Bảo hiểm nhân thọ: Lập lờ giữa sinh lời và bảo vệ rủi ro
Hoàng Lan
17/04/2023, 14:48
Sự nở rộ và tăng trưởng nhanh chóng của các dòng sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây đã tạo ra lầm tưởng bảo hiểm nhân thọ là một kênh đầu tư sinh lời mà quên mất bản chất của bảo hiểm là bảo vệ khi xảy ra rủi ro…
Các đại lý bảo hiểm cần đề cao yếu tố đạo đức nghề nghiệp khi tư vấn.
Thời gian vừa qua, thị trường bảo hiểm nhân thọ xảy ra nhiều vụ tranh chấp giữa bên bán và bên mua bảo hiểm, trong đó có nhiều trường hợp bên mua là người nổi tiếng. Các tranh chấp chủ yếu xuất phát từ các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ liên kết đầu tư, dòng sản phẩm tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây.
BẢO HIỂM MANG Ý NGHĨA NHÂN VĂN
Theo các chuyên gia trong ngành, bảo hiểm nhân thọ xuất hiện từ khoảng thế kỷ 17 ở châu Âu, ban đầu là bảo vệ cho tính mạng của các thuyền viên trước những rủi ro biến cố bất ngờ khi đi biển, sau mở rộng sang bảo hiểm cho người trụ cột kinh tế gia đình không may tử vong, gia đình họ sẽ được công ty bảo hiểm bù đắp tài chính nhanh chóng để ổn định cuộc sống. Trải qua gần 500 năm phát triển, bảo hiểm nhân thọ đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới.
Tại Việt Nam, bảo hiểm nhân thọ được manh nha từ năm 1987, tuy nhiên phải 10 năm sau đó mới chính thức xuất hiện với dấu mốc ngày 10/3/1996, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 281/TC/TCNH cho phép Bảo Việt được triển khai thí điểm bảo hiểm nhân thọ. Đây được coi là giai đoạn mở màn để bảo hiểm nhân thọ khai sinh tại Việt Nam. Ngày 9/12/2000, Bộ luật kinh doanh bảo hiểm được Quốc hội thông qua, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ để thị trường bảo hiểm tại Việt Nam phát triển, trong đó có bảo hiểm nhân thọ.
Sau khoảng 30 năm hình thành và phát triển, thị trường bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam đến nay đã có 19 doanh nghiệp, cung cấp hơn 500 sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe.
Theo bà Phạm Thu Phương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm, Bộ Tài chính, đến cuối năm 2022, toàn thị trường có gần 14 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có hiệu lực, giải quyết công ăn việc làm cho hơn 900.000 đại lý, người lao động. Trong năm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ đã đầu tư trở lại nền kinh tế hơn 616 ngàn tỷ đồng, số tiền bảo hiểm chi trả cho khách hàng lên tới 42.561 tỷ đồng.
Bảo hiểm hoạt động trên nguyên tắc số đông bù số ít. Mối quan hệ trong hoạt động bảo hiểm không chỉ là mối quan hệ giữa doanh nghiệp bảo hiểm và người được bảo hiểm, mà suy rộng ra đó là mối quan hệ giữa những người được bảo hiểm thông qua cơ chế hình thành và sử dụng quỹ bảo hiểm.
Tập hợp các khoản phí bảo hiểm mà số đông bên mua bảo hiểm đóng vào một quỹ chung chính là để trang trải, bù đắp cho những thiệt hại, mất mát của số ít người không may mắn khác cùng tham gia bảo hiểm. Thực chất bảo hiểm là việc phân chia tổn thất của một số ít người cho tất cả những người tham gia cùng chịu. Đây chính là ý nghĩa nhân văn của bảo hiểm, thể hiện tinh thần tương trợ chia sẻ khó khăn, mất mát thiệt hại khi gặp hoạn nạn giữa những người tham gia bảo hiểm.
SẢN PHẨM THUẦN BẢO VỆ BỊ LÉP VẾ
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, thời gian qua các dòng sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư nở rộ nhưng không được truyền thông rõ ràng, khiến nhiều người dân cho rằng bảo hiểm nhân thọ là kênh đầu tư kiếm lợi nhuận mà bỏ quên lợi ích bảo vệ con người trước những rủi ro. Một số ghi nhận gần đây cho thấy, đã có sự mập mờ từ các tư vấn viên nên mới xảy ra tình trạng trên. Mọi tranh chấp phát sinh từ đây.
Theo ông Ngô Trung Dũng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, năm 2022, tổng doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ ước đạt 178.269 tỷ đồng (tăng trưởng khoảng 11,8% so với năm 2021). Các dòng sản phẩm liên kết đầu tư tiếp tục là các sản phẩm chủ đạo mang lại tỷ trọng doanh thu phí bảo hiểm lớn nhất (khoảng 85% phí bảo hiểm nhân thọ).
