Thất bại của Disney nói lên điều gì về doanh thu phòng vé toàn cầu?
Năm 2023 đã chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt trong ngành công nghiệp điện ảnh, với hàng loạt bộ phim ấn tượng ra mắt và ghi điểm tại phòng vé. Tuy nhiên, phòng vé toàn cầu cũng đánh dấu sự thất thế chưa từng thấy của dòng phim siêu anh hùng...
Trong khi Universal có một năm đáng nhớ với nhiều bộ phim thành công, hãng phim này đã mất ngôi vị quán quân cho Warner Bros. Theo danh sách "Highest-grossing films" (Những bộ phim chiếu rạp có doanh thu cao nhất) trên Wikipedia, bộ phim “quán quân phòng vé” trong năm 2023 là Barbie của Warner Bros. Với tổng doanh thu vượt qua mốc 1,44 tỷ USD, Barbie đã đánh dấu sự thành công lớn của Warner Bros trong năm qua.
Tuy nhiên, Universal vẫn đạt được nhiều thành công đáng khích lệ. Bộ phim The Super Mario Bros. Movie của Universal đứng thứ hai với doanh thu hơn 1,3 tỷ USD. Ở vị trí thứ ba là bộ phim Oppenheimer, thu về hơn 955 triệu USD trên toàn cầu. Cùng với đó, Fast X cũng đã thu về hơn 714 triệu USD, đặt Universal vào vị trí đáng chú ý trong danh sách các bộ phim thành công nhất năm 2023.
Ở một diễn biến khác, từ trước đến nay, Disney vẫn luôn là cái tên dẫn đầu và hoạt động sôi nổi nhất khi nắm trong tay rất nhiều vũ khí lợi hại để xâm chiếm phòng vé. Tuy nhiên, khi cố gắng đa dạng hóa và tiếp cận nhiều hơn các đối tượng khán giả, hãng lại không đạt được kỳ vọng với một năm doanh thu thảm hại. Theo CNBC, trong số 3 thể loại phim bao gồm: 8 phim chiếu rạp lớn của hãng năm nay, 7 phim có thành tích kém tại thị trường Bắc Mỹ nói riêng và trên thị trường quốc tế nói chung. Điều tồi tệ hơn, những thất bại này xảy ra vào kỷ niệm 100 năm và hãng đã lỗ tới gần 900 triệu USD.
Trong suốt 15 năm, Vũ trụ điện ảnh Marvel (MCU) đã tung ra chuỗi 32 bom tấn liên tiếp - một điều chưa từng có trước đây - và củng cố vị trí của mình như là tiêu chuẩn "vàng" cho dòng phim series điện ảnh. Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ thống trị nền văn hoá điện ảnh, Marvel của 2023 gặp phải những thách thức khó khăn mà có lẽ họ chưa bao giờ ngờ tới với những thất bại liên tiếp tại phòng vé cùng những bộ phim thuộc giai đoạn 4 của MCU.
Ant-Man and the Wasp: Quantumania ra mắt vào tháng 2 hoàn toàn "thất thủ" tại phòng vé với chỉ vỏn vẹn 476,1 triệu USD. Không chỉ có doanh thu tệ hại, bộ phim còn bị chê bai thậm tệ với số điểm Rotten Tomatoes thấp ngang Eternals (47% đánh giá tích cực). Tiếp nối thất bại này là The Marvels với 202 triệu USD doanh thu, trở thành bộ phim MCU có doanh thu thấp nhất trong lịch sử.
Đây là một sự thảm bại mà các "siêu anh hùng" buộc phải cay đắng chấp nhận. Trong khi đó, khán giả đại chúng lo lắng rằng hãng phim đã tận dụng hết chất xám sau 30 bộ phim điện ảnh và 8 loạt phim truyền hình trong 15 năm qua. Câu hỏi đặt ra ở đây là Marvel sẽ làm thế nào để thay đổi tình thế và lấy lại lòng tin từ những người hâm mộ.
Disney cũng từng tạo ra hàng loạt phim hoạt hình kinh điển được nhiều thế hệ yêu thích như Bạch tuyết, Người đẹp và quái vật, Toy Story... Tuy nhiên, năm 2023 đánh dấu một sự tụt dốc của Disney khi hãng phải vật lộn với những bộ phim hoạt hình mới nhất. Vào tháng 6, Elemental chỉ mang về doanh thu gần 500 triệu USD trên toàn thế giới. Tương tự, Wish - được Disney quảng bá là bộ phim "hình thành một thế kỷ" nhằm kỷ niệm 100 thành lập hãng phim, cũng chỉ mang về hơn 125 triệu USD trên toàn thế giới, đối mặt với khoản lỗ vô cùng lớn.
