Chủ đề được bàn luận trong chương trình Hội nhập phát sóng ngày 21/9 vừa qua chính là những vấn đề xung quanh câu chuyện thay đổi các luật thuế. Khách mời cùng thảo luận về chủ đề này là bà Nguyễn Thị Lê Thu - Phó trưởng ban Chính sách tài chính công, Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính, Bộ Tài chính và ông Đỗ Mạnh Cường - Phó tổng giám đốc hãng kiểm toán AASC.

Bà Lê Thu cho biết, về lý thuyết, khi cắt giảm thuế nhập khẩu, giá của hàng hóa nhập khẩu sẽ giảm xuống, vì thế lượng tiêu thụ hàng hóa nhập khẩu có thể tăng lên và có thể tăng thu thuế giá trị gia tăng với hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, đồng thời với việc tăng thu thuế giá trị gia tăng với hàng hóa nhập khẩu thì việc tiêu dùng hàng hóa trong nước sẽ bị thay thế bởi hàng nhập khẩu do vậy sẽ xảy ra việc giảm thu thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa trong nước.

Ngay sau khi Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi 5 luật thuế thì đã có nhiều ý kiến trái chiều, nhất là với việc điều chỉnh một số thuế suất thuế giá trị gia tăng. Theo đề xuất của Bộ Tài chính, từ đầu năm 2019, hàng hóa, dịch vụ có thuế suất thuế giá trị gia tăng thông thường 10% sẽ tăng lên 12%.

Điều này đang khiến người tiêu dùng nhiều doanh nghiệp lo lắng bởi thuế tăng sẽ làm tăng giá cả hàng hóa, dịch vụ, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa trong nước. Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, việc điều chỉnh thuế giá trị gia tăng chỉ ảnh hưởng đến những mặt hàng chịu thuế suất giá trị gia tăng thông thường và một số mặt hàng thuộc diện được ưu đãi 5%.

Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng thế giới tại Việt Nam, ông Sebastian Eckardt chia sẻ: Thuế giá trị gia tăng đánh vào tiêu dùng trong nước bao gồm cả hàng hóa dịch vụ nhập khẩu trong khi hàng hóa dịch vụ xuất khẩu không thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng nên nó góp phần hỗ trợ tăng tính cạnh tranh quốc tế.

Ở nhiều nước đang chuyển đổi cơ cấu thuế phụ thuộc nhiều hơn vào thuế giá trị gia tăng. Thuế suất thuế giá trị gia tăng của Việt Nam đang ở mức thấp so với mức thuế suất thuế giá trị gia tăng trung bình trên thế giới là 16%. Do đó, mức tăng thuế suất thuế giá trị gia tăng mà Bộ Tài chính đề ra là hoàn toàn hợp lý với thông lệ quốc tế.

Có những ý kiến cho rằng, việc điều chỉnh tăng thuế giá trị gia tăng sẽ ảnh hưởng lớn tới người nghèo. Tuy nhiên, theo ông Đỗ Mạnh Cường, việc tăng thuế giá trị gia tăng ảnh hưởng tới tất cả mọi người dù ít dù nhiều. Nếu xét về góc độ người nghèo, thường sẽ đánh giá về ảnh hưởng thuế với những mặt hàng thiết yếu và cơ bản như lương thực, nông sản, y tế, giáo dục. Những mặt hàng và dịch vụ này hiện nay vẫn đang chịu mức thuế giá trị gia tăng thấp hoặc không chịu thuế. Bởi vậy, khi tăng thuế thì mức độ ảnh hưởng hầu như không có hoặc không cao.

Số liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy, tỉ lệ thu thuế trên GDP của Việt Nam đã giảm từ 23,5% năm 2010 xuống 18,3% vào năm 2016. Sự sụt giảm này do thu từ dầu thô từ xuất nhập khẩu giảm và do thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp giảm từ 32 xuống còn 20%.

Những thay đổi này tuy tạo hiệu quả tốt cho nền kinh tế do đã kích thích đầu tư, tăng trưởng và tạo việc làm nhưng cũng khiến cho thâm hụt ngân sách ngày càng tăng dẫn đến tăng nợ công. Vì vậy, điều quan trọng phải làm bây giờ là phải cải cách thuế để việc thu ngân sách quay trở lại quỹ đạo bền vững.

“Hội nhập” phát sóng vào khung giờ 22h45 - 23h15 trên kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam. Chương trình có sự đồng hành của Tổng công ty Khí Việt Nam PVGas - Công ty Cổ phần (www.pvgas.com.vn), Công ty TNHH MTV My Health (www.myhealth.com.vn), Công ty Cổ phần Peacelife Việt Nam (www.globalpeacelife.com.vn) và Trung tâm thông tin VIBIZ.VN (www.vibiz.vn).