Tổng Điều tra kinh tế và Điều tra cơ sở hành chính 2021 (Tổng Điều tra) vừa được Tổng cục Thống kê công bố ngày 29/6 cho thấy tính đến thời điểm 31/12/2020, cả nước có 684,3 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động có kết quả sản xuất kinh doanh với số lao động là 14,7 triệu người, tăng 35,5% về số doanh nghiệp và tăng 4,9% về số lao động so với năm 2016. Đây cũng là đơn vị có tốc độ tăng trưởng về số lượng cao nhất trong các đơn vị điều tra.

Theo đó, tốc độ tăng doanh nghiệp bình quân giai đoạn 2016-2019 là 9,8%/năm; tốc độ tăng lao động trong doanh nghiệp là 2,6%/năm.

Tuy nhiên, theo Tổng cục Thống kê, do những ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch Covid-19, giai đoạn 2016-2020, tốc độ tăng doanh nghiệp bình quân chỉ là 7,9% và tốc độ tăng lao động trong doanh nghiệp là 1,2%/năm.

NGƯỜI LAO ĐỘNG LÀM VIỆC Ở KHU VỰC NGOÀI NHÀ NƯỚC TĂNG

Cũng theo kết quả Tổng Điều tra, tại thời điểm 31/12/2020, cả nước có 660,1 nghìn doanh nghiệp ngoài Nhà nước, chiếm 96,4% tổng số doanh nghiệp cả nước và tăng 35,1% so với năm 2016; 22,2 nghìn doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, chiếm 3,3% và tăng 58,8%; và gần 2 nghìn doanh nghiệp Nhà nước, chiếm 0,3% và giảm 25,1% so với năm 2016 do chủ trương sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn và cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước.

Khu vực doanh nghiệp ngoài Nhà nước thu hút hơn 8,6 triệu lao động, chiếm 58,6% tổng lao động của doanh nghiệp, tăng 0,4% so với năm 2016; khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thu hút 5,1 triệu lao động, chiếm 34,6% và tăng 22,5%; trái lại, doanh nghiệp Nhà nước có 1 triệu người, chiếm 6,8% và giảm 21,8%.

Điểm đáng chú ý là doanh nghiệp ngoài nhà nước có quy mô lao động bình quân cao nhất và có sự chênh lệch rất lớn so với quy mô lao động của khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước.

Quy mô lao động bình quân một doanh nghiệp của doanh nghiệp nhà nước là 512,4 lao động; tiếp theo là doanh nghiệp FDI với 228,9 lao động; thấp nhất là doanh nghiệp ngoài nhà nước với 13 lao động.

“Điều này cho thấy quy mô lao động bình quân của doanh nghiệp có xu hướng thu hẹp qua các năm trong giai đoạn 2016-2020”, bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, nhận định.

CƠ CẤU CÁC NGÀNH KINH TẾ CHUYỂN DỊCH TÍCH CỰC

Kết quả Tổng Điều tra 2021 cũng cho thấy cơ cấu các ngành kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực, theo hướng giảm tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, tăng tỷ trọng khu vực công nghiệp -  xây dựng và khu vực dịch vụ.

Trong đó, khu vực dịch vụ là điểm sáng trong tăng trưởng kinh tế trong những năm gần đây với 466,5 nghìn doanh nghiệp, chiếm 68,2% trong tổng số doanh nghiệp và tăng 31,7% so với năm 2016.

“Tuy nhiên, mức độ thu hút lao động của khu vực này chỉ đạt 5,2 triệu lao động, chiếm 35,1% trong tổng số lao động làm việc trong doanh nghiệp, tăng 10,3% so với năm 2016, thấp hơn nhiều so với khu vực công nghiệp - xây dựng”, kết quả điều tra cho thấy.

Bình quân giai đoạn 2016-2020, khu vực dịch vụ tăng 7,1%/năm về số lượng doanh nghiệp và tăng 2,5%/năm về lao động, trong đó ngành kinh doanh bất động sản và ngành tài chính, ngân hàng, bảo hiểm vẫn giữ được nhịp tăng trưởng đều và ổn định với số doanh nghiệp bình quân mỗi năm tăng lần lượt là 14,4% và 11,3%, (cao hơn mức tăng 7,0%/năm và 8,3%/năm giai đoạn 2011-2015).

