Công bố các luật mới, hướng đến quản trị địa phương hiện đại, kiến tạo phát triển

Chiều 16/6, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số; Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

SỬA ĐỔI HIẾN PHÁP MỞ RA CỤC DIỆN MỚI CHO ĐẤT NƯỚC

Bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, cho biết kể từ khi thành lập nước đến nay, nước ta đã có 5 bản Hiến pháp. Mỗi bản Hiến pháp đánh dấu chặng đường xây dựng và trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam, thể chế hóa đường lối của Đảng cho từng giai đoạn phát triển của đất nước.

Trong đó, Hiến pháp năm 2013 là Hiến pháp của thời kỳ đổi mới toàn diện, đồng bộ về kinh tế và chính trị, đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước và hội nhập quốc tế.

“Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng đã đặt ra yêu cầu cấp thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để tạo cơ sở hiến định cho việc thực hiện nhiệm vụ sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn; đồng thời mở ra cục diện mới, thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước với tầm nhìn lâu dài”, bà Thủy nhấn mạnh.

Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 gồm 2 điều.

Trong đó quy định, các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do Quốc hội quy định.

Giới thiệu về Luật Tổ chức chính quyền địa phương, ông Trương Hải Long, Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho biết luật số 72 đã thể hiện tư duy đổi mới nhằm hướng đến quản trị địa phương hiện đại, kiến tạo phát triển, tháo gỡ “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực đáp ứng mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững của các địa hương nói riêng và cả nước nói chung trong kỷ nguyên mới của đất nước

“Việc Quốc hội thông qua luật này còn mang ý nghĩa lịch sử rất lớn, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp lần đầu tiên được tổ chức ở nước ta”, ông Long cho hay.

Luật số 72 gồm 7 chương, 54 điều. Theo ông Long, việc chuyển đổi từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp sang 2 cấp là bước cải cách quan trọng và có tính chất lịch sử. Để đảm bảo sự liên tục, thông suốt và ổn định trong quá trình chuyển đổi này, luật đã quy định đầy đủ, bao quát và có tính đến các vấn đề có thể phát sinh trong thực tiễn, từ việc tổ chức bộ máy, nhân sự cho đến quy trình xử lý hành chính và cơ hế hoạt động.

Luật đã quy định chuyển tiếp đối với các phường thuộc TP Hà Nội, TP.HCM và TP Đà Nẵng thực hiện mô hình chính quyền đô thị (hiện nay đang chỉ tổ chức UBND, không tổ chức HĐND) sang mô hình tổ chức cấp chính quyền địa phương (có đầy đủ HĐND và UBND) được vận hành thông suốt, hiệu quả kể từ ngày 1/7/2025.

Luật cũng quy định 10 nội dung chuyển tiếp nhằm bảo đảm hoạt động liên tục, bình thường của các cơ quan, tổ chức, đơn vị mới khi chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương 3 cấp thành 2 cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền…

SỬA ĐỔI ĐIỀU 10 PHÁP LỆNH DÂN SỐ ĐỂ KHẮC PHỤC MỨC SINH GIẢM THẤP

Theo bà Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế, việc sửa đổi Pháp lệnh Dân số nhằm bảo đảm thống nhất giữa quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, góp phần thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới.

Đồng thời bảo đảm đồng bộ trong hệ thống chính sách, pháp luật hiện hành; bảo đảm thực hiện các quyền con người, quyền cơ bản của công dân; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực dân số và phát triển. Ngoài ra, phù hợp với cam kết quốc tế trong xử lý các vấn đề dân sự, đặc biệt về mức sinh, phù hợp với xu thế của thời đại…

Theo đó, sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số: “ Quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản:

- Quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cặp vợ chồng, cá nhân trên cơ sở bình đẳng.

- Bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các biện pháp khác liên quan đến chăm sóc sức khỏe sinh sản”.

“Sửa đổi này nhằm khắc phục tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng, tránh để mức sinh giảm quá thấp, không đạt mức sinh thay thế, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng trong tương lai. Việc sửa đổi quy định về số con là một trong những nội dung nhằm duy trì mức sinh thay thế, tránh mức sinh tiếp tục giảm thấp trong thời gian tới”, bà Hương cho hay.