Tuy nhiên, Thủ tướng cũng lưu ý rằng việc đáng làm hơn là thiết kế thể chế, cơ chế, chính sách để hàng trăm nghìn doanh nghiệp, cả xã hội cùng vào cuộc để thúc đẩy khoa học công nghệ tiếp tục phát triển.  

CHẤP NHẬN RỦI RO, KHÔNG QUẢN LÝ THEO HƯỚNG CHỐNG THẤT THOÁT

Báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, thời gian vừa qua, ngành khoa học và công nghệ đã từng bước khẳng định vai trò động lực trong phát triển kinh tế-xã hội.

Khoa học công nghệ ứng dụng thể hiện qua trình độ công nghệ có những bước tiến rõ nét. Chỉ số đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng GDP tăng từ 33,6% bình quân giai đoạn 2011-2015 lên 45,2% giai đoạn 2016-2020 (vượt mục tiêu 35%).

Chỉ số đổi mới sáng tạo của Việt Nam những năm gần đây liên tục tăng vượt bậc. Năm 2020. Việt Nam xếp thứ 42/131 quốc gia, dẫn đầu nhóm quốc gia có cùng mức thu nhập và đứng thứ 3 trong ASEAN, sau Singapore và Malaysia.

Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam bắt đầu được hình thành và phát triển. Nguồn lực tài chính từ xã hội cho khoa học công nghệ tăng mạnh. Trong khi 10 năm trước chủ yếu dựa vào ngân sách (chiếm 70 đến 80%), thì nay đầu tư từ ngân sách nhà nước và doanh nghiệp đã tương đối cân bằng với tỷ lệ tương ứng 52% và 48%.

Tai buổi làm việc, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đã đề xuất nhiều nội dung với mục tiêu là hoàn thiện hệ thống pháp luật về cơ chế, chính sách thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó có pháp luật về đầu tư, đầu tư công, ngân sách Nhà nước, về tài sản công và các văn bản hướng dẫn về xử lý tài sản hình thành từ nhiệm vụ khoa học công nghệ, về chính sách thuế….

Theo Bộ trưởng, cần phải xây dựng cơ chế Bộ Khoa học và Công nghệ chịu trách nhiệm về chất lượng nghiên cứu để tháo gỡ vướng mắc quy trình, thủ tục liên quan đến các đề tài, nhiệm vụ khoa học công nghệ sử dụng ngân sách Nhà nước theo hướng chấp nhận nguyên tắc rủi ro trong khoa học, tin các nhà khoa học thay vì quản lý theo hướng chống thất thoát.

Đồng thời, phải công khai, minh bạch tất cả các nhiệm vụ, đề tài nghiên cứu để chính các nhà khoa học và cộng đồng giám sát.

Về một số đề xuất cụ thể, Bộ trưởng kiến nghị Chính phủ quan tâm xem xét, phân bổ nguồn vốn sự nghiệp khoa học công nghệ, vốn đầu tư phát triển khoa học công nghệ trong năm 2020 và các năm tiếp theo để có đầy đủ nguồn lực triển khai thực hiện hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đề nghị bổ sung cấp vốn điều lệ (2.000 tỷ đồng) cho Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia trong nguồn vốn đầu tư công trung hạn 2021-2025.

Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ thực hiện chức năng cho vay ưu đãi, bảo lãnh để vay vốn và hỗ trợ vốn (hỗ trợ tài chính) cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng kiến nghị Chính phủ có giải pháp tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp trong việc sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ đầu tư cho đổi mới công nghệ. Bộ đề nghị Bộ Tài chính sớm ban hành Thông tư sửa đổi Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BKH&CNBTC hướng dẫn nội dung chi và quản lý Quỹ.

KHÔNG ĐỂ CHỨNG TỪ THANH TOÁN DÀY HƠN CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU

Tại cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính về cơ bản đồng ý với những kiến nghị cụ thể của Bộ Khoa học và Công nghệ. Tuy nhiên, Thủ tướng lưu ý rằng việc đáng làm hơn là là thiết kế thể chế, cơ chế, chính sách để hàng trăm nghìn doanh nghiệp, cả xã hội cùng vào cuộc để thúc đẩy khoa học công nghệ tiếp tục phát triển.

Thủ tướng nhấn mạnh, trong bối cảnh quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước đối mặt nhiều thách thức và cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, Bộ Khoa học và Công nghệ phải đóng vai trò trung tâm điều phối, kết nối phát triển khoa học công nghệ của các bộ, ngành, địa phương và truyền cảm hứng cho các nhà khoa học.

Về phương hướng phát triển thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu Bộ phải tiếp tục nỗ lực hơn nữa, hành động quyết liệt hơn nữa để tiếp tục thúc đẩy khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ.

“Nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ phải đi vào cái ta cần chứ không phải cái ta có. Lấy khó khăn, thách thức là động lực vươn lên, trưởng thành, phát triển”, Thủ tướng quán triệt. 

Thủ tướng cũng yêu cầu phát triển thị trường khoa học công nghệ đúng nghĩa để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, đổi mới sáng tạo.

"Cái gì doanh nghiệp và xã hội làm được, làm tốt hơn thì để doanh nghiệp và xã hội làm", Thủ tướng nhấn mạnh.

Lấy ví dụ về nghiên cứu, sản xuất vaccine, Thủ tướng cho rằng Bộ phải ngồi cùng, sát cánh với các nhà khoa học, các cơ sở nghiên cứu, các doanh nghiệp để thúc đẩy, phát huy bản lĩnh, trí tuệ người Việt Nam trong nhiệm vụ rất quan trọng, cấp bách này.

Thủ tướng giao Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính xây dựng cơ chế, chính sách ưu tiên, khuyến khích nghiên cứu khoa học công nghệ phục vụ phòng chống dịch và sản xuất vaccine ngừa Covid-19, trong đó có quy định về đầu tư rủi ro.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu sửa đổi các quy định về tài chính cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ.

"Đừng thiết kế một quy trình mà chứng từ thanh toán dày hơn cả công trình nghiên cứu”, Thủ tướng lưu ý.