Các số liệu kinh tế Mỹ trong tuần vừa rồi khiến giới đầu tư tràn ngập hy vọng rằng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp tháng 9, sau khi đợt tăng lãi suất trong tháng 7 đưa lãi suất điều hành của ngân hàng trung ương này lên mức cao nhất 22 năm. Tuy nhiên, Fed không loại trừ khả năng tiếp tục tăng thêm lãi suất, và việc tăng vẫn có thể diễn ra trừ phi lạm phát giảm tốc sâu hơn.

Dữ liệu từ công cụ FedWatch Tool của sàn giao dịch CME vào hôm thứ Sáu phản ánh khả năng hơn 90% Fed sẽ không nâng lãi suất trong cuộc họp diễn ra vào ngày 19-20/9. Tuy nhiên, khả năng Fed “án binh bất động” trong cuộc họp tháng 11 được thị trường đặt cược ở mức thấp hơn, chỉ khoảng 60%.

Khả năng Fed giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp tháng 9 đã được củng cố sau khi Bộ Lao động Mỹ công bố báo cáo việc làm tổng thể tháng 8 vào hôm thứ Sáu.

HAI KỊCH BẢN LÃI SUẤT FED

Theo báo cáo này, khu vực phi nông nghiệp của Mỹ có thêm 187.000 công việc mới trong tháng trước, một con số lớn hơn dự báo, và tiền lương bình quân theo giờ của người lao động tăng mạnh hơn dự báo. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp tăng lên mức 3,8% từ 3,5% của tháng 7 và số lượng việc làm mới tiếp tục xu hướng giảm của mấy tháng gần đây, cho thấy sự suy yếu của thị trường việc làm.

Trước đó, báo cáo hôm thứ Ba cho thấy số lượng việc làm cần tuyển dụng trong nền kinh tế Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất trong khoảng 2 năm trở lại đây. Cùng với đó, báo cáo chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) công bó hôm thứ Năm cho thấy tốc độ tăng giá tiếp tục xu hướng chậm lại, dù còn ở mức cao.

Ở thời điểm hiện tại, rất khó để đưa ra kết luận chính xác về việc liệu Fed có tăng lãi suất nữa hay không trong năm nay và nếu có thì khi nào. Tuy nhiên, hai kịch bản được cho có khả năng cao nhất gồm: một là Fed đã dừng chu kỳ thắt chặt này ở đây và không có thêm đợt tăng lãi suất nào nữa trong năm nay; và một là Fed tăng lãi suất thêm một lần nữa vào tháng 11.

Trong kịch bản thứ nhất, Fed có thể dừng hẳn việc tăng lãi suất từ đây nếu cả thị trường việc làm và nền kinh tế Mỹ tiếp tục giảm tốc, giúp kéo lạm phát xuống. Có nhiều nhân tố có thể giúp dẫn tới sự giảm tốc như vậy, chẳng hạn người Mỹ tiêu dùng ít hơn vì việc trả nợ các khoản vay học tập sẽ nối lại vào tháng tới hay các ngân hàng tiếp tục thắt chặt các quy định về cho vay.

“Fed không cần phải cứng rắn quá mức nữa. Giờ là lúc Fed có thể để cho lãi suất cao hiện tại tiếp tục phát huy tác dụng hạ nhiệt nền kinh tế”, chiến lược gia trưởng Gargi Chaudhuri của BlackRock nhận định với tờ Financial Times.

“Các số liệu kinh tế tiếp theo có thể cho thấy lạm phát suy yếu thêm, và Fed sẽ giữ nguyên lãi suất cho tới hết năm nay. Nhưng tôi thực sự tin rằng lãi suất sẽ giữ ở mức cao trong thời gian dài”, Giám đốc đầu tư Leslie Thompson của công ty Spectrum Wealth Management nhận định trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin CNN.

Theo bà Thompson, cuối năm nay, ngay cả nếu lợi nhuận của các công ty niêm yết ở Phố Wall có tăng trưởng chậm lại, điều đó cũng không khiến giới đầu tư lo sợ bằng các số liệu kinh tế cho thấy áp lực lạm phát dai dẳng. Đó là bởi áp lực lạm phát cao kéo dài sẽ buộc Fed phải tăng thêm lãi suất.

