Việc giao cho các sở giáo dục và đào tạo tự tổ chức chấm thi là kẽ hở để phát sinh tiêu cực, sai phạm nghiêm trọng tại các địa phương, ảnh hưởng tới chất lượng tuyển sinh của các trường cao đẳng, đại học.

Uỷ ban Văn hoá Giáo dục, thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội vừa có báo cáo kết quả khảo sát về kỳ thi trung học phổ thông quốc gia năm 2018.

Cùng với sự độc quyền, lãng phí lớn từ sách giáo khoa thì tiêu cực nghiêm trọng từ kỳ thi này cũng là vấn đề được nhấn mạnh trong các thảo luận chuẩn bị cho kỳ họp thứ 6 của Quốc hội, khai mạc sáng 22/10 tới.

Hậu quả nặng nề

Theo báo cáo thì trong những ngày diễn ra kỳ thi, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thành lập 5 đoàn công tác để thường trực tại 5 vùng trên cả nước nhằm chỉ đạo kịp thời các tình huống xảy ra trong quá trình tổ chức thi.

Bộ cũng đã thành lập 11 đoàn thanh tra thi lưu động để tăng cường giám sát công tác tổ chức thi tại các hội đồng thi, huy động hơn 4.000 cán bộ giáo dục tại các trường cao đẳng, đại học và cán bộ, giáo viên các địa phương làm thanh tra cắm chốt tại 2.144 điểm thi trên toàn quốc.

Tuy nhiên, cơ quan khảo sát đã chỉ ra không ít hạn chế, đầu tiên là trách nhiệm của Bộ trong công tác chỉ đạo, quản lý tổ chức thi chưa gắn kết mật thiết với chính quyền của địa phương; nhất là trong công tác kiểm tra, giám sát ở từng khâu của các quy trình tổ chức thi và chấm thi.

Quy trình tổ chức thi được đánh giá là chặt chẽ, quy chế thi rõ ràng, nhưng khi kết quả thi được sử dụng để xét tuyển vào đại học, cao đẳng thì việc giao cho địa phương thực hiện từ khâu tổ chức thi đến chấm thi là chưa phù hợp.

Hạn chế thứ hai là sở giáo dục và đào tạo tại một số địa phương, đã không bám sát quy chế, trong tham mưu và tổ chức thi, chưa chủ động xây dựng hoặc đề xuất giải pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn tình trạng tiêu cực, gian lận trong thi cử, có sở vi phạm vào quy chế quản lý, tổ chức thi, chấm thi.

Thứ ba, trách nhiệm của một bộ phận cán bộ thanh tra cắm chốt chưa nhận thức, thực hiện đúng vai trò, nhiệm vụ của mình, thậm chí vi phạm nghiêm trọng quy chế thi, để lại hậu quả nặng nề cho xã hội.

Kết quả kháo sát cũng cho thấy, sự phối hợp giữa ngành giáo dục và ngành công an tại một số địa phương chưa đạt yêu cầu, để xảy ra tình trạng tiêu cực, thông đồng giữa các cán bộ coi chấm thi, vi phạm nghiêm trọng quy chế thi tại một số điểm thi.

Xử lý mọi cá nhân, tổ chức có sai phạm

Uỷ ban Văn hoá giáo dục thanh thiếu niên và nhi đồng cũng nhấn mạnh, khâu chấm thi là khâu còn nhiều tồn tại, hạn chế, nhiều sai sót, gian lận nghiêm trọng tại một số địa phương, do một số sơ hở của quy trình kỹ thuật khâu chấm thi. Những sơ hở này bị lợi dụng để làm sai lệch kết quả thi, ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ kỳ thi.        

Cụ thể là phiếu trả lời trắc nghiệm không có phách, quy trình sao dữ liệu ra đĩa CD thực ra cũng không cần thiết vì dữ liệu quét phiếu trả lời hoàn toàn có thể truyền ngay về cơ sở dữ liệu của Bộ...

Cơ quan khảo sát khẳng định, vi phạm quy chế thi của một số cán bộ, giáo viên đang công tác trong ngành giáo dục đã ảnh hưởng nghiêm trọng hình ảnh nhà giáo, làm giảm sút niềm tin của xã hội đối với ngành giáo dục.     

Một trong những nguyên nhân dẫn đến các hạn chế trên, theo kết quả giám sát là việc xử lý sai phạm chưa đủ sức răn đe trước những tiêu cực gần đây.

Cơ quan khảo sát đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục phối hợp với Bộ Công an và các cấp có liên quan rà soát, xác định rõ trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân có liên quan đến sai phạm tại một số địa phương và sớm có kết quả về sai phạm và cách xử lý mọi cá nhân, tổ chức liên quan.

Uỷ ban cũng cho rằng cần nghiêm túc xem xét lại vai trò, trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo và chính quyền địa phương trong các khâu coi thi và chấm thi, trách nhiệm của lãnh đạo một số hội đồng thi, trách nhiệm của các cán bộ, giảng viên của các trường đại học, cao đẳng trong việc phối hợp tổ chức thi tại địa phương, nhất là trách nhiệm của bộ phận làm công tác thanh tra, giám sát.

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, kỳ thi Trung học phổ thông quốc gia năm 2018 có tổng số 925.792 học sinh đăng ký dự thi, trong đó, có 925.753 thí sinh dự thi (đạt tỷ lệ trên 99%) tại 2.144 điểm thi với 39.689 phòng thi trên toàn quốc

Về kết quả của kỳ thi, cơ quan của Quốc hội cho rằng, tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp quá cao (trên 97%) khi kết quả đánh giá của kỳ thi  gần 50% số bài thi dưới trung bình, tạo suy nghĩ băn khoăn về vị trí và giá trị của kỳ thi.