Tuy nhiên, lựa chọn đầu tư của khách hàng cũng có những thay đổi. Các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư đơn vị (khách hàng chủ động lựa chọn các quỹ đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm theo khẩu vị đầu tư của mình) có xu hướng tăng trưởng mạnh, trong khi sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư chung (khách hàng hưởng kết quả từ hoạt động kinh doanh đầu tư chung của doanh nghiệp bảo hiểm) có xu hướng sụt giảm.
Năm 2022, khai thác mới xấp xỉ 1,24 triệu hợp đồng bảo hiểm liên kết đầu tư chung (giảm khoảng 20% so với 2021) với phí khai thác mới đạt 21.841 tỷ đồng (giảm khoảng 14%), trong khi dòng bảo hiểm liên kết đầu tư đơn vị đạt trên 747 nghìn hợp đồng số hợp đồng khai thác mới (tăng 57% so với 2021) với doanh thu phí đạt khoảng 21,7 nghìn tỷ đồng (tăng trên 31%).
Ts Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, cho rằng các dòng sản phẩm liên kết đầu tư chiếm 85% phí bảo hiểm nhân thọ là con số quá lớn. Thậm chí, ông Lực cho rằng nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đã đi chệch hướng. Lãnh đạo một doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ chia sẻ với VnEconomy rằng ở thị trường Việt Nam, nếu kết hợp quá nhiều lợi ích tiết kiệm trên sản phẩm bảo hiểm bảo vệ thì phí bảo hiểm sẽ tăng cao và nhiều người sẽ khó tiếp cận.
Kinh tế đã có sự tăng trưởng đáng kể song Việt Nam vẫn đang là quốc gia có thu nhập trung bình thấp. Thu nhập của người dân chưa cao, trong khi các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư rất phức tạp, vì vậy, thị trường rất cần những sản phẩm bảo hiểm nhân thọ phù hợp với túi tiền, sát nhu cầu thực tế của người dân, đảm bảo hỗ trợ cho các mục tiêu an sinh xã hội của Chính phủ.
Ở giai đoạn hiện nay, các khách hàng có hiểu biết nhất định về vai trò, ý nghĩa thực sự của bảo hiểm nhân thọ, họ sẽ tập trung nhiều hơn vào các sản phẩm bảo hiểm bảo vệ thuần túy.
PHÁP LUẬT BẢO VỆ NGƯỜI MUA BẢO HIỂM THẾ NÀO?
Theo chuyên gia bảo hiểm Trần Nguyên Đán, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đang xem khách hàng là bên yếu thế nên có rất nhiều quy định bảo vệ khách hàng...
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 16-2023 phát hành ngày 17-04-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Đà Nẵng lập Hội đồng tư vấn, sẵn sàng vận hành Trung tâm tài chính quốc tế
Ủy ban Nhân dân Thành phố Đà Nẵng vừa công bố quyết định thành lập Hội đồng Tư vấn Xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại thành phố Đà Nẵng.
Lý do thu ngân sách từ sử dụng đất của Quảng Trị tăng gần 60%
Lũy kế đến hết tháng 7/2025, số thu ngân sách nhà nước từ sử dụng đất trên địa bàn Quảng Trị đạt hơn 2.760 tỷ đồng, bằng 93,6% dự toán trung ương giao và 75% dự toán tỉnh giao, tăng 59,9% so với cùng kỳ.
Vì sao chính sách thuế không đổi nhưng số thuế phải nộp lại tăng thêm?
Theo chuyên gia, nguyên nhân khiến số thuế phải nộp tăng lên không phải do Nhà nước thay đổi thuế suất mà là xuất phát từ sự thay đổi từ phương thức quản lý thuế khoán sang kê khai, khiến doanh thu thực tế của hộ kinh doanh được phản ánh chính xác hơn…
Thị trường giao dịch hàng hóa Việt Nam 2024: Năm của sự bứt phá và phát triển chuyên nghiệp
Ngày 22/8, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) đã long trọng tổ chức Lễ Vinh danh Thành viên xuất sắc năm 2024, sự kiện có ý nghĩa đặc biệt khi diễn ra ngay trước thềm kỷ niệm 15 năm thành lập MXV (2010-2025).
Giá vàng SJC vọt lên trên 126 triệu đồng/lượng, lập đỉnh lịch sử
Phiên giao dịch ngày 23/8, giá mua/ bán vàng miếng SJC phổ biến tăng 1,2 triệu đồng/lượng sau 7 phiên giằng co (15 – 22/8), lần lượt 125,6 triệu – 126,6 triệu đồng/lượng. Đây là mức giá cao nhất từ trước tới nay…
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: