Mũi tiêm vaccine Covid-19 thứ 4 liệu có cần thiết?
Hoài Phương
01/03/2022, 14:51
Với nhiều quốc gia, Omicron đã cho thấy một thực tế theo đuổi ngăn chặn lây nhiễm là cách tiếp cận thất bại. Vì thế nhiều nước đã chuyển đổi phương thức chống dịch, từ ngăn chặn lây nhiễm mới sang ưu tiên giảm tỉ lệ nhập viện, tử vong…
Trước đây, nhiều nước coi mũi tiêm tăng cường đóng vai trò quan trọng trong chiến lược y tế cộng đồng nhằm kiểm soát lây lan của virus, sau khi Omicron cho thấy khả năng kháng vaccine, làm giảm hiệu lực của cơ chế hai liều tiêm. Số liệu do giới chức y tế Anh công bố cho thấy cơ chế hai liều tiêm vaccine Moderna và Pfizer chỉ đạt mức hiệu quả 10% trong ngăn chặn lây nhiễm Omicron sau thời điểm 20 tuần tính từ mũi hai. Mũi tăng cường sẽ giúp tăng hiệu lực 75% trong ngăn chặn lây nhiễm có triệu chứng hai tuần sau khi tiêm.
Nhưng hiệu quả bảo vệ của mũi tăng cường lại có xu hướng giảm dần sau 4 tuần. Nghiên cứu cho thấy liều tăng cường có hiệu lực khoảng 55% - 70% trong ngăn chặn lây nhiễm sau khi tiêm từ 5 - 10 tuần, sau đó giảm xuống còn 40% - 50% sau 10 tuần. Giám đốc điều hành hãng Pfizer Albert Bourla hồi tháng 12 cũng từng nhận định người dân có thể cần đến mũi thứ 4 và thời hạn tiêm có thể rút ngắn hơn do mức độ lây lan nhanh của biến thể Omicron.
Tuy nhiên, giới khoa học hiện tại lại có ý kiến phản đối việc tiêm mũi thứ 4 hay tiêm nhắc định kỳ với thời hạn 6 tháng. Giáo sư Andrew Pollard - một trong các chuyên gia tham gia sáng chế vaccine AstraZeneca và là người đứng đầu Nhóm vaccine Đại học Oxford (Oxford Vaccine Group), đã bày tỏ quan điểm không ủng hộ việc một số nước vội vã triển khai tiêm mũi vaccine thứ 4.
Ông cho rằng mũi nhắc lại có thể chỉ cần thiết với người dễ bị tổn thương dù số này đã hoàn tất quy trình tiêm 3 mũi vaccine. Những người thuộc nhóm này gồm có người già, người có hệ miễn dịch suy yếu. “Việc tiêm nhắc 6 tháng một lần với tất cả mọi người là tốn kém, không bền vững và thậm chí không cần thiết,” giáo sư Pollard nêu quan điểm.
Các kết quả nghiên cứu cho thấy vaccine Covid-19 đã đạt đến mức miễn dịch giới hạn sau liều thứ 3.
Mới đây, một nghiên cứu sơ bộ được công bố hôm 15/2 cũng cho thấy đối với dân số nói chung, mũi tiêm thứ 4 là không cần thiết. Mũi thứ 4 của cùng một loại vaccine - trong trường hợp này là Pfizer-BioNTech hoặc Moderna - cung cấp rất ít khả năng bảo vệ chống lại nhiễm bệnh so với 3 mũi.
Theo đó, tờ Nature dẫn lời nhà miễn dịch học Miles Davenport từ Đại học New South Wales (Sydney - Úc) cho hay các kết quả hiện tại cho thấy vaccine Covid-19 đã đạt đến mức miễn dịch giới hạn sau liều thứ 3. Theo dự báo của tiến sĩ Davenport, các liều tiêm tiếp theo, nếu có, có thể là sau nhiều tháng hoặc thậm chí vài năm, chủ yếu sẽ chỉ cần để phục hồi khả năng miễn dịch đã mất theo thời gian.
Tiến sĩ Gili Regev -Yochay từ Trung tâm Y tế Sheba (Ramat Gan - Israel), đồng tác giả của nghiên cứu trên, cho hay các kết luận này được rút ra từ nghiên cứu dựa trên 274 nhân viên y tế đã được tiêm liều thứ 4 (mũi tăng cường thứ 2) cuối năm 2021. Họ được chủng ngừa bằng vaccine Pfizer hoặc Moderna. Một nhóm chỉ tiêm 3 mũi khác cũng được tập hợp để đối chứng. Kết quả cho thấy, liều thứ tư có nâng cao mức độ kháng thể trung hòa của người được tiêm nhưng không đáng kể và không vượt qua mức quan sát được ngay sau liều thứ 3, cũng không kích hoạt được tế bào T thêm nữa như kỳ vọng trước đó.
