Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam mới đây đã kiến nghị Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội nghiên cứu sớm thực hiện nội dung quy định về giảm thời giờ làm việc bình thường đối với người lao động thấp hơn 48 giờ/tuần theo Nghị quyết số 101/2019/QH14 của Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV.

TIỀN LƯƠNG ĐỦ SỐNG, NGƯỜI LAO ĐỘNG SẼ KHÔNG CẦN LÀM THÊM GIỜ

Theo Nghị quyết số 101, Quốc hội quyết nghị: Giao Chính phủ căn cứ tình hình phát triển kinh tế - xã hội, nghiên cứu đề xuất giảm thời giờ làm việc bình thường đối với người lao động thấp hơn 48 giờ/tuần và báo cáo Quốc hội xem xét vào thời điểm thích hợp.

Từ phía đơn vị đưa ra đề xuất, bà Hồ Thị Kim Ngân, Phó Trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), lý giải rằng cùng với tăng các quyền lợi, đề xuất giảm giờ làm việc là mục tiêu an sinh xã hội luôn được tổ chức Công đoàn theo đuổi.

Trước đó, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã đề xuất giảm thời gian làm việc từ thời điểm góp ý xây dựng Bộ luật Lao động năm 2019. Khi đó, Quốc hội đã có nghị quyết giao Chính phủ lựa chọn thời điểm thích hợp, khuyến khích doanh nghiệp giảm giờ làm cho người lao động.

“Đến thời điểm hiện nay, khi chúng ta đang dần phục hồi sau giai đoạn Covid-19, các doanh nghiệp cũng đã có kế hoạch xây dựng hoạt động kinh doanh phù hợp, từ đó hoàn toàn có thể cân nhắc việc điều chỉnh thời gian giảm giờ làm việc cho người lao động”, bà Ngân nhìn nhận.

Theo đại diện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, nếu so sánh với nhóm cán bộ, công chức, viên chức, thì công nhân lao động trực tiếp đang có thời gian làm việc hằng tuần nhiều hơn.

Hiện nay, căn cứ theo Quyết định 188/1999/QĐ-TTg về chế độ tuần làm việc 40 giờ do Thủ tướng Chính phủ ban hành, quy định về thời gian làm việc của cơ quan nhà nước tuần làm việc 40 giờ trong 5 ngày, nghỉ ngày thứ Bảy, và Chủ Nhật hàng tuần đối với cán bộ, công chức và người lao động trong các cơ quan, đơn vị hành chính, sự nghiệp, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội.

Vì thế, nếu giảm giờ làm sẽ tạo điều kiện để người lao động phục hồi sức khoẻ, giảm tai nạn lao động, tăng hiệu quả làm việc. Đồng thời, cũng giúp người lao động có thời gian giành cho gia đình, chăm sóc con cái và tham gia các hoạt động văn hoá văn nghệ... Qua đó, các hoạt động này góp phần đảm bảo an toàn cho người lao động.

Trước ý kiến cho rằng thực tế nhiều công nhân lao động lo ngại nếu giảm giờ làm đồng nghĩa với giảm thu nhập, theo bà Ngân bản chất của làm thêm giờ để có thêm thu nhập là do tiền lương của người lao động thấp, và không đảm bảo cho nhu cầu sống tối thiểu của họ.

“Nếu tiền lương trả cho thời gian làm công việc chính đủ để đáp ứng được các nhu cầu của người lao động thì họ sẽ không cần làm thêm, tăng ca. Do đó, vấn đề không chỉ giảm giờ làm mà còn điều chỉnh cả tiền lương của người lao động để chỉ cần làm đủ 8 tiếng một ngày, người lao động có đủ thu nhập để chi tiêu. Lúc đó, họ sẽ không cần bán sức lao động để có thêm thu nhập”, bà Ngân nhấn mạnh.

HÀI HÒA LỢI ÍCH CỦA CẢ NGƯỜI LAO ĐỘNG VÀ DOANH NGHIỆP

Cũng trao đổi về đề xuất giảm giờ làm việc, Nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Phạm Minh Huân, chuyên gia nhiều năm trong lĩnh vực động cũng nhấn mạnh, vấn đề tăng lương, giảm giờ làm là mong muốn của cả giai cấp công nhân trên toàn thế giới. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là việc làm gắn với năng suất, vì khi năng suất đạt cao thì mới có điều kiện giảm giờ làm.

Theo ông Huân, hiện nay nếu giảm thời giờ làm việc đồng nghĩa với doanh nghiệp phải tuyển thêm lao động, từ đó cũng tăng thêm chi phí, tác động trở lại là người lao động có thể bị giảm thu nhập. Do đó, trong tình hình hiện nay, ông Huân cho rằng khi đất nước còn đang khó khăn thì chưa nên giảm giờ làm việc xuống dưới 48 giờ/tuần.

Trong khi đó, đại diện các doanh nghiệp cũng thừa nhận, việc giảm giờ làm sẽ giúp người lao động có thời gian nghỉ ngơi, tái tạo sức lao động, song cũng lo ngại gây khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong khối sản xuất trực tiếp. Vì vậy, việc giảm giờ làm cần cân nhắc kỹ, đảm bảo hài hòa giữa doanh nghiệp và quyền lợi của người lao động để cùng phát triển.

Về phía Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng cho biết việc giảm giờ làm việc bình thường xuống dưới 48 giờ/tuần, là một chính sách có tác động lớn đến kinh tế - xã hội. Vì vậy, Bộ sẽ nghiên cứu đầy đủ các cơ sở khoa học và thực tiễn để bảo đảm tính khả thi, khi đề xuất chính sách này trong quá trình sửa đổi, bổ sung Bộ luật Lao động.

Bộ luật Lao động 2019 hiện hành quy định người lao động làm việc trong điều kiện bình thường không quá 8 giờ trong 1 ngày, và không quá 48 giờ mỗi tuần. Doanh nghiệp có quyền quy định thời giờ làm việc theo ngày, hoặc tuần nhưng phải thông báo cho người lao động biết.

Liên quan đến thời giờ làm việc, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã có Công ước 47 về làm việc 40 giờ một tuần, xác định các quốc gia cần tiếp tục giảm giờ làm cho mọi loại hình công việc, mà tiêu chuẩn sống không bị giảm bớt.

Thống kê của ILO cho thấy hiện hầu hết quốc gia đã áp dụng chế độ 40 giờ, thậm chí dưới 40 giờ. Khảo sát 154 nước chỉ có 2 nước có số giờ làm việc trên 48 giờ mỗi tuần; 1/3 số nước áp dụng 48 giờ giống Việt Nam, và khoảng 2/3 các nước có 48 giờ trở xuống.

Theo ILO, làm việc quá giờ, không đủ thời gian nghỉ ngơi và hồi phục có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động và tăng rủi ro tai nạn khi làm việc.

Tại rất nhiều vùng trên thế giới, có mối liên hệ chặt chẽ giữa mức tiền công thấp và làm việc quá giờ. Nhiều giờ làm việc dài liên tục sẽ ngăn cản người lao động nghỉ ngơi, tham gia hoạt động với gia đình và tham gia vào cộng đồng.

Các tiêu chuẩn của ILO về thời gian làm việc đưa ra khuôn khổ điều tiết thời gian làm việc, giai đoạn nghỉ ngơi hàng ngày, hàng tuần và nghỉ lễ hàng năm.

Hầu hết các quốc gia đều giới hạn làm việc 48 giờ hoặc ít hơn, và số giờ thực sự làm việc mỗi tuần ở hầu hết các quốc gia đều ít hơn giới hạn 48 giờ do các công ước của ILO quy định. Những giới hạn này giúp thúc đẩy năng suất lao động cao hơn, trong khi đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động.