Sự ảm đạm này của Disney được dự đoán là sẽ tiếp tục kéo dài sang năm 2024 do sự thay đổi về việc sản xuất, đây là hậu quả của cuộc đình công kéo dài của biên kịch và diễn viên Hollywood. Inside Out 2 và Deadpool 3 vẫn ra mắt vào năm 2024, tuy nhiên bản live-action Bạch Tuyết đã bị lùi lịch ra mắt sang năm 2025.
Trước thất bại về doanh thu của Disney, các chuyên gia phân tích thị trường tại Hollywood cho rằng năm 2023 và kéo dài sang năm 2024, khán giả đang có xu hướng "nổi loạn". Theo tờ Hollywood Reporter, bước ngoặt lớn nhất so với quy chuẩn Holywood năm nay phải kể đến thành công từ bộ phim tài liệu hòa nhạc Eras tour của Taylor Swift.
Nữ ca sĩ đã không đi theo quy cách phát hành phim thông thường qua một hãng phim trung gian mà trực tiếp ký kết thỏa thuận phân phối với AMC Entertainment, một hệ thống nhà rạp lớn nhất thế giới. Bộ phim thu về 250 triệu USD toàn cầu (theo số liệu Box Office), với lịch chiếu "không giống ai" (chỉ chiếu từ thứ năm đến chủ nhật hằng tuần, áp dụng trên toàn cầu) đã tái định nghĩa lại phim bom tấn và khiến nhiều nhà phát hành phim nhìn nhận lại giá trị của một bộ phim hòa nhạc.
Theo phân tích từ Gower Street Analytics, doanh thu phòng vé toàn cầu đạt 33,4 tỷ USD trong năm 2023. Tuy nhiên, theo dự kiến, năm 2024 có thể sẽ sụt giảm 5% và dừng ở mức 31,5 tỷ USD. Con số này sẽ thấp hơn 20% so với mức trung bình của ba năm trước đại dịch, tức là từ năm 2017 đến năm 2019. "Vì chúng ta đã mất 50% thời gian sản xuất vào năm 2023, mức giảm 5% dự kiến so với cùng kỳ năm 2023 không phải là dấu hiệu cho thấy điện ảnh giảm sút mà chỉ đơn giản là hậu quả trực tiếp của việc số lượng sản phẩm điện ảnh có hạn", Giám đốc điều hành của Gower Street cho biết.
Thực tế là vào tháng 7 vừa qua, phòng vé toàn cầu đã chạm mốc kỷ lục, điều này cho thấy nhu cầu của khán giả đã phục hồi đối với các bộ phim chiếu rạp. Tuy nhiên, do cuộc đình công kép của các nhà biên kịch và diễn viên Hollywood, công tác sản xuất dự án đã bị đình trệ trong suốt nửa năm, gây ảnh hưởng lớn tới lịch phát hành của nhiều bộ phim bom tấn. "Đó là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm nhẹ về đà phục hồi mà chúng ta sẽ chứng kiến vào năm 2024. Điều này dường như trì hoãn mọi cơ hội quay trở lại mức doanh thu trước đại dịch cho đến năm 2025", Giám đốc Rob Mitchell của Gower Street nói thêm.
Nơi bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi tác động của cuộc đình công đối với hoạt động sản xuất là thị trường nội địa Bắc Mỹ của Hollywood. Theo dự báo, doanh thu phòng vé năm 2024 ở Bắc Mỹ sẽ thấp hơn 11% so với năm 2023, xấp xỉ ở mức 8 tỷ USD. Con số này sẽ thấp hơn 30% so với mức trung bình giai đoạn 2017 - 2019 và chỉ ở mức khiêm tốn 7% trước năm 2022.
Trong phạm vi tổng thể, Gower Street ước tính rằng châu Âu, Trung Đông và châu Phi sẽ kết thúc năm 2024 ở mức doanh thu 8 tỷ USD (thấp hơn 23% so với mức trung bình của giai đoạn 2017 - 2019). Công ty phân tích này cũng tin rằng năm 2025 sẽ là một năm có sự phát triển tốt về doanh thu phòng vé toàn cầu và có thể trở thành năm "tạo xu hướng tích cực" cho nửa sau của thập kỷ.