Giao dịch đột nhiên quá xấu về chiều. Không nên đổ lỗi cho bất kỳ nguyên nhân gì khác ngoài chuyện thị trường vốn thế. Tâm lý đã chuyển xấu đồng loạt tức là đang có sự thất vọng rất cao. Điều đó đồng nghĩa với rủi ro cao.

Mọi sự cố gắng đi tìm nguyên nhân lý giải cho một sự đã rồi luôn bị chi phối bởi tâm lý định kiến. Thị trường xấu thì tìm nguyên nhân xấu, thị trường tốt lại chỉ chú ý đến thông tin tốt. Bài học cơ bản là giá làm nên thông tin chứ không phải ngược lại.

Rất nhiều nhà đầu tư hôm nay chắc chắn phải “cứng người” khi chứng kiến biến động giá quá lớn như vậy. Với một tốc độ giao dịch rất cao và chuyển động quá nhanh, không thể nào tìm được nguyên nhân, mà tốt nhất cũng không nên tìm. Khi toàn bộ thị trường rơi giá như vậy tức là đám đông đang hỗn loạn. Đi ngược đám đông không phải là chiến lược giao dịch, mà chỉ là lời biện hộ cho thất bại. Kể cả sau đây thị trường phục hồi trở lại thì yếu tố may mắn không bao giờ là một phần của chiến lược giao dịch.

Khi đã chờ chốt lời thì nguyên tắc hàng đầu là không để vị thế lãi biến thành lỗ, tức là không trả lại thị trường những gì vất vả kiếm được. Nếu rủi ro thanh khoản xảy đến thì phải chấp nhận vì đó là thị trường không đủ rộng. Khi giữ cổ phiếu tức là kỳ vọng một xu hướng tăng. Nếu thị trường đi ngược lại, tức là đã sai. Không nên bám mãi vào một giao dịch sai khi thị trường đã chứng minh là sai. 

Không ai biết được hôm nay thị trường rơi vì cái gì cụ thể, và cũng không ai biết được sau đây thị trường sẽ như thế nào. Giá có thể tăng trở lại, cũng có thể tiếp tục giảm hay từ từ đi vào một nhịp rơi chậm. Điều quan trọng nhất là không đoán thị trường (vì cũng không đoán được), mà là lên kế hoạch xử lý trong các tình huống và bám theo kế hoạch đó. Rủi ro cao thì tốt nhất là không tham gia. Vị thế đã đóng lại tức là xong. Nên tìm kiếm cơ hội ở vị thế mới.

Nếu nhìn vào xu thế thì một phiên rơi sâu như hôm nay đưa đến xác suất giảm rất cao vì thị trường thực chất vẫn đang ở một nhịp giảm trung hạn từ đỉnh tháng 9 năm ngoái. Đợt tăng triển vọng nhất trong 2 tháng đầu năm nay vẫn chỉ là nhịp hồi trong xu thế giảm. Thị trường yếu hơn dự kiến nhiều và kể từ khi Thông tư 36 có hiệu lực (đầu tháng 2), chưa bao giờ dòng vốn nội vượt quá được 2.000 tỷ một cách rõ ràng. Chưa có triển vọng gì hỗ trợ là dòng vốn này sẽ tốt hơn cả, ít nhất trong ngắn hạn.

Dao động hôm nay bị yếu tố tâm lý chi phối rất nặng. Vấn đề là sự thất vọng và bi quan diễn ra rất rộng, tâm lý đồng nhất. Khi tâm lý kỳ vọng đã thay đổi và một bộ phận lớn nhà đầu tư thay đổi thì thị trường sẽ mất lực đỡ. Điều này khiến cần nhiều thời gian hơn để ổn định lại trước khi khởi động được một chu kỳ tăng mới. Bài toán rủi ro/lợi nhuận đang nghiêng về phía rủi ro. Nên đứng ngoài chờ đợi.

Dao động quá rộng, giá chạm đến ngưỡng cắt lỗ, chấp nhận thoát ra. SSI bán 20.3. Chốt được một phần VCB giá tốt, nhưng phần còn lại lỗ: Bán 36.4-36.2; 35.6. HSG rơi vào bẫy thanh khoản, bán mãi không được, lệnh khớp cực nhỏ. Khớp từ 36.9 xuống tận 35.3, giá bình quân 36.3.