Với những biến động bất ngờ trong tuần qua, thị trường chứng khoán toàn cầu đã có những phản ứng rất tiêu cực.

Tuy nhiên, những tia sáng cũng đã lộ ra ở cuối đường hầm và chúng ta có quyền kỳ vọng vào những chuyển biến tốt hơn trong tuần này. Với những người quyết định đứng ngoài thị trường, như người viết từng đề cập trong bài viết trước vào ngày 7/9, liệu đây đã là thời điểm để tham gia?

Thông điệp tại vùng hỗ trợ

VN-Index đã đi qua hai vùng hỗ trợ quan trọng trong đợt suy giảm vừa qua: vùng 500-520 điểm và vùng 420-450 điểm. Như đã nói, diễn biến của thị trường sẽ bộc lộ nhiều thông tin nhất tại các vùng hỗ trợ và kháng cự như vậy. Nguyên nhân đơn giản là do đánh giá của mỗi người về mức độ chấp nhận rủi ro và lợi nhuận đến đâu.

Với việc VN-Index "rơi" nhẹ nhàng qua vùng 500 điểm, áp lực bán không quá mạnh nhưng chính xác hơn, sức mua quá yếu đã làm nên điều này. Với dữ liệu cuối ngày, chúng ta chỉ có thể so sánh được trên tương quan khối lượng giao dịch, nhưng thông tin sẽ cụ thể hơn nếu quan sát tương quan giữa bên mua và bên bán trong phiên. Kết luận sẽ rất đơn giản: mức 500 điểm chưa phải là vùng giá hấp dẫn để mua vào, hoặc thông tin hỗ trợ quá ít, quá xấu khiến hành động đỡ giá tốn sức hơn.

Diễn biến tại vùng hỗ trợ 420 điểm lại hoàn toàn khác. Sau phiên rơi xuống mức thấp nhất 416 điểm ngày 18/9, thị trường đã có những phản ứng rất mạnh vào phiên cuối tuần. Đáng chú ý nhất là giá trị và khối lượng giao dịch cực lớn vào đợt mở cửa. Những thống kế số liệu trong quá khứ cho thấy sau một chuỗi phiên rớt giá mạnh, tín hiệu đảo chiều thường đến vào phiên mà khối lượng tăng bất thường ngay lúc mở cửa, dù giá vẫn có thể giảm sàn. Đó là biểu hiện của hành động bắt đáy trên diện rộng hoặc mua thu gom của những nhà đầu tư có kinh nghiệm.

Thông điệp hỗ trợ là rất rõ ràng với một hành động “dũng cảm” như vậy. Với áp lực bán mạnh như đã diễn ra suốt 10 phiên vừa qua, nguồn tiền nào có đủ khả năng thu gom một khối lượng lớn như vậy và lựa chọn thời điểm “nguy ngập” đó để tham gia thị trường? Trên 428 tỉ đồng, tương đương 12,1 triệu cổ phiếu và chứng chỉ quỹ đã được sang tay. Số tiền đó đủ để quét hết khối lượng bán tháo giá sàn và ATO của những ai muốn rút khỏi thị trường.

Với một thị trường được điều hành bởi tâm lý đám đông như Việt Nam, hiệu quả của những lần thu gom như vậy rất lớn. Nó nhanh chóng khiến bên bán sợ hãi hủy lệnh bán ra và kích động những người cầm tiền lao vào tranh mua. Chi phí vốn để đảo ngược xu hướng như vậy không quá lớn vì số đông sẽ theo sau cuộc “cách mạng”. Một nhìn nhận về tâm lý có thể đem lại nhiều thông tin hơn bất cứ chỉ báo kỹ thuật nào.

“Đáy” phải được thử!

Nếu nhà đầu tư lựa chọn giải pháp đứng ngoài thị trường như đã đưa ra cách đây hai tuần, việc quyết định tham gia thị trường hay chưa chắc chắn rất khó.

Câu hỏi lớn nhất là VN-Index đạt 416 điểm đã là đáy của đợt điều chỉnh hay chưa? Không thể xác định chắc chắn câu trả lời vào thời điểm này. Thị trường sẽ phải chứng minh điều đó bằng một đợt “thử đáy” (test) 416 điểm.

Thông điệp tích cực đầu tiên đã được đưa ra: giá quanh vùng 420 điểm là hấp dẫn. Tuy nhiên, để khởi phát một xu hướng mới, sức mua phải dài hơi hơn và mạnh mẽ hơn trong những thời khắc nhạy cảm. Sẽ còn rất nhiều nhà đầu tư nhìn sự phục hồi này với con mắt nghi ngờ, thậm chí rất nhiều người đã mua vào đúng đáy vẫn còn lo lắng một khả năng bị “kẹt” lại khi thị trường tiếp tục đà lao dốc vài phiên tới.

Do đó, khối lượng sẵn sàng bán ra trong tuần tới sẽ rất lớn - kết quả của hành động cắt lỗ hay chốt lãi ngắn hạn.

Thông điệp thứ hai mà thị trường phải đưa ra nếu thực sự muốn một xu hướng tăng trưởng mới là giải quyết hết khối lượng bán ngắn hạn đó. Trên phương diện kỹ thuật, đó là phiên thử đáy, nhưng trên góc độ tâm lý, đó là sự giải tỏa nghi ngại cho nhà đầu tư và tạo một kỳ vọng mới thay thế tâm lý đầu cơ ngắn hạn.

Ở biểu đồ trên, chúng ta có thể thấy một sự tương đồng nhất định giữa hai chu kỳ tích lũy hồi tháng 7 và hiện tại. Do mới xuất hiện một phiên đảo chiều duy nhất nên chúng ta chưa có điều kiện so sánh mức độ “tham lam” của thị trường ở cùng một vùng giá. Tổng chào mua ngày 19/9 là 76 triệu cổ phiếu, chứng chỉ quỹ trong khi tổng cầu tại ngày đảo chiều tương tự (28/7 - đánh dấu bằng vạch kẻ xanh dương) là 31,9 triệu đơn vị. Điều đó cũng chỉ giúp cho thấy một phần phản ứng của thị trường khi giá đã giảm về đáy cũ.
 
Hiện tại chúng ta vẫn chưa biết chắc chắn sóng 4 đã kết thúc hay chưa nhưng với sự suy giảm quá mạnh của VN-Index trong tháng 9, chúng ta phải chấp nhận một thực tế là sóng thứ 4 đã điều chỉnh vượt quá những chuẩn lý thuyết cơ bản. Điều đó cũng có thể dẫn đến một kết luận khác, là xác suất thất bại của sóng 5 là khá cao. Điều đó có nghĩa là đỉnh của sóng 5 khó có thể vượt qua một cách đáng kể so với đỉnh của sóng 3.


Thông tin có thể bị lợi dụng để chi phối thị trường. Dĩ nhiên điều quan trọng nhất vẫn phải là thực lực, tức là lượng tiền/chứng khoán cần thiết để tác động đến giá. Nguyên nhân không có gì khó đoán: trước mỗi biến động về giá, thị trường luôn cố gắng đi tìm mọi nguyên nhân để lý giải nó. Nếu là diễn biến tích cực, các thông tin tích cực sẽ được săn tìm và ngược lại. Để mua rẻ hơn 10-20% thì cơn bão tài chính vừa qua quả là cơ hội vàng.

Và liệu những tín hiệu tích cực mới cùng nhiều tin tốt trong nước sẽ là lý do hợp lý để thị trường phục hồi?

Câu trả lời đúng nhất sẽ đến từ sự vận động của dòng tiền trên thị trường - một thực tế không thể che dấu. Nếu dòng tiền không đồng thuận với tin tức, thì dù thông tin hỗ trợ tốt đến mấy, chứng khoán cũng không thể phục hồi!