Thời gian qua, chế độ bảo hiểm thất nghiệp được triển khai nhằm giúp đỡ và bảo vệ người lao động, đặc biệt là trong những trường hợp bị mất việc làm do các lý do khách quan như sự giảm bớt vị trí công việc, do thay đổi cơ cấu nền kinh tế hoặc khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp dẫn tới việc cắt giảm nhân sự.

TĂNG THANH TRA ĐỂ PHÁT HIỆN VI PHẠM

Mặc dù vậy, trong quá trình thực hiện, vẫn còn xảy ra những trường hợp cố tình gian lận bảo hiểm thất nghiệp, trục lợi quỹ.

Theo ông Trần Tuấn Tú, Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), trong quy định liên quan đến việc người lao động vi phạm, khắc phục, sẽ bị xử lý theo những quy định về vi phạm, xử lý vi phạm.

Còn việc tham gia bảo hiểm thất nghiệp là tham gia theo đối tượng, do đó, đây là 2 lĩnh vực khác nhau, chứ không phải vì người lao động vi phạm mà người lao động không được tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Khi người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp sẽ căn cứ vào hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc để xử lý.

Ông Tú cho biết, có nhiều trường hợp bị chấm dứt quyền lợi của bảo hiểm thất nghiệp, ví dụ, người lao động đã hưởng quyền lợi thì phải thực hiện trách nhiệm. Một số người vi phạm, không được hưởng quyền lợi của mình, người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, một số người nộp hồ sơ và rơi vào trường hợp đặc biệt cũng không được hưởng. Có người lao động đã được hưởng, nhưng trong thời gian hưởng thì rơi vào 13 trường hợp theo quy định sẽ bị chấm dứt hưởng.

Trong 13 trường hợp đó, có 6 trường hợp chấm dứt nhưng được bảo lưu thời gian đóng (như có việc làm, đi nghĩa vụ quân sự, công an, đi học tập 12 tháng trở lên, mất tích…), 7 trường hợp chấm dứt nhưng không được bảo lưu thời gian đóng (người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp lại hưởng lương hưu, người đi định cư, có hợp đồng làm việc ở nước ngoài, tử vong…), những trường hợp này chấm dứt, không được hưởng, không được bảo lưu thời gian.

“Thời gian qua, chúng tôi tăng cường thông tin tuyên truyền về quyền, trách nhiệm của người lao động, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để xử lý vi phạm, tăng cường ứng dụng ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, địa phương, để phát hiện trường hợp vi phạm, xử lý trách nhiệm”, ông Tú thông tin.

KIÊN QUYẾT THU HỒI SỐ TIỀN HƯỞNG SAI

Liên quan đến công tác thanh tra phát hiện vi phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, trong đó có bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2023, Ngành đã chủ trì và phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện thanh tra, kiểm tra tại hơn 9.000 đơn vị.

Kết quả, Ngành đã ban hành, tham mưu ban hành 448 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền xử phạt là 15 tỷ đồng; yêu cầu truy thu tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của 23.118 lao động đóng chưa đúng quy định với số tiền truy thu là 62,4 tỷ đồng.

Đồng thời, yêu cầu thu hồi về quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp số tiền hơn 37,6 tỷ đồng tiền hưởng các chế độ không đúng quy định.

Về phía Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, để hạn chế trục lợi chính sách bảo hiểm thất nghiệp, thu hồi về quỹ số tiền chi sai, nhiều giải pháp cũng được đề ra.

Trong đó, về giải pháp chung là yêu cầu các Trung tâm Dịch vụ việc làm chủ trì, phối hợp với Bảo hiểm xã hội tỉnh, chính quyền địa phương các cấp, công an (trích xuất dữ liệu bảo hiểm xã hội, dữ liệu dân cư quốc gia) rà soát lập danh sách cụ thể của những người lao động đang hưởng sai tiền bảo hiểm thất nghiệp (họ tên, năm sinh, số căn cước công dân/chứng minh nhân dân, số tiền phải thu hồi, địa chỉ nơi làm việc, địa chỉ nơi cư trú).

Từ đó phối hợp bảo hiểm xã hội tỉnh, chính quyền địa phương thực hiện các giải pháp thu hồi.

Đối với những người lao động đang đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tại các đơn vị, doanh nghiệp, Trung tâm Dịch vụ việc làm lập danh sách cụ thể của người đang hưởng sai tiền bảo hiểm thất nghiệp, tham mưu lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành văn bản gửi các đơn vị, doanh nghiệp phối hợp thông báo, đôn đốc người lao động thực hiện nộp lại số tiền hưởng sai. Đồng thời cung cấp danh sách cho Bảo hiểm xã hội tỉnh để phối hợp thực hiện.

Bảo hiểm xã hội tỉnh căn cứ danh sách người lao động đang hưởng để ban hành văn bản gửi cho Bảo hiểm xã hội nơi người lao động đang tham gia đóng bảo hiểm xã hội đề nghị phối hợp, hỗ trợ việc thu hồi; liên hệ doanh nghiệp sử dụng người lao động thông báo cho người lao động nộp lại số tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp sai quy định.

Lưu ý những trường hợp có thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp báo bảo lưu theo các quyết định chấm dứt, hủy hưởng thì người lao động phải nộp lại số tiền thu hồi, rồi mới tiến hành xác nhận bổ sung thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động.

Đối với người lao động nghỉ việc đã hưởng bảo hiểm xã hội một lần, Trung tâm Dịch vụ việc làm lập danh sách người hưởng sai, gửi Sở Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành văn bản, phối hợp chính quyền địa phương nơi cư trú để tuyên truyền, thông báo việc nộp lại số tiền hưởng sai. Thành lập tổ công tác đến làm việc trực tiếp gia đình người lao động để vận động thực hiện đúng nghĩa vụ bản thân đối với các quy định của pháp luật.

Trường hợp người lao động nghỉ việc và chưa hưởng bảo hiểm xã hội một lần, Trung tâm Dịch vụ việc làm lập danh sách cụ thể của người hưởng sai gửi Bảo hiểm xã hội tỉnh để phối hợp.

Bảo hiểm xã hội tỉnh chỉ đạo hệ thống Bảo hiểm xã hội cấp huyện theo dõi chặt chẽ các trường hợp người lao động cư trú trên địa bàn. Khi giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội một lần gián tiếp cho người lao động hưởng tiền trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp cần phối hợp Trung tâm Dịch vụ việc làm để thu hồi dứt điểm số tiền người lao động hưởng sai quy định.