Thất nghiệp, giới trẻ Nhật đi làm ruộng

Ở một số vùng nông thôn trên nước Nhật, gần đây xuất hiện những nhóm nông dân có vẻ ngoài khá “lạ”, với những chiếc khăn bông mới tinh vắt trên cổ, và những đôi ủng bóng loáng dưới chân.

Phát biểu khi đang gieo hạt trên ruộng rau, một người trong số này nói: “Trông thì không đến nỗi, nhưng làm thì mệt thật”.

Đó là anh thanh niên tóc xù Tatsunori Kobayashi trước đây làm việc trong khu giải trí và nghỉ dưỡng Tokyo Disney Resort. Lúc này, anh đang làm công việc của một nhà nông thực thụ, khi tham gia vào chương trình mang tên Inaka-de-hatarakitai (theo tiếng Nhật có nghĩa là “Chúng tôi muốn làm việc ở nông thôn!”) do Chính phủ Nhật tổ chức.

Đây là chương trình thử nghiệm đưa thanh niên thất nghiệp ở các khu vực đô thị của nước này về nông thôn lao động và hiện đã có khoảng 2.000 thanh niên tham gia. Chương trình được đầu tư 13 triệu USD này là một phần trong kế hoạch kích thích kinh tế mới trị giá 150 tỷ USD mà Thủ tướng Taro Aso công bố mới đây. Việc Chính phủ Nhật tung ra chương trình này là nhằm mục đích xoa dịu những lo ngại gia tăng về tình trạng “vô công rồi nghề” của giới trẻ, cũng như tình trạng ảm đạm của các trang trại ở Nhật hiện nay.

Tình hình việc làm của giới trẻ Nhật ở độ tuổi 20-30 hiện nay đã gần giống như những gì xảy ra trong “thập kỷ mất mát” ở nước này những năm 1990, khi nhiều thanh niên ở nước này không thể tìm được những công việc tốt và ổn định. Hiện một tỷ lệ lớn thanh niên Nhật chỉ kiếm được những công việc với mức lương thấp, khiến nhiều người lo ngại có thể xảy ra tình trạng chảy máu chất xám từ nước này sang các quốc gia khác như Mỹ.

Trong bối cảnh kinh tế Nhật ngập sâu trong suy thoái, tầng lớp lao động trẻ ở nước này còn phải đương đầu với tình trạng sa thải và cắt giảm lương mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất.  Chính phủ Nhật đang xem đây là một cơ hội để chuyển lao động từ một số ngành thiếu việc làm sang những lĩnh vực từ lâu bị thiếu lao động, trong đó có nông nghiệp.

Về phần mình, nhiều thanh niên Nhật cũng tỏ ra khá quan tâm đến việc về nông thôn kiếm việc giữa lúc việc làm ở thành phố giống như “sao buổi sớm”. Các hội chợ việc làm nông nghiệp ở Nhật đã thu hút rất nhiều người tham gia. Riêng một hội chợ gần đây ở Osaka đãc ó 1.400 người tới xin việc. “Thanh niên thì cần việc, mà nông dân thì cần người làm hỗ trợ. Đây là một sự bổ sung hoàn hảo”, ông Isao Muneta, một quan chức của Bộ Nông nghiệp Nhật, phát biểu.

Tuy nhiên, cũng không thể coi đây là một giải pháp cho nền kinh tế đang diễn biến xấu đi của Nhật. Kinh tế Nhật đã tăng trưởng âm 12,1% trong quý 4/2008 so với cùng kỳ năm trước, trong khi tỷ lệ thất nghiệp đã lên tới 4,4%, cao nhất trong vòng 3 năm qua. Trong tháng 2 vừa qua, xuất khẩu của Nhật giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái.

“Các khu vực nông thôn có thể được lợi từ nguồn lao động trẻ từ thành phố. Nhưng sẽ là phi thực tế nếu coi lĩnh vực nông nghiệp là một lối thoát cho tình trạng thất nghiệp của Nhật. Thực ra, cũng không có đủ việc làm ở các trang trại cho tất cả thanh niên không có việc làm”, ông Masashi Umemoto, một chuyên gia thuộc Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu nông nghiệp của Nhật, cho hay.

Giống như ở nhiều nước công nghiệp hóa phương Tây, người Nhật từ lâu đã coi cuộc sống ở nông thôn là điều gì đó thật lãng mạn. Chỉ có 4% dân số Nhật đang làm nông nghiệp, nhưng truyền thống tôn trọng nghề trồng lúa nước vẫn được duy trì mạnh mẽ. Trẻ em Nhật luôn được nhắc nhở không được bỏ phí một hạt cơm nào để tỏ lòng kính trọng sức lao động của người nông dân. Hàng năm, Nhật hoàng vẫn dâng cơm gạo được trồng ngay trong khu vực hoàng cung lên thần Shinto. Trong các cuộc đàm phán về thương mại quốc tế, gạo là mặt hàng nhạy cảm nhất đối với Nhật Bản.

Tuy nhiên, trái với sự lãng mạn và những truyền thống cao đẹp trên là một thực tế rất ảm đạm.

Ngành nông nghiệp Nhật là một lĩnh vực kém hiệu quả và thiếu lao động trầm trọng. Sự lao dốc của giá gạo thời gian qua đã khiến tình hình càng thêm tồi tệ. Chỉ những trang trại lớn nhất mới thu được lợi nhuận từ việc trồng lúa gạo, buộc nông dân phải kiếm việc làm thêm. Các trang trại khát nhân lực lại không có đủ tiền để thuê thêm người. Tiền công cho người làm trong các nông trang ở Nhật chỉ vào khoảng 1.500 USD/tháng và việc làm thường mang tính chất thời vụ.

Lo sẽ bị sa thải, anh Shinj Akimoto, một kỹ sư công nghệ thông tin 31 tuổi, mới đây đã tự xin thôi việc và tham gia vào một khóa huấn luyện nghề nông ở vùng Yokoshibahikari cách Tokyo không xa về phía Đông. Khóa học 3 ngày được Chính phủ đài thọ này gồm những bài học cấp tốc về trồng lúa và rau, rửa chuồng lợn và cho gia súc ăn.

“Tôi chẳng có gì để mất. Ở những thời điểm như thế này, tôi cần học cách kiếm sống”, anh Akimoto nói.

Nhóm của anh Akimoto trong chương trình này có 10 người, trong đó có cả một họa sỹ vẽ phong cảnh và vài sinh viên đại học. Họ được trả lương 7.000 Yên, tương đương 70 USD mỗi ngày, và được ăn ở miễn phí khi làm việc ở trang trại. Tuy nhiên, những thanh niên này đều phàn nàn rằng, chẳng có một cửa hiệu nào ở gần để họ mua đồ uống và đồ ăn nhanh!

(Theo New York Times)