Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước, tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế đến cuối năm 2021 đạt trên 13,4 triệu tỷ đồng, tăng 10,66% so với cuối năm 2020. Trong đó, tăng trưởng huy động vốn ghi nhận ở mức 9,24%, tích cực hơn so với năm liền trước.

Chi tiết hơn, tiền gửi từ các tổ chức kinh tế, doanh nghiệp đạt tốc độ tăng trưởng lên tới 15,7% so với cùng kỳ, tương đương hơn 5,645 triệu tỷ đồng đến cuối năm 2021.

Trái lại, tốc độ tăng trưởng huy động vốn từ nhóm dân cư chỉ ở mức thấp, khoảng 3,08% so với một năm trước, đạt hơn 5,3 triệu tỷ đồng.

Như vậy, năm 2021 đánh dấu năm đầu tiên số dư tiền gửi ngân hàng của nhóm khách hàng doanh nghiệp nhiều hơn nhóm khách hàng cá nhân.

Trước đó, trong giai đoạn từ 2017-2018, số dư tiền gửi ngân hàng của dân cư đều cao hơn từ vài trăm nghìn tỷ cho tới hơn 1 triệu tỷ đồng so với nhóm khách hàng doanh nghiệp. Tuy nhiên, chênh lệch này đã giảm liên tục trong 3 năm trở lại đây,

Nhìn nhận diễn biến trên, nhiều chuyên gia cho rằng có 2 nguyên nhân chính.

Thứ nhất, mặc dù lãi suất tiền gửi lại các ngân hàng thương mại vẫn duy trì thực dương nhưng mặt bằng chung đã thấp hơn trước rất nhiều, đặc biệt trong 2 năm trở lại đây.

Đồng thời, việc các kênh đầu tư khác như bất động sản phục hồi, chứng khoán tăng trưởng mạnh, trái phiếu doanh nghiệp hấp dẫn… cũng chia sẻ một phần dòng tiền vốn dĩ được chảy về hệ thống ngân hàng.

Do đó, tiền gửi cư dân tăng ngày càng chậm. Riêng năm 2021, số dư tiền gửi của người dân tại các ngân hàng chỉ tăng hơn 158.600 tỷ đồng, chưa bằng một nửa so với số tăng thêm trong năm 2020. Tương tự, tại năm 2020, tăng trưởng số dư tiền gửi của người dân cũng giảm gần một nửa so với giai đoạn 2018-2019.

Thứ hai, tiền gửi của các tổ chức kinh tế tăng nhanh hơn bởi lẽ, hai năm qua dịch bệnh diễn biến phức tạp khiến hoạt động sản xuất kinh doanh bị ngưng trệ, nhiều dự án không thể triển khai dẫn đến hoạt động đầu tư chậm lại.

Hiện nay, hoạt động sản xuất kinh doanh đã cho thấy những tín hiệu sáng trở lại, nhưng vẫn chưa thể phục hồi hoàn toàn và khó khăn tiềm ẩn vẫn rất lớn. Điều này khiến không ít doanh nghiệp vẫn thận trọng trong việc đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh và tiền vẫn buộc phải gửi tạm tại ngân hàng.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, các diễn biến trên sẽ sớm được cải thiện và đi về quỹ đạo thông thường khi kinh tế Việt Nam phục hồi hoàn toàn. Bên cạnh đó, gửi tiết kiệm vẫn đang là kênh đầu tư an toàn, có mức sinh lời tốt do mức lãi suất tiền gửi vẫn đang thực dương khá lớn so với lạm phát.

Cùng quan điểm, Công ty Chứng khoán SSI cho rằng, tốc độ tăng trưởng tiền gửi cư dân sẽ cải thiện nhờ vào việc mặt bằng lãi suất huy động đã chạm đáy và dự tăng nhẹ trong nửa cuối năm 2022, với mức tăng khoảng 0,2-0,25 điểm phần trăm.