"Các dự án BOT đã xong nhưng chưa thu phí được theo đúng phương án và chỉ được thu phí một phần chúng tôi có trách nhiệm lớn với nhà đầu tư cũng như với xã hội", Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn.

Sáng 31/10, Quốc hội tiếp tục thực hiện chất vấn và trả lời chất vấn.

Doanh nghiệp kiến nghị lên Thủ tướng

Liên quan đến thu hút vốn đầu tư, thực hiện một số dự án BOT, đại biểu Nguyễn Văn Chiến (Hà Nội) đề cập những dự án thực hiện ở các công trình giai đoạn trước nghị quyết 437 của Thường vụ Quốc hội (tháng 10/2017) nhưng các nhà đầu tư đã thực hiện hợp đồng ký với Bộ Giao thông Vận tải, hoàn thành và tất cả đưa vào nghiệm thu để hoạt động.

Nhưng Bộ Giao thông Vận tải chưa cho phép thu phí hoàn vốn hoặc chỉ cho thu một phần là không đúng cam kết ở hợp đồng đã ký. Doanh nghiệp đầu tư đã kêu Thủ tướng và Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải cùng Ủy ban nhân dân tỉnh, một số đơn vị hữu quan để thỏa thuận giải pháp. Cho đến nay Bộ vẫn chưa cho phép thu phí để hoàn vốn dự án này, doanh nghiệp vẫn phải trả nợ gốc, lãi, người lao động không công ăn việc làm, rất khó khăn.

Bộ trưởng đã có giải pháp gì để giải quyết là chất vấn đại biểu dành cho Bộ trưởng Thể.

Trả lời, Bộ trưởng nói những dự án BOT là những dự án hết sức nhạy cảm và thừa nhận trong thời gian vừa qua, có một số dự án đã hoàn thành nhưng chưa đầy đủ các thủ tục để thu phí và một số dự án cho thu phí một phần. Việc này ít nhiều ảnh hưởng đến doanh thu cũng như phương án tài chính mà trách nhiệm là Bộ Giao thông Vận tải đã ký hợp đồng với nhà đầu tư BOT.

Thời gian vừa qua Bộ cũng đã xem xét từng trường hợp cụ thể để đề xuất các giải pháp phù hợp với quy định của pháp luật để báo cáo với Chính phủ, trong đó có dừng 13 dự án và một số dự án có đề xuất liên quan đế tình hình tài chính của quốc gia.

Hiện nay, Bộ đang xem xét từng trường hợp cụ thể trong đó có cả BOT Đèo Cả, có cả BOT Thái Nguyên - Chợ Mới và một số dự án khác. Chúng tôi sẽ cố gắng thực hiện chủ trương này một cách tốt nhất để chúng ta có thể huy động vốn xã hội để phát triển hạ tầng giao thông trong thời gian sắp tới, Bộ trưởng nói.

BT gây thất thoát, Bộ trưởng nói gì?

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính, đại biểu Phạm Hồng Phong (Hậu Giang) nêu, qua kết quả kiểm toán nhà nước năm 2017, hầu hết các dự án BT đều lựa chọn nhà thầu theo hình thức chỉ định, thiếu minh bạch, giảm sự cạnh tranh. Ví dụ, dự án BT rơi vào một doanh nghiệp sử dụng 100 ha đất đối ứng để tạo vốn thanh toán không qua đấu giá về đất cho một dự án đường có chiều dài 1,39 km. Như vậy, sẽ không bảo đảm tính ngang giá là kẽ hở thất thoát ngân sách nhà nước. 

Giải pháp khắc phục những hạn chế trong thời gian tới là chất vấn đại biểu dành cho Bộ trưởng.

Thừa nhận vấn đề đại biểu nêu là đúng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, trước ngày 1/1/ 2018 các địa phương, các bộ, ngành thanh toán BT bằng đất theo Quyết định 23/2015 của Thủ tướng. Kể từ 1/1/2018 Luật Quản lý tài sản công có hiệu lực và trong tháng 10/2018, Bộ đã trình với Chính phủ nghị định về hướng dẫn để thanh toán dự án BT bằng tài sản công và đất.

"Đây là vấn đề rất phức tạp và Chính phủ cũng đã họp rất nhiều lần", Bộ trưởng Dũng cho biết.

Thông tin tiếp theo từ Bộ trưởng là Chính phủ cũng đã có thông báo cho tạm dừng thanh toán BT bằng đất và giao Bộ Tài chính hướng dẫn. Chính phủ giao Bộ Tài chính thảo nghị quyết của Chính phủ về hướng dẫn dự án chuyển tiếp đến nay đã xong, hiện Chính phủ đang lấy ý kiến thành viên Chính phủ.

Liên quan đến đảm bảo ngang giá, Bộ trưởng giải thích phần lớn khi triển khai thực hiện tại các địa phương đối với dự án thanh toán BT bằng đất đều chỉ định thầu cả 2 đầu nên thực trạng đại biểu nói là rất đúng.

Tinh thần sửa đổi theo Bộ trưởng là vẫn ngang giá nhưng có 2 ngang giá, ngang giá thứ nhất là ngang về giá trị của dự án BT với giá trị đất hoặc tài sản công thanh toán phải ngang nhau về tiền và giá thị trường.

Thứ hai là ngang giá nhưng phải đảm bảo ngang về hiện vật vì thực tế có những dự án BT khi triển khai giao chỉ định đất, ví dụ dự án khoảng 400 tỷ nhưng chỉ định miếng đất tại thời điểm đó giá tạm tính tương đương 60 hecta. Đến thời điểm thanh toán khi tính lại giá đất lên đến 2.000 tỷ.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhận định là đấu giá hai đầu rất khó khăn. Nhưng các địa phương khó khăn thì Thủ tướng đồng ý là có thể cho vay theo quy định đảm bảo quản lý bội chi trong năm để có nguồn lực giải phóng mặt bằng làm đất sạch đấu giá.