dùng làm tài sản đảm bảo để thu về số tiền đã cho khách hàng vay.
Đáng nói ở chỗ, các công ty chứng khoán luôn biết cho vay margin đang ở trong tình trạng nào và sẵn sàng kịch bản đối phó. Đây là thông tin đáng giá "triệu đô", vì nếu một công ty chứng khoán căng margin thì rất có thể các công ty khác cũng như vậy. Nguồn margin trên thị trường đạt ngưỡng tối đa cũng đồng nghĩa với một tín hiệu cảnh báo về thị trường đạt đỉnh vì cạn sức mua. Trong khi đó nhà đầu tư nhỏ lẻ chỉ có thể ước đoán con số này thông qua các báo cáo tài chính hàng quý của công ty chứng khoán và số liệu dĩ nhiên không còn chính xác nữa.
Đồ hoạ: K.Linh.
Thống kê mới nhất cho thấy, dư nợ cho vay bao gồm cho vay margin và ứng trước tại các công ty chứng khoán vẫn tiếp tục lập kỷ lục với hơn 201.176 tỷ đồng tại ngày 31/3. Một số công ty đã tiệm cận tỷ lệ margin bằng 200% so với vốn chủ sở hữu được quy định tại Quyết định số 87 hướng dẫn giao dịch ký quỹ chứng khoán của Ủy ban chứng khoán Nhà nước.
Đơn cử với Mirae Asset, dư nợ cho vay với 18.482 tỷ đồng, tăng 7% so với quý trước, bằng 185% vốn chủ sở hữu và nếu tính cả phần ứng trước, tỷ lệ này đạt đến 210%. Tỷ lệ này ở VnDirect là 168%; ở MBS là 209%.
CÂN BẰNG THÔNG TIN: NÊN MINH BẠCH TỐI ĐA
Bất cân xứng thông tin giữa nhà đầu tư nhỏ lẻ - với tổ chức trung gian là các công ty chứng khoán vốn dĩ đã rất lớn lại càng chênh lệch hơn khi kể từ ngày 1/3/2022 vừa qua, HoSE chính thức ngừng công bố thông tin giao dịch khối tự doanh.
Lý giải về việc này, đại diện HoSE cho rằng “thông tin giao dịch tự doanh của các công ty chứng khoán không thuộc nội dung công bố thông tin về giao dịch chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán, theo quy định tại Điều 37, Thông tư 96/2020/TT-BTC hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Do vậy, việc dừng cung cấp thông tin giao dịch tự doanh sẽ không ảnh hưởng tới thông tin mà HoSE công bố ra thị trường theo quy định”.
Như vậy, quy định về pháp luật công bố thông tin chứng khoán vô tình tạo thêm bất bình đẳng trên thị trường giữa tự doanh các công ty chứng khoán và nhà đầu tư nhỏ lẻ. Ngoài thông tin về khối ngoại, nhà đầu tư nhỏ lẻ gần như mù mờ không thể biết được tự doanh công ty chứng khoán đang mua bán cổ phiếu nào.
Mặc dù hoạt động tự doanh được cho phép, nhưng bộ phận này luôn có được lợi thế tự nhiên vượt trội so với nhà đầu tư thông thường. Quyền tiếp cận thông tin nội bộ của doanh nghiệp sớm dưới danh nghĩa tổ chức đầu tư, lợi thế được ưu ái về thông tin nội bộ trong bản thân công ty chứng khoán (ví dụ số dư margin), chưa kể lợi thế về phí giao dịch... khiến khối tự doanh "trên cơ" nhà đầu tư nhỏ lẻ. Vì vậy câu chuyện xung đột lợi ích là điều hiển nhiên, bất chấp các công ty chứng khoán có tuyên bố khối tự doanh "độc lập" đến cỡ nào.
Do đó, việc công bố số liệu giao dịch của bộ phận tự doanh là điều nên làm. Mới đây, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cho biết đã làm việc với 23 công ty chứng khoán và yêu cầu HoSE phải cung cấp lại dữ liệu giao dịch tự doanh. Tuy nhiên, để giải quyết triệt để, yêu cầu này nên được quy định rõ và "luật hóa", nhằm tránh trường hợp vì một lí do nào đó Sở Giao dịch tiếp tục dừng công bố dữ liệu tự doanh trong một khoảng thời gian nhất định cho đến khi buộc Uỷ ban Chứng khoán phải vào cuộc, yêu cầu cung cấp lại.
Với số liệu margin, việc yêu cầu công ty chứng khoán báo cáo số liệu hiện mới chỉ dừng lại như một công cụ quản lý. Nên chăng cơ quan quản lý thị trường có thể định kỳ công bố số liệu tổng về quy mô margin toàn thị trường để nhà đầu tư biết, chẳng hạn hàng tháng, hàng quý, thay vì chỉ khi thị trường đồn râm ran mới "tiết lộ" con số để thị trường thêm rúng động và phản ứng sốc.
Về phía nhà đầu tư nhỏ lẻ, việc đầu tư trên thị trường chứng khoán luôn cần kiến thức chuyên môn và điều đó nằm trong tay mỗi cá nhân. Đơn cử, việc biết số liệu giao dịch của tự doanh công ty chứng khoán không đảm bảo đầu tư cũng sẽ thắng như tự doanh. Việc đọc một báo cáo khuyến nghị mua/bán cổ phiếu với giá nào đó không có nghĩa là "nhắm mắt" để mua, rồi khi thua lỗ thì đổ lỗi cho công ty chứng khoán.
Công bằng thông tin: Sẽ công bố lại số liệu tự doanh, đổi cách tính giá đáo hạn phái sinh
SSC yêu cầu thực hiện nghiêm việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán
Kiểm toán thông đồng doanh nghiệp bóp méo báo cáo tài chính sẽ bị phạt tối đa 2 tỷ đồng
Doanh nghiệp kiểm toán“bắt tay” với khách hàng để bóp méo báo cáo tài chính sẽ bị phạt tối đa 2 tỷ đồng, buộc nộp lại toàn bộ số lợi bất chính và bị đình chỉ kinh doanh dịch vụ kiểm toán; kiểm toán viên trực tiếp tham gia cũng bị phạt tiền và thu hồi giấy phép hành nghề...
Giá vàng tăng mạnh, USD trượt dốc sau phát biểu của ông Powell
Giá vàng thế giới tăng mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (22/8), khi tín hiệu có thể hạ lãi suất vào tháng 9 từ Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khiến đồng USD sụt giá...
Chứng khoán Mỹ xanh rực vì Chủ tịch Fed mềm mỏng, giá dầu hoàn tất tuần tăng
Thị trường chứng khoán Mỹ tăng điểm mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (22/8), thiết lập đỉnh cao lịch sử mới, sau khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell phát tín hiệu có thể cắt giảm lãi suất vào tháng tới...
Khơi thông thị trường trái phiếu tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế tư nhân
Với nhu cầu vốn khổng lồ cho phát triển kinh tế trong kỷ nguyên tăng trưởng mới , vai trò của thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Dù sở hữu tiềm năng lớn, thị trường này vẫn đối mặt với nhiều điểm nghẽn…
Tự doanh và tổ chức "vào việc", gom mạnh cổ phiếu
Tự doanh hôm nay mua ròng 1330.3 tỷ đồng tính riêng khớp lệnh họ mua ròng 1314.3 tỷ đồng. Tổ chức trong nước cũng gom ròng...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: