“Cây đũa thần” cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) chưa chắc đã cứu kinh tế nước này thoát khỏi suy thoái.

Trong tháng 1 vừa qua, FED đã hai lần cắt giảm lãi suất USD, với tổng mức cắt giảm là 1,25%, đưa lãi suất đồng “bạc xanh” xuống còn 3%. Nhưng lãi suất cho vay mua nhà tiếp tục leo thang trong những tuần qua và tín dụng vẫn thắt chặt đối với các doanh nghiệp chẳng khác gì thị trường tài chính Mỹ bắt đầu “lâm nạn” từ tháng 8 năm ngoái.

Lạm phát đình đốn

Ngày 20/2, Bộ Lao động Mỹ công bố một bản báo cáo cho thấy, giá tiêu dùng ở nước này trong tháng 1 đã tăng 4,3% trong tháng 1 so với cùng kỳ năm ngoái, một mức tăng mạnh nhất trong vòng hơn 2 năm qua. Thậm chí cả khi đã loại trừ những biến động giá thực phẩm và năng lượng, tốc độ lạm phát của Mỹ vẫn ở trên mức 2,5%, cao hơn nhiều mức kỳ vọng của FED là từ 1 đến 2%.

Chỉ vài giờ sau khi bản báo cáo lạm phát được công bố, các quan chức của FED phải thừa nhận họ đã phải giảm mức dự báo tăng trưởng của kinh tế Mỹ trong năm nay 0,5%, xuống còn khoảng từ 1,3 đến 2%. Còn tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ được dự báo là sẽ tăng lên mức 5,3% từ mức 4,9% hiện nay.

Như vậy, nước Mỹ lúc này phải đối mặt với nguy cơ lạm phát đình đốn (stagflation), một trạng thái trong đó kinh tế tăng trưởng chậm chạm, giá nhiên liệu và thực phẩm tăng cao, cộng với lạm phát leo thang. Đây là một trạng thái kinh tế mà nước Mỹ chưa phải đối mặt trong nhiều thập kỷ nay.

Nhưng chính thông tin kém vui này về sức khỏe kinh tế Mỹ đã đẩy các chỉ số chính trên thị trường chứng khoán Mỹ tăng vì giới đầu tư kỳ vọng, với tình hình này, FED sẽ phải tiếp tục cắt giảm lãi suất để cứu tăng trưởng.

FED dự báo rằng, tăng trưởng kinh tế Mỹ trong vòng 6 tháng tới sẽ gần như “đóng băng” trước khi hồi phục trở lại trong nửa sau của năm nay nhờ việc kế hoạch kích thích kinh tế trọn gói của Tổng thống Bush mà Quốc hội Mỹ vừa thông qua, cũng như những lần cắt giảm lãi suất của FED, thực sự phát huy tác dụng.

FED khó xử

Sự kết hợp giữa giá cả leo thang và tăng trưởng trì trệ, cùng với xu hướng khủng hoảng mỗi ngày thêm trầm trọng của thị trường nhà đất và tín dụng, đặt FED ở trong hoàn cảnh tiến thoái lưỡng nan.

Một mặt, FED vẫn sẽ phải “nhắm mắt” cắt giảm lãi suất để giữ cho nền kinh tế tăng trưởng trong bối cảnh giá dầu lên cao, tín dụng thắt chặt và các tập đoàn tài chính lớn đương đầu với những cú sốc lớn vì cho vay dưới chuẩn. Nhưng mặt khác, nỗi lo ngại về lạm phát leo thang sẽ khiến FED càng khó khăn hơn trong việc kích thích nền kinh tế bằng mức lãi suất thấp. Chính lãi suất thấp đã là “thủ phạm” đẩy đồng USD xuống dốc, khiến dầu thô không ngừng lên giá.

“FED như người đang đi trên dây. Họ đang cố kiềm chế lạm phát trong khi vẫn buộc phải cắt giảm lãi suất. Sự thật là tốc độ tăng trưởng kinh tế đang giảm nhanh, còn lạm phát đã ở mức cao và sẽ còn tăng”, một giáo sư kinh tế nhận xét.

Lĩnh vực mà ở đó “cây đũa thần” của FED tỏ ra kém hiệu lực hơn cả chính là lĩnh vực cho vay mua nhà. Mặc dù cơ quan này đã hai lần cắt giảm lãi suất trong tháng 1, một phần để “phá băng” trên thị trường địa ốc, giới đầu tư vẫn tỏ ra rất lo lắng về triển vọng trong dài hạn và lãi suất cho vay mua nhà liên tục tăng mạnh trong 3 tuần trở lại đây.

Trong biên bản của hai cuộc họp cắt giảm lãi suất hồi tháng 1 mới được công bố, các quan chức của FED bày tỏ sự lo ngại gia tăng về sự suy giảm niềm tin trên thị trường tài chính sẽ dẫn tới các điều kiện tín dụng thắt chặt thêm nữa, khiến các hoạt động kinh tế ngưng trệ và sự lo sợ sâu sắc hơn trên thị trường tài chính. FED đã nhấn mạnh rằng, cả người tiêu dùng và các doanh nghiệp Mỹ hiện đều khó vay được tiền hơn, còn các tổ chức tín dụng thì đã trở nên “mong manh” hơn sau khi đã chịu những khoản thua lỗ khổng lồ.

Tuy nhiên, ít nhất, một số quan chức của FED cũng tỏ ra lo ngại về tình trạng lạm phát gia tăng và thể hiện điều này bằng cách phản đối việc cắt giảm lãi suất.

Mặc dù vậy, FED vẫn dự báo rằng, lạm phát sẽ giảm xuống cùng với đà đi xuống của tăng trưởng và giá tiêu dùng sẽ chỉ tăng từ 2,1% đến 2,4% trong năm nay. Với lập luận này, FED bày tỏ rõ quyết tâm sẽ tiếp tục cắt giảm lãi suất để kinh tế Mỹ không ngưng trệ, thậm chí cả khi hành động này có thể khiến lạm phát cao hơn mức họ mong muốn.

Nhưng các chuyên gia kinh tế cho rằng, một khi tăng trưởng đã được cải thiện, FED sẽ ngay lập tức phải tăng lãi suất trở lại để đảm bảo giá cả ở mức ổn định.