Tổng cục Thuế cho biết, trong 3 tháng đầu năm 2022, thuế thu nhập cá nhân của hoạt động chuyển nhượng bất động sản đạt 8.209 nghìn tỷ đồng, tăng 63% so với 3 tháng đầu năm 2021, tương ứng tăng 3.200 tỷ đồng. Cá biệt, có hồ sơ kê khai điều chỉnh tăng giá chuyển nhượng lên tới 40 lần.

Bằng các giải pháp nghiệp vụ cộng với việc đẩy mạnh tuyên truyền nên công tác quản lý thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản có những kết quả tích cực hơn nhiều năm trước đó. 

Chẳng hạn, so sánh với năm 2020, thu từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản tăng gần 1.800 tỷ đồng, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2019. Năm 2021 tăng hơn 4.900 tỷ đồng, tăng 30% so với năm trước đó.

CỨ RÀ SOÁT LÀ CÓ GIAN DỐI KÊ KHAI CHUYỂN NHƯỢNG NHÀ ĐẤT

Ngay từ đầu năm, Bộ Tài chính có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Bộ Công an; Bộ Tư pháp để phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp chống thất thu trong hoạt động chuyển nhượng bất động sản.

Gần đây nhất, ngày 28/4, Bộ Tài chính tiếp tục có công văn số 3849/BTC-TCT gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản.

Tổng cục Thuế cho biết, cơ quan thuế căn cứ vào cơ sở dữ liệu mà người nộp thuế kê khai tính thuế và tham khảo giá thực tế chuyển nhượng ở một số khu vực, vị trí tương đương.

Vì vậy, phát hiện các rủi ro trong việc kê khai nộp thuế và yêu cầu kê khai lại, nhờ đó tăng thu ngân sách hàng trăm tỷ đồng.

"Qua kê khai lại của các tổ chức, cá nhân tại một số địa phương kê khai giá chuyển nhượng bất động sản tăng từ 2-5 lần so với giá kê khai ban đầu. Cá biệt, có hồ sơ kê khai điều chỉnh tăng lên 20 lần, 40 lần. Điều này cho thấy người nộp thuế đã nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, chủ động khai tăng giá chuyển nhượng ngay từ ban đầu khi làm hợp đồng công chứng hoặc khi được cơ quan thuế tuyên truyền, hỗ trợ”, Tổng cục Thuế nhìn nhận.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo lắng quá trình đấu tranh giá khiến thời gian xử lý hồ sơ kéo dài, chậm trễ. Đồng thời, nảy sinh tình huống cán bộ, công chức “ngâm” hồ sơ hoặc gặp khó trong việc xác định giá trị thật của bất động sản, sẽ khiến người dân thêm bức xúc.

Báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2021 do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam vừa công bố cho thấy, tỷ lệ người làm thủ tục hành chính xin cấp mới hoặc đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phải chi “lót tay” dao động từ 40 - 90%. Đây không phải là cá biệt mà diễn ra ở hơn 40 tỉnh, thành, những địa phương càng nghèo thì tình trạng này càng phổ biến.

Theo lý giải của Tổng cục Thuế, nguyên nhân của tình trạng này là do việc thành lập TP. Thủ Đức trực thuộc TP. Hồ Chí Minh (mô hình địa bàn hành chính mới) dẫn đến phát sinh các hạn chế trong thụ lý, giải quyết các thủ tục hành chính, nhất là thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, chuyển nhượng bất động sản.

Thống kê trong quý 1/2022, Chi cục Thuế TP. Thủ Đức giải quyết gần 11.000 hồ sơ mua bán nhà đất, trong đó người dân điều chỉnh lại 1.949 hồ sơ, chiếm đến 18% hồ sơ giải quyết, nhờ đó, số thuế tăng thu được 92,5 tỷ đồng.

Tuy nhiên, thời gian giải quyết thủ tục kéo dài vì Cục Thuế trả lại nhiều hồ sơ do giá khai thuế thấp hơn so với giá giao dịch thông thường. Người dân phải giải trình lại trong 10 ngày theo yêu cầu của Chi cục Thuế hoặc điều chỉnh giá.

Lãnh đạo Cục Thuế TP. Hà Nội từng chia sẻ, theo quy định hiện nay thời gian xử lý hồ sơ tại cơ quan thuế là không quá 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ. Thời gian này chỉ đủ cho công chức thuế xử lý hồ sơ, không đủ thời gian để kiểm tra tính chính xác, trung thực của giá chuyển nhượng bất động sản theo kê khai.

"Với lượng hồ sơ chuyển nhượng bất động sản trong thời gian qua rất lớn thì cơ quan thuế không đủ thời gian và nguồn lực để thực hiện", lãnh đạo Cục Thuế TP. Hà Nội khẳng định.

GIÁM SÁT CÁN BỘ THUẾ, TUYỆT ĐỐI KHÔNG GÂY PHIỀN HÀ

Tổng cục Thuế cho biết, trong thời gian tới, cơ quan thuế sẽ chủ động phối hợp cung cấp cơ sở dữ liệu mà người nộp thuế kê khai thuế trong trường hợp có phát sinh phát biến động về giá cao hơn giá UBND ban hành, bao gồm cả hệ số điều chỉnh giá đất cho cơ quan tài nguyên và môi trường, để cơ quan này phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát và kịp thời tham mưu cho UBND cấp tỉnh quyết định ban hành Bảng giá đất cũng như hệ số điều chỉnh giá đất sát với giá giao dịch thực tế trên thị trường theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, cơ quan thuế sẽ quán triệt các phòng, đội tham gia vào công tác xử lý hồ sơ chuyển nhượng bất động sản thực hiện nghiêm túc các quy định về trình tự, thủ tục xử lý hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính và quy trình làm việc trực tiếp với người nộp thuế theo quy định tại Quy chế tiếp công dân tại cơ quan thuế các cấp và Quy trình tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính thuế của người nộp thuế theo cơ chế một cửa liên thông.

Đồng thời, giao Cục Kiểm tra nội bộ; Giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng chỉ đạo việc xây dựng nội dung, chương trình, kế hoạch kiểm tra nội bộ để kiểm tra theo chương trình, kế hoạch hoặc yêu cầu đột xuất.

Bên cạnh đó, kiểm tra tính liêm chính của cán bộ thuế trong công tác chống thất thu thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản, đảm bảo sự minh bạch, liêm chính của ngành thuế.

Về lâu dài, ngành thuế sẽ tham mưu cho các cơ quan chức năng sửa đổi các chính sách pháp luật để hoàn thiện cơ sở pháp lý để quản lý đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản.

Đối với các trường hợp cố tình vi phạm cần chuyển hồ sơ sang cơ quan công an điều tra, xử lý nghiêm, đảm bảo công khai minh bạch trong hoạt động kinh doanh chuyển nhượng bất động sản.