Trên thị trường tài chính hiện nay, nguồn vốn đầu tư trung và dài hạn từ các ngân hàng thương mại rất ít.

Mặt khác, các khoản cho vay tín dụng này luôn đòi hỏi phức tạp về tài sản thế chấp, thủ tục hành chính nên càng làm hẹp đi khả năng, cơ hội tiếp cận của doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp cũng có thể tiếp cận đến một số khoản vay tín dụng từ các chương trình hỗ trợ tín dụng của Nhà nước hoặc các tổ chức phi Chính phủ nhưng qui mô khoản vốn vay, số lượng các doanh nghiệp có khả năng nhận được các khoản vay này cũng còn rất hạn chế.

Tình hình này dẫn tới thực trạng đa số các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa không có nhiều sự lựa chọn cho việc tăng cường nguồn lực tài chính của mình. Các doanh nghiệp thường phải vay ngắn hạn để đầu tư dài hạn, mua máy móc thiết bị, xây dựng nhà xưởng... Điều này không những gia tăng áp lực trả nợ vay và mức độ rủi ro không trả được nợ khi doanh thu giảm đột ngột mà còn hạn chế khả năng phát triển lâu dài bền vững của doanh nghiệp trước những vận hội mới.

Với tình hình cạnh tranh gay gắt trên bình diện toàn cầu hiện nay, doanh nghiệp không thể không nghĩ đến một chiến lược tiếp cận các nguồn vốn dài hạn. Và trong đó, hoạt động dịch vụ tư vấn tài chính doanh nghiệp được kỳ vọng như một cầu nối quan trọng cho doanh nghiệp, khi thị trường tài chính dần dần xuất hiện một kênh đầu tư tài chính từ các quỹ đầu tư mạo hiểm và quỹ đầu tư chứng khoán trong và ngoài nước.

Trước đây, hoạt động tư vấn tài chính doanh nghiệp chủ yếu do các công ty tư vấn nước ngoài đảm trách và khách hàng cũng thường là khối doanh nghiệp FDI. Còn hiện tại, dịch vụ này đang có nhu cầu rất lớn khi thị trường chứng khoán ngày càng lớn và sôi động, các dịch vụ tư vấn niêm yết chứng khoán, tư vấn huy động vốn, tư vấn tài trợ dự án,... cho các công ty cổ phần bùng nổ.

Bên cạnh đó, quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước đang được đẩy nhanh tiến độ cũng làm cho hoạt động tư vấn tài chính sôi động hơn với các dịch vụ xác định giá trị doanh nghiệp, lập phương án cổ phần hoá, bán cổ phần cho công chúng và tư vấn tái cấu trúc công ty hậu cổ phần hoá. Nhìn chung, khi nền kinh tế duy trì đà tăng trưởng cao, số lượng doanh nghiệp tăng nhanh và hoạt động ngày càng phức tạp thì thị trường dịch vụ tư vấn tài chính còn cơ hội phát triển mạnh.

Nhu cầu và tiềm năng lớn như vậy, nhưng thực tế, dịch vụ tư vấn tài chính tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đặt nền móng và thực sự được khách hàng quan tâm đúng mức. Ngoài bộ phận tư vấn của các công ty kiểm toán nước ngoài chủ yếu phục vụ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì chỉ có khoảng hơn một chục công ty tham gia vào lĩnh vực này.

Và hiện chưa thật nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhận thức đầy đủ tầm quan trọng cũng như thiết lập được mối quan hệ cần thiết với dịch vụ tư vấn tài chính doanh nghiệp.

Trong khi đó, một điều rất đáng tiếc là thị trường tài chính Việt Nam đang hình thành ngày càng nhiều các quỹ đầu tư với tiềm lực và khả năng cho vay rất đáng kể. Từ các quỹ ra đời từ nhiều năm trước như Quỹ đầu tư Dragon Capital, gần đây xuất hiện thêm hàng loạt các quỹ Mekong Capital, VinaCapital, VietFund...

Đó là chưa kể cơ hội đón nhận sự tham gia của một số quỹ đầu tư quốc tế rất lớn khác nữa IDG (Mỹ), DEG (Đức)... Đây được xem là nguồn cung cấp vốn dài hạn cho doanh nghiệp trong bối cảnh mới hiện nay.

Tiếp cận với các nguồn vốn này dưới sự tư vấn chuyên nghiệp của các tổ chức tư vấn tài chính, doanh nghiệp có thể huy động được một khoản vay hoặc đầu tư dài hạn có quy mô từ vài trăm ngàn USD cho đến vài triệu USD với thời hạn thường kéo dài từ 4 đến 10 năm.

Đối với đa số doanh nghiệp Việt Nam là các doanh nghiệp nhỏ và vừa thì đây là mức huy động phù hợp với năng lực và nhu cầu. Và một điều khá “dễ chịu” cho người cần vay vốn là đa số các quỹ đầu tư thực hiện việc cung cấp vốn thông qua hình thức đầu tư vốn cổ phần. Vấn đề đặt ra là làm cách nào doanh nghiệp có thể giới thiệu mình hiệu quả và đáp ứng được điều kiện của các tổ chức đầu tư tài chính chuyên nghiệp này.

Tuy nhiên, các nguồn đầu tư tài chính dài hạn thường đòi hỏi ở doanh nghiệp các phương án hoặc kế hoạch kinh doanh được lập một cách bài bản và chuyên nghiệp, hệ thống sổ sách rõ ràng, các báo cáo tài chính phải được một công ty kiểm toán có uy tín kiểm toán, hệ thống quản trị công ty có tiêu chuẩn cao, hiệu quả và minh bạch đồng thời có bộ máy quản lý có năng lực, hoạt động hiệu quả.

Đây là những yêu cầu mà đa số các doanh nghiệp hiện nay đều khó đáp ứng, nếu không có sự thay đổi bài bản từ các tổ chức tư vấn chuyên môn.

* Hoạt động tư vấn tài chính doanh nghiệp chủ yếu là tư vấn tái cấu trúc vốn, huy động vốn, xác định giá trị công ty, mua bán, sáp nhập... nhằm giúp doanh nghiệp lập phương án kinh doanh, quản trị sản xuất - kinh doanh, quản trị nhân sự, quản trị chất lượng, quản trị tài chính...