Chỉ số giá nhà sản xuất (PPI) của Trung Quốc trong tháng 5 giảm so với cùng kỳ năm ngoái với tốc độ mạnh nhất trong 7 năm, trong khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) hầu như không thay đổi. Đây là dấu hiệu mới nhất về những thách thức mà nền kinh tế lớn thứ hai thế giới phải đối mặt ở cả trong và ngoài nước.

TRUNG QUỐC ĐANG XUẤT KHẨU GIẢM PHÁT?

Các nhà kinh tế cho rằng việc thiếu vắng áp lực lạm phát có nghĩa là Trung Quốc có thể phải trải qua một giai đoạn giảm phát - giá cả giảm trên diện rộng - nếu nền kinh tế không sớm phục hồi. Giảm phát kéo dài có xu hướng kìm hãm tăng trưởng và có thể khó thoát ra. Theo giới chuyên gia, tình trạng giảm giá kéo dài khó xảy ra trong nền kinh tế Trung Quốc, nhưng các nhà hoạch định chính sách nước này  sẽ cần phải hành động nhiều hơn nữa để ngăn chặn rủi ro đó và đưa nền kinh tế vận động trở lại. Những biện pháp cần thiết có thể bao gồm cắt giảm lãi suất, làm suy yếu tỷ giá đồng Nhân dân tệ, hoặc hỗ trợ tiền mặt và triển khai các khuyến khích chi tiêu khác đối với hộ gia đình và doanh nghiệp.

Trao đổi với tờ Wall Street Journal, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc của ngân hàng Nomura, ông Ting Lu, nhận định trong một báo cáo hôm thứ Sáu rằng các ngân hàng thương mại Trung Quốc có thể cắt giảm lãi suất cho vay ngay trong tuần này.

Tại một cuộc họp vào hôm thứ Tư tuần trước, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) Dịch Cương cho biết ông kỳ vọng lạm phát giá tiêu dùng sẽ tăng trong nửa cuối năm và vượt mức 1% vào tháng 12. Ông cũng cho biết PBOC sẽ sử dụng các công cụ của mình để hỗ trợ nền kinh tế và thúc đẩy việc làm.

Giá cả giảm ở Trung Quốc không nhất thiết là tin xấu đối với nền kinh tế toàn cầu, vì chi phí nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc giảm xuống sẽ giúp giảm tỷ lệ lạm phát vẫn đang ở mức cao tại nhiều nền kinh tế khác. Ông Carlos Casanova, nhà kinh tế cấp cao về châu Á tại ngân hàng Union Bancaire Privee ở Hồng Kông, nhận định: “Theo một nghĩa nào đó, Trung Quốc đang xuất khẩu giảm phát ra thế giới. Điều đó có thể giúp giảm bớt áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các ngân hàng trung ương khác đang chiến đấu để giảm lạm phát”.

Giá sản xuất của Trung Quốc - giá mà các công ty tính tại cổng nhà máy - đã giảm 4,6% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 5 vừa qua, mức giảm mạnh nhất kể từ đầu năm 2016 và đánh dấu tháng giảm thứ 8 liên tiếp.

Cũng theo số liệu được Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố vào hôm thứ Sáu, giá tiêu dùng tháng 5 chỉ tăng 0,2%, cao hơn một chút so với mức tăng hàng năm 0,1% được ghi nhận vào tháng 4 nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức trần lạm phát hàng năm 3% do Chính phủ Trung Quốc và PBOC đề ra.

Trong khi đó, lạm phát giá tiêu dùng tại Mỹ trong tháng 4 đã giảm xuống mức 4,9% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng vẫn cao hơn gấp đôi mục tiêu 2% của Fed. Tại 20 quốc gia sử dụng đồng Euro, lạm phát hàng năm là 6,1% trong tháng 5.

NGUYÊN NHÂN LẠM PHÁT THẤP Ở TRUNG QUỐC

Sau khi tăng vọt vào năm ngoái sau sự kiện chiến tranh Nga-Ukraine bùng nổ, giá dầu thô, thực phẩm và một số mặt hàng khác đã giảm trở lại, một phần dẫn đến lạm phát giảm ở Trung Quốc. Nhưng đằng sau tình trạng lạm phát èo uột của Trung Quốc - điều trái ngược với những gì mà hầu hết các nền kinh tế khác trải qua sau khi thoát khỏi đại dịch Covid-19 - là sự thiếu hụt chi tiêu cả trong nước và từ nước ngoài.

Các nhà máy Trung Quốc đang phải giảm giá sản phẩm đầu ra vì người nước ngoài không còn hào hứng mua hàng hóa của họ như ở thời điểm trước khi các ngân hàng trung ương bắt đầu tăng lãi suất. Niềm hy vọng về sự tiêu xài thoải mái của người tiêu dùng vốn - vốn được cho là sẽ thúc đẩy tăng trưởng ở Trung Quốc - đã không thành hiện thực. Bất động sản ế ẩm cũng dẫn tới sự ảm đạm của hoạt động đầu tư.

Trong khi các nhà hoạch định chính sách và giới chuyên gia kinh tế phương Tây đang tìm hiểu xem liệu tỷ suất lợi nhuận cao của các công ty có đang gây ra lạm phát trong nền kinh tế của họ hay không, thì tại Trung Quốc, lợi nhuận của các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp đang sụt giảm.

Dữ liệu lạm phát là sự kéo dài một chuỗi những tín hiệu đáng thất vọng về sự phục hồi của kinh tế Trung Quốc, vốn được kỳ vọng sẽ giữ vai trò đầu tàu tăng trưởng toàn cầu trong năm nay sau khi Bắc Kinh từ bỏ các biện pháp kiểm soát Covid hà khắc vào cuối năm 2022. Xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm trong tháng 5 so với cùng kỳ năm 2022, đánh dấu tháng giảm đầu tiên trong 3 tháng. Các cuộc khảo sát kinh doanh cũng cho thấy hoạt động của nhà máy giảm trong tháng 5 và hoạt động của ngành dịch vụ suy yếu. Chưa kể, hơn 1/5 lao động trẻ Trung Quốc đang ở trong tình trạng thất nghiệp.

Tuy nhiên, hầu hết các nhà kinh tế cho rằng Trung Quốc sẽ đạt hoặc vượt mục tiêu mà Chính phủ nước này đề ra là tăng trưởng kinh tế từ 5% trở lên trong năm nay, do cơ sở so sánh thấp vì các đợt phong toả chống Covid tại thành phố lớn đã khiến kinh tế Trung Quốc suy yếu trong năm ngoái.

Bà Zichun Huang, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại công ty nghiên cứu Capital Economics, không cho rằng Trung Quốc sẽ rơi vào tình trạng giảm phát trên diện rộng. Bà kỳ vọng lạm phát giá tiêu dùng ở nước này sẽ tăng trong những tháng tới nhờ sự hỗ trợ từ các nhà hoạch định chính sách và thị trường lao động được cải thiện.