Nhà kinh tế trưởng Jan Hatzius của Goldman Sachs cũng có quan điểm tương tự: “Chẳng có lý do gì để Fed tăng lãi suất thêm một lần nữa. Hợp lý nhất là Fed dừng ở đây trong một thời gian dài”.

NGUY CƠ LẠM PHÁT TĂNG TRỞ LẠI

Trong bài phát biểu tại hội nghị ngân hàng trung ương thường niên của Fed ở Jackson Hole, bang Wyoming hồi cuối tháng 8, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nói rõ rằng khả năng tăng thêm lãi suất được để ngỏ nếu lạm phát dai dẳng hơn dự báo.

Việc dừng trong tháng 9 rồi tăng lãi suất vào tháng 11 có thể là cách Fed “giảm ga” việc thắt chặt trước khi chuyển sang giai đoạn tiếp theo là giữ lãi suất ổn định. Hồi tháng 6, ông Powell đã so sách việc Fed giảm tốc trong cuộc chiến chống lạm phát như việc tài xế giảm tốc độ khi chiếc xe gần tới điểm đến.

Một số quan chức của Fed tin chắc rằng Fed còn phải tăng lãi suất thêm nữa. “Chúng tôi có thể phải có thêm những đợt tăng lãi suất với bước nhảy ngắn, và chúng tôi đã rất gần tới chỗ có thể giữ nguyên lãi suất trong một thời gian dài”, Chủ tịch Fed chi nhánh Boston, bà Susan Collins, nhận định hồi cuối tháng 8 trong một cuộc trả lời phỏng vấn trang Yahoo! Finance.

Nhưng cũng có những quan chức Fed tin rằng Fed đã tăng lãi suất đủ. Điều này có nghĩa là các nhà hoạch định chính sách trong Fed đang chia thành hai phe rõ rệt, với một bên tin rằng cần phải cứng rắn hơn nữa trong việc chống lạm phát và một bên lo ngại về những tổn thất kinh tế không cần thiết.

“Tôi cảm thấy chính sách tiền tệ đã thắt chặt đủ rồi. Chúng ta nên thận trọng và kiên nhẫn đợi cho tới khi chính sách thắt chặt có tác động đầy đủ đến nền kinh tế, vì việc thắt chặt quá mức có thể dẫn tới những thiệt hại kinh tế không cần thiết”, Chủ tịch Fed chi nhánh Atlanta, ông Raphael Bostic, phát biểu tuần trước.

Chiến dịch nâng lãi suất này của Fed bắt đầu vào tháng 3 năm ngoái, đến nay đã có 11 đợt nâng, với tổng mức tăng 5,25%, đưa lãi suất quỹ liên bang (fed funds rate) lên mức 5,25-5,5%. Sau 10 lần nâng liên tiếp, Fed tạm dừng vào tháng 6, rồi tiếp tục nâng lãi suất vào cuộc họp gần đây nhất trong tháng 7.

“Có vẻ như Fed đã giảm được lạm phát mà không gây ra nhiều tổn thất đối với thị trường việc làm. Có những lý do để lạc quan một cách thận trọng, nhưng cùng với đó, các dữ liệu kinh tế cũng cho thấy sự bấp bênh về những gì có thể xảy đến tiếp theo”, nhà kinh tế trưởng Blerina Uruci của T Rowe Price nhận định với Financial Times.

Ứng với kịch bản thứ hai, chuyên gia Marc Giannoni của ngân hàng Barclays dự báo Fed sẽ nâng lãi suất lần cuối cùng trong chu kỳ này vào tháng 11.

Ông Omair Sharif - Giám đốc công ty dự báo kinh tế Inflation Insights bày tỏ lo ngại lạm phát có thể tăng trở lại trong quý 4 năm nay nếu những nhóm hàng hoá và dịch vụ như ô tô có sự tăng trưởng nóng. Ông lưu ý rằng giá bán buôn ô tô đã bắt đầu tăng trở lại, và diễn biến giá bảo hiểm y tế cũng rất đáng lưu ý.

“Lạm phát lõi sẽ giảm về gần mục tiêu rồi tăng trở lại ngưỡng 3,5% vào cuối năm”, ông dự báo. Tháng 7 vừa qua, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) lõi ở Mỹ tăng khoảng 4,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Vì vậy, ông Sharif dự báo Fed sẽ phải tăng lãi suất thêm một lần nữa trong năm nay, nếu không phải vào tháng 11 thì sẽ vào tháng 12.