Mặc dù mũi tiêm bổ sung làm tăng nồng độ kháng thể lên trên mức được quan sát thấy ngay sau mũi tiêm thứ 3, nhưng sự gia tăng kháng thể không chuyển thành khả năng bảo vệ mạnh mẽ chống lại nhiễm bệnh. Theo báo cáo của Regev-Yochay và nhóm của bà, liều bổ sung làm giảm nguy cơ nhiễm bệnh chỉ khoảng 10% đến 30%. Trong thời gian nghiên cứu 30 ngày, khoảng 20% số người được tiêm thêm mũi tiêm thứ 4 đã bị nhiễm biến thể Omicron, so với khoảng 25% số người chỉ được tiêm 3 mũi.
Liều thứ 4 dường như không kích hoạt các tế bào T, vốn rất quan trọng để loại bỏ nhiễm bệnh trong tương lai. Regev-Yochay và các đồng nghiệp của bà kết luận rằng liều thứ 4 phục hồi một số khả năng bảo vệ đã mất sau lần tiêm thứ 3 nhưng không tăng cường miễn dịch hơn thế.
Chỉ những người thuộc nhóm người già, người có hệ miễn dịch suy yếu... mới cần đến mỗi tiêm thứ 4.
Mặc dù các nhà khoa học không biết chính xác lý do tại sao liều thứ 4 không kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, nhưng một số người tin rằng vaccine hiện tại có thể không phải là công cụ tốt nhất để chống lại một biến thể có khả năng lây nhiễm như Omicron. Các loại vaccine đang được sử dụng được thiết kế để chống lại các biến thể lưu hành vào năm 2020, rất khác với Omicron.
Ngoài ra, tuy virus biến đổi, nhưng những bộ phận khác của hệ miễn dịch, như tế bào T hay tế bào B vẫn duy trì tốt sức đề kháng trước các biến thể sau mũi tiêm thứ 3, thậm chí là mũi hai. Không thể ngăn chặn lây nhiễm, nhưng chính những tế bào này giúp giảm tình trạng diễn tiến bệnh nặng và từ đó giữ cho tỉ lệ nhập viện, tử vong ở mức thấp.
Từ kết quả này, nhóm nghiên cứu lưu ý chỉ một số người cao tuổi hoặc mắc các bệnh làm suy giảm miễn dịch (ví dụ bệnh nhân HIV) có thể sẽ cần đến liều thứ 4 khi có làn sóng dịch bệnh gia tăng đột biến ở khu vực. Bởi lẽ, với nhóm này, khả năng bảo vệ của các liều vaccine sẽ không được như người khỏe mạnh.
Một nghiên cứu đăng trên Báo cáo hàng tuần về bệnh tật và tử vong (MMWR) của CDC Mỹ trong tháng 2/2022 cũng cho thấy 3 mũi vaccine cung cấp khoảng 90% khả năng bảo vệ khỏi nhập viện do nhiễm Omicron 2 tháng sau liều cuối cùng. Sự bảo vệ đó giảm xuống khoảng 80% sau 4 tháng. Do đó, liều thứ 4 có thể sẽ giúp mở rộng khả năng bảo vệ chống lại bệnh nặng cho những người trên 65 tuổi, những người có các yếu tố sức khỏe làm tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc những người có hệ miễn dịch bị tổn thương.
Chuyện gì xảy ra nếu “Omicron tàng hình” trở thành biến thể chiếm ưu thế?
11:14, 23/02/2022
Xét nghiệm kháng thể không xác định mức độ miễn dịch với Covid-19
Ralph Lauren đã khởi động New York Fashion Week, diễn ra từ ngày 11 - 16/9 với hơn 60 show diễn, cùng một số bộ sưu tập được trình diễn dưới hình thức trực tuyến hoặc theo lịch riêng…
Châu Âu chính thức “siết” thời trang nhanh
Những tranh luận về tính khả thi và tác động của phụ phí tái chế chắc chắn sẽ còn tiếp diễn. Song, châu Âu đang phát đi thông điệp rõ ràng: ngành thời trang nhanh không thể tiếp tục phát triển bằng mọi giá…
Triển lãm IFA 2025: Những “ngôi nhà AI” trong tầm tay
Khi các gia đình dành nhiều thời gian sum họp hơn, những ngôi nhà AI thông minh có thể nâng tầm những khoảnh khắc gắn kết, chăm sóc sức khỏe, tiện nghi hóa việc nhà và thậm chí trở thanh trung tâm kết nối xã hội…
Bệnh viện Việt “mời” robot tiếp đón bệnh nhân
Chuyển đổi số trong bệnh viện không chỉ là ứng dụng công nghệ và thiết bị hiện đại vào việc khám chữa bệnh, mà còn bao gồm cả phần mềm quản lý thông minh, y bạ điện tử hay máy móc tự động trong quá trình vận hành...
Những chiếc đồng hồ điểm nhấn của Geneva Watch Days 2025
Ra đời trong năm đại dịch 2020, triển lãm đồng hồ Geneva Watch Days đóng vai trò như bước khởi động cho mùa mua sắm quan trọng nhất của ngành đồng hồ: kỳ nghỉ lễ cuối năm. …
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: