Liên minh châu Âu (EU) vào cuối tuần vừa rồi hối thúc Trung Quốc và Ấn Độ gia nhập sáng kiên của nhóm 7 nước công nghiệp phát triển (G7) về áp trần giá lên dầu thô của Nga. Tuy nhiên, một số quan chức EU và nhiều chuyên gia tỏ ra nghi ngờ về khả năng thành công của kế hoạch này.

Hôm thứ Sáu, G7 - gồm Mỹ, Canada, Pháp, Đức, Anh, Itay và Nhật Bản - cho biết đã nhất trí về kế hoạch áp trần giá đối với dầu thô xuất khẩu của Nga. Việc áp trần giá nhằm hai mục đích: vừa duy trì dòng chảy dầu Nga ra thị trường toàn cầu, vừa hạn chế nguồn thu của Nga từ xuất khẩu dầu lửa trong bối cảnh cuộc chiến tranh Nga-Ukraine tiếp diễn. Bằng cách này, phương Tây cho rằng họ trừng phạt được Nga, buộc cỗ máy chiến tranh của Nga phải chạy chậm lại, mà không đẩy cuộc khủng hoảng năng lượng lên một ngưỡng mới.

Các chi tiết cho việc thực thi kế hoạch áp trần giá lên dầu Nga vẫn đang được G7  hoàn tất, nhưng các nhà phân tích năng lượng đã bày tỏ sự hoài nghi, nhất là về việc những nước tiêu thụ dầu chủ chốt của thế giới như Trung Quốc và Ấn Độ có nhất trí tham gia kế hoạch hay không - hãng tin CNBC cho hay. Từ khi chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra và giá dầu Nga trở nên rẻ hơn nhiều so với giá tiêu chuẩn của thị trường dầu quốc tế, Trung Quốc và Ấn Độ đã đẩy mạnh việc nhập khẩu dầu Nga.

Khi được hỏi liệu EU có cho rằng Trung Quốc và Ấn Độ sẽ giúp thực hiện việc áp trần giá dầu Nga, bà Kadri Simson - uỷ viên phụ trách vấn đề năng lượng của EU - nói: “Tôi nghĩ là họ nên giúp”.

Trong cuộc trao đổi với CNBC bên lề hội nghị năng lượng của nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi lớn nhất thế giới (G20) ở Indonesia, bà Simson nói Trung Quốc và Ấn Độ “đang sẵn lòng mua các sản phẩm dầu từ Nga, với cái cớ rằng việc này là quan trọng để đảm bảo an ninh nguồn cung của nước mình. Tuy nhiên, việc tạo cho Nga một nguồn thu dồi dào là không công bằng”.

“Bởi vậy, việc đưa ra một trần giá cũng là cách để mang lại cho những nước mua dầu Nga mà chưa gia nhập việc trừng phạt Nga một cơ hội để mua dầu ở mức giá công bằng hơn, một mức giá không bị đội lên bởi nhân tố chiến tranh”, bà Simson nói.

Tuần trước, Mỹ nói đã có các cuộc thảo luận mang tính xây dựng với Ấn Độ về vấn đề này. Trung Quốc hồi tháng 7 nói áp trần giá lên dầu Nga là “một vấn đề rất phức tạp”.

Theo dự kiến, đến đầu tháng 12, kế hoạch áp trần giá đối với dầu Nga đã sẵn sàng để triển khai, vào đúng thời điểm các biện pháp trừng phạt của EU đối với nhập khẩu dầu Nga qua đường biển bắt đầu có hiệu lực. Tuy nhiên, thị trường vẫn đang chờ chi tiết cụ thể về trần giá dự kiến được áp dụng.

“Mức trần giá ban dầu sẽ được thiết lập dựa trên một loạt yếu tố kỹ thuật và sẽ được quyết định bởi toàn bộ liên minh, trước khi được đưa vào thực thi ở từng nước. Trần giá sẽ được công bố một cách rõ ràng và minh bạch”, một tuyên bố của G7 cho biết.

Bà Simson không nói đến khi nào các chi tiết cuối cùng của kế hoạch sẽ được công bố, nhưng nói thêm rằng công việc kỹ thuật đang được triển khai. “Chúng tôi đang đối mặt với sức ép lớn về thời gian”, bà nói và cho biết thêm rằng một kế hoạch chi tiết sẽ sớm được đưa ra.

Về phần mình, Nga đã tuyên bố sẽ không bán dầu cho những nước áp trần giá lên dầu Nga. Và sau khi G7 đưa ra tuyên bố đã nhất trí kế hoạch áp trần giá lên dầu Nga, hãng năng lượng quốc doanh Nga Gazprom tuyên bố chưa thể nối lại dòng chảy khí đốt đi qua đường ống Nord Stream 1 vì lý do kỹ thuật. Theo kế hoạch ban đầu, đường ống đi qua biển Baltic này sẽ hoạt động trở lại vào ngày thứ Bảy sau 3 ngày bảo trì.

Phương Tây cáo buộc Nga “vũ khí hoá” năng lượng, nhưng điện Kremlin bác bỏ những cáo buộc đó, nói rằng Nga vẫn là một nhà cung cấp đáng tin cậy và sẵn sàng thực thi mọi nghĩa vụ trên hợp đồng, còn việc giảm nguồn cung khí đốt chẳng qua do vấn đề kỹ thuật và trở ngại từ chính các biện pháp trừng phạt.

Một số nhà phân tích tiếp tục đặt câu hỏi liệu việc áp trần giá lên dầu Nga có phát huy tác dụng trong việc giảm nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng của Nga như mong muốn của phương Tây.

“Tác động chính của việc G7 áp trần giá lên dầu Nga sẽ là dịch chuyển hơn nữa sức cạnh tranh kinh tế từ châu Âu về phía Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và các nước châu Á khác”, CEO Chris Weafer của công ty tư vấn Macro-Advisory nhận định trong một báo cáo. “Nga sẽ không bán dầu cho những nước mà Nga gọi là không thân thiện, nhưng vẫn sẽ tiếp tục bán dầu cho những nước châu Á với mức giá thấp hơn so với giá thị trường”.

Kế hoạch của G7 cũng vấp phải sự nghi ngờ của chính Bộ trưởng Bộ Tài chính Pháp Bruno Le Maire. Trao đổi với CNBC hôm thứ Bảy, ông Le Maire nói rằng nỗ lực áp trần giá lên dầu Nga đòi hỏi cam kết của cộng đồng quốc tế để có thể thành công.

“Cần phải kêu gọi sự ủng hộ của cả thế giới, vì chúng tôi không muốn đây chỉ là một biện pháp của riêng phương Tây”, ông Le Maire nói tại một diễn đàn ở Italy. “Đây không nên là một biện pháp của phương Tây chống lại Nga, mà nên là một biện pháp toàn cầu chống lại chiến tranh”.

Vị Bộ trưởng Pháp cũng thừa nhận rằng việc đưa ra một kế hoạch chi tiết cho việc thực thi trần giá dầu Nga sẽ là một quy trình “tương đối khó khăn”.