Thanh tra Bộ Xây dựng vừa công bố kết luận thanh tra công tác quản lý đầu tư xây dựng nhà ở thu nhập thấp tại 6 dự án trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Theo kết luận của Thanh tra Bộ, giá bán nhà ở thu nhập thấp hiện nay còn cao so với khả năng của người mua. Nguyên nhân được cho là do các dự án mới chỉ được miễn tiền sử dụng đất, còn lại các chính sách về thuế, nguồn vốn vay ưu đãi của Nhà nước hầu như chưa được thực hiện.

Do đó, theo cơ quan thanh tra, nếu các chi phí lãi vay được hỗ trợ, các loại thuế đưa về 0% thì giá nhà thu nhập thấp sẽ giảm được khoảng 15%.

Để giảm giá bán, Thanh tra Bộ đề nghị Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ xem xét đề xuất chính sách hỗ trợ tín dụng cho việc xây dựng nhà ở thu nhập thấp một cách hợp lý, người mua nhà được vay vốn ưu đãi và thế chấp chính căn hộ, đồng thời đề xuất miễn các loại thuế cho người mua nhà.

Bên cạnh đó, Thanh tra Bộ cũng kiến nghị sửa đổi bổ sung Luật Nhà ở theo hướng nhà chung cư thu nhập thấp không quá 6 tầng, diện tích cho mỗi căn hộ không quá 60m2 sàn và không thấp hơn 30m2 sàn.

Đặc biệt, Thanh tra Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ giảm thời hạn cho người thu nhập thấp đã mua nhà được phép bán nhà xuống còn 5 năm sau khi đã nộp đủ tiền mua căn hộ, thay vì quy định 10 năm như hiện nay.

Ngoài ra, Thanh tra Bộ cũng kiến nghị UBND thành phố Hà Nội xem xét lại và sửa đổi lại một số văn bản liên quan đến việc hạn chế về điều kiện được phép mua của các đối tượng có hộ khẩu tại các huyện, dẫn đến tình trạng có dự án rất ít người đăng ký, có dự án rất nhiều người tham gia bốc thăm mua nhà.

Cùng với đó, cơ quan này cho rằng, nhà thu nhập thấp nên xây dựng ở quỹ đất 20% trong các khu đô thị mới để người dân có điều kiện hưởng các công trình phúc lợi công cộng tại các đô thị đó. Thành phố Hà Nội cũng cần rà soát lại, trong đó quan tâm việc thu hồi diện tích đất để tạo nhiều quỹ đất phát triển nhà ở thu nhập thấp trước mắt cũng như lâu dài.

Thanh tra Bộ cũng yêu cầu các chủ đầu tư cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án, các hồ sơ thiết kế và thi công xây dựng phải đảm bảo độ bền vững. Không tự đưa ra các tiêu chí khác, trái với quy định về nhà ở cho người thu nhập thấp.

Theo thống kê, trên địa bàn Hà Nội có 11 dự án đầu tư xây dựng nhà cho người thu nhập thấp với quy mô 11.714 căn hộ, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 39.645 người. Hiện đã có 6 dự án hoàn thành và tổ chức bốc thăm, ký hợp đồng mua bán và đưa vào sử dụng với 3.750 căn hộ, bao gồm các dự án: Kiến Hưng, Sài Đồng, Đặng Xá, Đại Mỗ và CT1 Ngô Thì Nhậm.

Sau gần 3 năm triển khai, chương trình nhà ở cho người thu nhập thấp đã và đang phải đối mặt với nhiều vấn đề bất cập do cơ chế, chính sách và những quy định có phần chặt chẽ đối với loại hình nhà ở này. Đặc biệt, có không ít trường hợp mua bán nhà không đúng quy định, đối tượng đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý.

Tuy nhiên, cho dù một số cơ chế, quy định đã được thành phố Hà Nội sửa đổi theo hướng cởi mở, thông thoáng hơn trong việc xét duyệt đối tượng được mua loại nhà này, song hiện không ít dự án nhà thu nhập thấp trên địa bàn Hà Nội lại đang lâm cảnh ế ẩm, không có người đăng ký mua, do hai nguyên nhân chính là giá bán khá cao, trong khi dự án lại nằm tại các khu vực không thuận lợi cho mưu sinh của người dân.

Cùng với đó, một số chủ đầu tư dự án nhà thu nhập thấp cũng bắt đầu tỏ ra không mấy mặn mà, chán nản với chính các dự án của mình vì các ưu đãi của nhà nước quá ít, trong khi thanh khoản đầu ra lại thấp, giá bán và các quy định khác cũng bị Thành phố giám sát chặt chẽ.