Trong gói trừng phạt thứ sáu đối với Nga mà Liên minh châu Âu (EU) công bố hồi tháng 6 năm ngoái, nhóm gồm 27 quốc gia thành viên này áp lệnh cấm lên việc mua, nhập khẩu và vận chuyển dầu thô bằng đường biển và các sản phẩm dầu tinh luyện của Nga. Trong đó, lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm dầu Nga của chính thức có hiệu lực từ ngày 5/2 vừa qua, nối tiếp lệnh cấm nhập khẩu dầu thô Nga mà EU áp dụng từ ngày 5/12/2022.

Cùng với đó, nhóm 7 nước công nghiệp phát triển (G7), EU và Australia thiết lập một trần giá mà nếu tuân thủ, các quốc gia ngoài liên minh có thể mua dầu diesel và các sản phẩm dầu tinh luyện khác của Nga mà vẫn được sử dụng dịch vụ vận tải và tài chính mà các công ty phương Tây cung cấp. Trần giá mà liên minh nói trên đưa ra bao gồm hai mức. Mức thứ nhất là 100 USD/thùng đối với các sản phẩm dầu tinh luyện có nguồn gốc từ Nga được giao dịch với mức giá cao hơn so với giá dầu thô, chẳng hạn dầu diesel. Mức thứ hai là 45 USD/thùng đối với những sản phẩm có giá thị trường thấp hơn so với dầu thô.

Tựu trung, các biện pháp này đều có mục đích gây suy giảm thu ngân sách của Chính phủ Nga, từ đó gây sức ép khiến Moscow lùi bước trong cuộc xung đột ở Ukraine.

DẦU DIESEL CÓ “Ế” VÌ CHÂU ÂU NGỪNG NHẬP?

Trước khi lệnh cấm chính thức có hiệu lực, một số nhà phân tích cảnh báo có thể xảy ra “những xáo trộn lớn trên thị trường” và lệnh cấm vận mới của EU là phức tạp hơn và sẽ gây ảnh hưởng lớn hơn so với những biện pháp đã áp dụng trước đó. Tuy nhiên, không phải vị chuyên gia nào cũng đồng tình với quan điểm này.

Trong một cuộc trao đổi với hãng tin CNBC, Trưởng phân tích thị trường dầu thô của Công ty tư vấn Kpler, ông Viktor Katona, nói: “Đã có những ý kiến cho rằng lệnh cấm mới sẽ gây ra một sự gián đoạn lớn. Nhưng thực sự, tôi không nghĩ rằng đây là một sự kiện mang tính bước ngoặt. Cơ sở cho niềm tin này là khả năng sáng tạo của con người, và cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ để có một giải pháp mới, một chuỗi cung ứng mới, một con đường mới. Rồi câu chuyện cũng sẽ tương tự như câu chuyện trần giá dầu áp từ tháng 12 năm ngoái. Trước đó, người ta đã lo sợ nhiều thứ, nhưng cuối cùng, những nỗi sợ đó nhìn chung không trở thành sự thật”.

Khi được hỏi về những thay đổi trên thị trường các sản phẩm dầu tinh luyện của Nga trong thời gian gần đây, trước và sau khi lệnh cấm vận của EU có hiệu lực, ông Katona cho rằng sự thay đổi thực ra không diễn ra ở châu Âu mà ở khu vực Bắc Phi. Theo vị chuyên gia, các quốc gia Bắc Phi được dự báo sẽ mua được thêm ít nhất 6 triệu thùng dầu diesel với hàm lượng lưu huỳnh siêu thấp từ Nga. Ông ước tính số dầu này bằng khoảng 1/4 lượng dầu diesle mà EU vẫn thường mua của Moscow, đồng thời nhấn mạnh các quốc gia Bắc Phi không phải là thành viên của liên minh áp trần giá lên dầu Nga.

“Về cơ bản, bạn chỉ cần nhỏ một giọt gì đó khác vào một lô dầu diesel Nga, lô dầu đó sẽ biến thành hàng Morocco, hàng Algeria, hay hàng Tunisia”, ông Katona nói. “Tất cả những nước này đều đang tăng mạnh việc nhập dầu diesel Nga. Chúng tôi cho rằng tới đây sẽ có rất nhiều dầu diesel được xuất khẩu đi từ Bắc Phi, về bản chất đó là dầu Nga nhưng đã mang một danh nghĩa khác”.

Các nhà phân tích của Công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group nói rằng các biện pháp trừng phạt mới nhất của phương Tây có thể sẽ dẫn tới sự chuyển hướng của các dòng chảy năng lượng thay vì gây ra một sự gián đoạn nghiêm trọng về nguồn cung. Theo Eurasia, thị trường các sản phẩm dầu đã có nhiều tháng để chuẩn bị trước cho lệnh cấm này.

“Trong khi các dòng chảy đang chuyển hướng, một vài gián đoạn là có thể, nhất là ở thị trường các sản phẩm chưng cất vốn dĩ đã thắt chặt trước khi lệnh cấm có hiệu lực. Dù vậy, Nga có thể xoay sở để bù đắp thậm chí hoàn toàn cho nguồn thu bị mất từ thị trường EU, đặc biệt nếu nền kinh tế đang hồi phục của Trung Quốc dừng xuất khẩu lượng lớn xăng dầu dôi dư và thay vào đó bắt đầu nhập khẩu với khối lượng lớn trở lại”, một báo cáo của Eurasia nhận định.

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 7-2023 phát hành ngày 13-02-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam