Cuộc điều tra mới nhất của Vietnam Report vừa tiến hành trên 7 quận, huyện của Hà Nội cho thấy có đến 45% người có thu nhập dưới 20 triệu đồng/tháng, 26% có thu nhập từ 20-30 triệu đồng/tháng và từ 30-50 triệu đồng/tháng, khoảng 0,3% người có thu nhập từ 50-80 triệu đồng/tháng có dự định vay vốn ngân hàng để mua nhà ở trong 3 năm tới.

Nhóm nghiên cứu của Vietnam Report cho rằng, dường như có một mối quan hệ tỷ lệ nghịch giữa mức thu nhập trung bình/tháng của cá nhân với dự định vay vốn ngân hàng để mua nhà. Theo đó, những người có thu nhập trung bình/tháng thấp có xu hướng vay ngân hàng nhiều hơn để phục vụ nhu cầu mua nhà ở.

Tất nhiên, bên cạnh nguồn vay từ ngân hàng, người tiêu dùng còn có một số lựa chọn như vay từ những người cho vay cá nhân, từ bạn bè, người thân hoặc từ cơ quan. Nhưng kết quả điều tra cho thấy, 45% người tiêu dùng chọn vay từ ngân hàng.

Với phần điều tra về loại hình nhà ở dự định mua trong tương lai, những người có mức thu nhập trung bình dưới 20 triệu đồng/tháng phần lớn chọn mua loại hình căn hộ chung cư, chiếm tỷ lệ 47%. Trong khi đó, phần lớn những người có thu nhập từ 20-30 triệu đồng/tháng chọn mua đất để tự xây nhà, chiếm tỷ lệ 58%, tuy nhiên vẫn có tới 42% số người có mức thu nhập này cũng chọn mua chung cư để ở.

Với những cá nhân có thu nhập từ 30-50 triệu đồng/tháng, xu hướng cũng tương đồng. Như vậy có thể thấy rằng loại hình chung cư vẫn thu hút được sự quan tâm của đông đảo người tiêu dùng có nhu cầu thực sự về nhà ở.

Một phát hiện khá thú vị từ cuộc điều tra này là có mối tương quan giữa độ tuổi của cá nhân có nhu cầu mua nhà ở và dự định vay ngân hàng phục vụ cho nhu cầu này. Đó là dường như tỷ lệ những người trẻ dưới 30 tuổi có dự định vay ngân hàng nhiều hơn những người ở độ tuổi trung niên. Cụ thể, có đến 60% những người dưới 30 tuổi dự định vay ngân hàng để mua nhà ở, tỷ lệ này giảm dần ở các độ tuổi từ 30-40 (47%) và từ 40-50 (32%). Đồng thời, đại đa số những người trẻ có thu nhập trong khoảng trên dưới 30 triệu đ/tháng đã nghĩ đến giải pháp vay ngân hàng để mua nhà nhiều hơn.

Với 3 yếu tố chủ yếu khi cân nhắc vay ngân hàng mua nhà ở là lãi suất, thời hạn vay và các thủ tục, 56% người tiêu dùng cho rằng lãi suất là yếu tố rất quan trọng, chỉ có 20% cho rằng thủ tục vay có vai trò quan trọng. Theo bà Vũ Lệ Thủy, Trưởng phòng giao dịch Âu Cơ, Ngân hàng ACB, thời gian trước người đi vay không quan tâm nhiều đến lãi suất vì đó là mức vừa phải, nhưng hiện tại người đi vay quan tâm cả đến lãi suất và thời điểm thích hợp để vay.

Đánh giá về mức độ khó, dễ trong tiếp cận các nguồn tín dụng bất động sản của ngân hàng, chỉ có 12% người được điều tra nhận định quá trình thẩm định trước khi cho vay là dễ dàng và chỉ 13% cho rằng các điều kiện vay vốn là dễ dàng. Điều tra kỹ hơn về ý kiến của những người đã từng vay ngân hàng về cách tiếp cận nguồn vốn vay, 56% cho biết là tiếp cận qua giới thiệu của bạn bè và người thân, tiếp đến là qua website ngân hàng 21%.

Về tỷ lệ vay ngân hàng sử dụng để mua nhà trên tổng giá trị ngôi nhà định mua, số liệu thống kê cho thấy có tới 51% vay từ 30-50% giá trị ngôi nhà, 16% vay từ 50-80% giá trị ngôi nhà và 33% vay dưới 20% giá trị ngôi nhà. Kỳ hạn vay phổ biến được người tiêu dùng chọn là dưới 10 năm (chiếm 69%) và chỉ 8% người tiêu dùng vay với kỳ hạn trên 15 năm.

Tổng hợp 400 phiếu hỏi từ cuộc điều tra, trong số những người đã lựa chọn vay ngân hàng để mua nhà có 23% vay từ Techcombank, 18% vay từ BIDV, 15% vay từ GP Bank, 13% vay từ ACB và 11% vay từ AB Bank. Một số ngân hàng khác chiếm tỷ lệ không đáng kể.

Theo nhóm nghiên cứu Vietnam Report, khi trả lời câu hỏi khâu nào trong quá trình cấp vốn vay mua nhà đang gây khó dễ cho người tiêu dùng, bà Vũ Lệ Thủy cho biết, “khó khăn nhất là chứng minh nguồn thu nhập trả nợ, nếu một công chức nhà nước với mức thu nhập không chính thức rất cao cũng sẽ bị từ chối cho vay”.

Xem xét các nguyên nhân mà các cá nhân không được vay vốn ngân hàng để mua nhà, đa số các ngân hàng cho rằng chủ yếu là không có tài sản thế chấp phù hợp (44,4%), tiếp đến là không chứng minh được thu nhập (33,3%), vấn đề lãi suất và phương án sử dụng vốn vay chỉ chiếm 11%.

Trong mẫu điều tra, số lượng người không vay vốn ngân hàng mua nhà đa số đều cho rằng do lãi suất cao và thủ tục phức tạp là nguyên nhân chính khiến họ quyết định không vay (53%), một số nguyên nhân khác được chỉ ra là chưa đủ khả năng chi trả (13%), không có tài sản thế chấp (11%), giấy tờ và điều kiện chưa đủ (9%) và mối quan ngại về lãi suất tiếp tục tăng trong tương lai (13%).

Như vậy, lãi suất vẫn luôn là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng khi quyết định có vay ngân hàng hay không.

Một câu hỏi được nhiều nhà đầu tư và người tiêu dùng quan tâm là trong năm 2011, các ngân hàng có thay đổi gì trong các thủ tục và quy trình cho vay bất động sản? Điều tra của Vietnam Report cho thấy, đối với khối doanh nghiệp, 60% các ngân hàng cho biết sẽ thắt chặt hơn nữa thủ tục và quy trình cho vay, bởi việc siết chặt tín dụng sẽ có tác dụng tích cực làm cho thị trường trở lại với giá trị thực.