Cơ quan chống tham nhũng: “Độc lập sẽ rất khó!”

“Chúng ta đang có cả một bộ máy đồng bộ nhiều cơ quan phối hợp với nhau mà làm còn khó nữa là độc lập”, Bí thư Thành ủy Hà Nội, đại biểu Phạm Quang Nghị trao đổi với báo chí, ngay trước phiên thảo luận cả ngày 9/11 của Quốc hội về dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi).

Ông cho biết, đề xuất thành lập ủy ban độc lập để chống tham nhũng được đưa ra tại nhiều ý kiến trong quá trình thảo luận tại tổ về dự án luật này. Song, theo ông, nếu độc lập sẽ rất khó.

Cũng dễ hiểu trước quan ngại của Bí thư Nghị. Bởi, tập hợp ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) vừa qua cũng cho thấy còn có không ít ý kiến trái chiều về cả ban chỉ đạo và cơ quan chuyên trách phòng chống tham nhũng.

Trong khi 16 ý kiến ở 10 tổ nhất trí như dự thảo luật là không quy định về Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng thì 6 đại biểu ở 5 tổ khác đề nghị phải quy định ngay trong luật về mô hình này. Trước đó,

để thống nhất ý kiến về quy định mô hình ban chỉ đạo

khi trình dự luật ra Quốc hội cũng đã không mấy dễ dàng.

Còn về đơn vị chuyên trách, 10 ý kiến ở 7 tổ thảo luận đã đưa ra đề nghị thành lập cơ quan chuyên trách phòng, chống tham nhũng thuộc Quốc hội, có thể là ủy ban phòng, chống tham nhũng thuộc Quốc hội.

Một số ý kiến khác đề nghị thành lập ủy ban giám sát về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Quốc hội do Chủ tịch Quốc hội đứng đầu. Hay thành lập cơ quan chuyên trách điều tra độc lập thuộc Quốc hội. 4 ý kiến ở 3 tổ đề nghị thành lập ủy ban lâm thời của Quốc hội để điều tra vụ việc tham nhũng.

Bản tập hợp ý kiến đại biểu cũng cho biết một số vị đề nghị thành lập cơ quan chuyên trách điều tra độc lập thuộc Chủ tịch nước, hoặc thành lập cơ quan chuyên trách phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Quốc phòng.

Bên cạnh quan điểm nên bổ sung Ủy ban Kiểm tra cũng là cơ quan chuyên trách về phòng, chống tham nhũng thì có 4 ý kiến ở cùng một tổ lại đề nghị không đưa quy định cơ quan kiểm tra Đảng vào dự án luật.

Có đại biểu cho rằng dự án luật cần quy định cơ quan điều tra độc lập tội phạm về tham nhũng có quyền áp dụng kỹ thuật đặc biệt để điều tra đối với các vụ tham nhũng.

Tuy nhiên cũng có phát biểu không tán thành việc thành lập cơ quan chuyên trách trực thuộc Quốc hội nhưng cần giao thêm quyền cho các cơ quan chuyên trách của Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an và Viện Kiểm sát. Đồng thời việc thành lập cơ quan phòng, chống tham nhũng đặc biệt là không cần thiết, mà điều quan trọng là cần xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu.

Bên cạnh cơ quan chuyên trách, bảo vệ người tố cáo cũng nằm trong quan ngại của không ít vị đại biểu.

Bí thư Phạm Quang Nghị cho rằng, muốn chống tham nhũng mà lại không bảo vệ được người tố cáo thì kết quả sẽ bị hạn chế rất nhiều vì người ta sợ, sẽ không dám tố cáo. Vậy nên dự án luật phải làm sao tìm ra được những cơ chế thực sự có hiệu lực để người tố cáo hoàn toàn yên tâm  là hoàn toàn được pháp luật bảo vệ.

Nhưng, theo ông đó cũng chỉ là một kênh thôi, còn phải điều tra, kết luận, đánh giá nhiều thứ nữa chứ không phải cứ tố cáo là xong. “Nhưng dù sao, đấy cũng là một trong những việc rất quan trọng”, ông nói.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về nguyên nhân khiến thời gian vừa qua công tác bảo vệ người tố cáo chưa đạt được yêu cầu, Bí thư Thành ủy Hà Nội cho rằng, hiện chưa đủ cơ sở về mặt luật pháp cũng như thực tiễn để bảo vệ người tố cáo, vậy nên rất nhiều người còn lo ngại, chưa yên tâm khi quyết định tố cáo hành vi tham nhũng dù có thể là họ biết việc.

Hơn nữa, suy nghĩ một cách trực tiếp thì lợi thế đôi khi không thuộc về người tố cáo vì người bị tố cáo có thể do quyền lực, do những mối quan hệ xã hội có nhiều khả năng ngăn chặn người tố cáo, phanh phui sự việc liên quan đến bản thân.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh, đã là luật thì phải ngăn chặn bất cứ việc gì việc gì định lợi dụng pháp luật. Nếu luật cứ rất dễ dãi trong việc khuyến khích tố cáo mà không có điều khoản để xử lý người cố tình lợi dụng điều này thì nhiều người có khả năng bị oan.

Theo nghị trình, cả hai phiên thảo luận về dự án luật phòng chống tham nhũng (sửa đổi) tại hội trường của Quốc hội sẽ được truyền hình trực tiếp để cử tri cùng theo dõi.