Trong khi đó, khu vực công nghiệp - xây dựng tiếp tục đóng vai trò động lực, dẫn dắt tăng trưởng của toàn nền kinh tế với 211,3 nghìn doanh, chiếm 30,9% và tăng 44,4% so với năm 2016.

Đây cũng là khu vực thu hút nhiều lao động nhất với 9,3 triệu lao động năm 2020, chiếm 63,5% tổng số lao động doanh nghiệp, tăng 2,7% so với năm 2016.

Đáng chú ý trong năm 2020, số lượng doanh nghiệp ngành sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí tăng đến 122% so với năm 2019.

Theo bà Nguyễn Thị Hương, đây là kết quả từ các cơ chế khuyến khích của Chính phủ thúc đẩy sự phát triển nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, năng lượng mặt trời.

Với mức tăng này, bình quân giai đoạn 2016-2020, khu vực công nghiệp - xây dựng tăng 9,6%/năm về số doanh nghiệp và tăng 0,7%/năm về lao động.

Tương tự, số doanh nghiệp trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản cũng tăng mạnh 45,1% so với năm 2016 (6,5 nghìn doanh nghiệp) và thu hút 208,9 nghìn lao động. Bình quân giai đoạn 2016-2020, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 9,8%/năm về số doanh nghiệp và giảm 4,5%/năm về lao động.

LỢI NHUẬN GIỮA CÁC LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP CÓ SỰ CHÊNH LỆCH

Một điểm khác đáng chú ý cũng được Tổng Điều tra ghi nhận là doanh thu thuần của doanh nghiệp có xu hướng giảm qua từng năm và chậm lại vào năm 2020 do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Tổng doanh thu thuần của toàn bộ khu vực doanh nghiệp tạo ra trong năm 2020 đạt 27,4 triệu tỷ đồng, tăng 4% so với năm 2019 và tăng 57% so với năm 2016.

“Tuy nhiên tốc độ tăng có xu hướng giảm dần, năm 2017 tăng 18,5%, 2018 tăng 14,4%; 2019 tăng 11,4% và năm 2020 tăng 4%”, Tổng cục Thống kê lưu ý.

Ngoài ra, lợi nhuận giữa các loại hình doanh nghiệp có tốc độ tăng chưa đồng đều giữa các năm; trong đó, doanh nghiệp FDI đóng góp nhiều lợi nhuận nhất trong các loại hình doanh nghiệp.

Năm 2020, tổng lợi nhuận trước thuế của doanh nghiệp đạt 954 nghìn tỷ đồng, tăng 34% so với năm 2016; bình quân giai đoạn 2016-2020 tăng trưởng 7,6%/năm.

Tốc độ tăng hàng năm có nhiều  biến động; cụ thể, năm 2017 tăng 23,3%; năm 2018 tăng 2,1%; năm 2019 giảm 0,6% và năm 2020 tăng 7,2%.

Bình quân giai đoạn 2016-2020, lợi nhuận trước thuế do doanh nghiệp FDI tạo ra đạt 392,5 nghìn tỷ đồng/năm, tăng 9,1%/năm và tăng 111,6% so với bình quân giai đoạn 2011-2015; doanh nghiệp ngoài nhà nước đạt 275,1 nghìn tỷ đồng/năm, tăng 12%/năm và tăng 172,9% so với bình quân giai đoạn trước; và doanh nghiệp nhà nước đạt 197,9 nghìn tỷ đồng/năm, giảm 0,3%/năm và tăng 15,2% so với bình quân giai đoạn trước.

Còn theo khu vực kinh tế, doanh nghiệp trong khu vực công nghiệp - xây dựng đóng góp nhiều lợi nhuận nhất trong các khu vực của toàn bộ doanh nghiệp.

Năm 2020, lợi nhuận trước thuế do doanh nghiệp khu vực công nghiệp - xây dựng tạo ra đạt 545,6 nghìn tỷ đồng, chiếm 57,2% tổng lợi nhuận trước thuế của toàn bộ doanh nghiệp và tăng 22,2% so với năm 2016.

Doanh nghiệp khu vực dịch vụ tạo ra 398,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 41,8% và tăng 52,8% so với năm 2016.

Doanh nghiệp khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tạo ra 9,7 nghìn tỷ đồng và tăng 100,9% so với năm 2016.