S&P hạ điểm tín nhiệm Trung Quốc lần đầu tiên sau 18 năm

Tổ chức đánh giá tín nhiệm S&P Global Ratings ngày 21/9 đã có động thái cắt giảm điểm tín nhiệm quốc gia của Trung Quốc lần đầu tiên kể từ năm 1999, trên cơ sở những lo ngại về mức nợ gia tăng ở nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới. Cùng với đó, triển vọng tín nhiệm của Trung Quốc cũng bị S&P hạ từ ‘ổn định’ về ‘tiêu cực’.

Theo tin từ Bloomberg, định hạng tín nhiệm của Trung Quốc bị S&P giảm một bậc, về mức A từ AA- trước đó. Tổ chức này cũng giảm điểm tín nhiệm của ba ngân hàng nước ngoài có hoạt động chính ở Trung Quốc, bao gồm HSBC China, Hang Seng China, và DBS Bank China, cho rằng những nhà băng này khó tránh được vỡ nợ trong trường hợp Trung Quốc vỡ nợ.

“Thời kỳ tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ kéo dài của Trung Quốc đã làm gia tăng rủi ro về kinh tế và tài chính của nước này”, tuyên bố của S&P có đoạn viết. “Mặc dù sự tăng trưởng tín dụng này đóng góp vào tăng trưởng GDP thực tế mạnh mẽ và mức giá tài sản cao hơn, chúng tôi tin rằng mức tăng trưởng tín dụng như vậy cũng làm suy giảm sự ổn định tài chính ở mức độ nào đó”.

Đây là lần thứ hai trong năm nay Trung Quốc bị một tổ chức đánh giá tín nhiệm lớn hạ điểm tín nhiệm. Điều này cho thấy sự suy giảm niềm tin của thế giới về việc Trung Quốc có thể tìm đúng điểm cân bằng giữa duy trì tăng trưởng kinh tế và “làm sạch” hệ thống tài chính.

“Đây thực sự là một tin xấu đối với Trung Quốc, nhất là khi họ đã đề cập nhiều hơn đến chuyện nợ nần và thừa nhận thách thức mà nợ nần gây ra”, ông Andrew Polk, nhà sáng lập công ty nghiên cứu Trivium China ở Bắc Kinh, nhận xét. “Họ có thể cảm thấy như cộng đồng quốc tế đang dồn ép họ”.

Hiện Bắc Kinh chưa có phản ứng gì sau động thái của S&P. Hồi tháng 5, Bộ Tài chính Trung Quốc chỉ trích việc Moody’s Investors Service hạ điêm tín nhiệm của nước này, nói rằng Moody’s đã thổi phồng những khó khăn kinh tế mà Trung Quốc phải đối mặt.

Các học giả thuộc Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc (CASS), một cơ quan nghiên cứu thuộc Chính phủ nước này ở Bắc Kinh, gần đây nói rằng mức nợ công hiện nay của Trung Quốc không đến mức rủi ro như người ta tưởng, xét đến lượng tài sản mà Chính phủ Trung Quốc nắm quyền kiểm soát. CASS ước tính lượng tài sản mà Chính phủ Trung Quốc kiểm soát ở mức 125,4 nghìn tỷ Nhân dân tệ, tương đương 19 nghìn tỷ USD, vào thời điểm năm 2015, tương đương khoảng 1,8 lần GDP.

Theo số liệu của Bloomberg, tổng nợ của Trung Quốc, bao gồm nợ của các ngân hàng và doanh nghiệp, nợ của các hộ gia đình, và nợ công, hiện ở mức khoảng 260% GDP.

Kinh tế Trung Quốc được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại sau khi tăng khá mạnh trong nửa đầu năm nay. Quý 1, kinh tế Trung Quốc lần đầu tiên sau 7 năm có quý tăng tốc thứ hai liên tiếp. Sau đó, nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới tiếp tục gây ngạc nhiên khi đạt mức tăng 6,9% trong quý 2.  Các chuyên gia được Bloomberg khảo sát mới đây dự báo GDP nước này sẽ giữ mức tăng trên 6% cho tới hết năm 2019.

Tháng trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nâng triển vọng tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đến hết năm 2020, nhưng cũng cảnh báo rằng sự tăng trưởng này sẽ đi kèm với mức nợ gia tăng, gây ra những rủi ro trong trung hạn. Tháng này, Tổng giám đốc IMF Christine Lagarde phát biểu tại một sự kiện ở Bắc Kinh rằng các nhà lãnh đạo nước này đang có những nỗ lực quan trọng để kiểm soát rủi ro do nợ nần gây ra.

“Ảnh hưởng của động thái này đối với Trung Quốc là khá hạn chế”, ông Tom Orlik, chuyên gia kinh tế trưởng về châu Á tại Bloomberg Intelligence ở Bắc Kinh, nói về việc S&P hạ điểm tín nhiệm. “Trung Quốc là một nước có lượng tiền tiết kiệm khổng lồ trong nước và vẫn đang kiểm soát chặt tài khoản vốn. Trung Quốc chẳng phải dựa vào nguồn vốn từ nước ngoài”.

Các nhà đầu tư nước ngoài hiện chỉ chiếm chưa đầy 2% thị trường trái phiếu phát hành trong nước ở Trung Quốc.

“Việc Trung Quốc bị Moody’s và S&P hạ điểm tín nhiệm không thực sự phản ánh quan điểm của các nhà đầu tư quốc tế về nền kinh tế Trung Quốc”, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại ngân hàng UBS tại Hồng Kông, ông Wang Tao, nhận xét. Vị chuyên gia nói rằng những rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc đã giảm xuống, lợi nhuận doanh nghiệp tăng, hoạt động tài chính ngầm đã bị kiểm soát, và các biện pháp kiểm soát vốn vẫn được duy trì.

Vào tháng 5, Moody’s hạ một bậc điểm tín nhiệm của Trung Quốc, xuống A1 từ Aa3 trước đó, cũng trên cơ sở tương tự là mức nợ lớn. Theo giới phân tích, thị trường đã lường trước được một động thái tương tự từ S&P ngay sau động thái của Moody’s, nên việc S&P hạ điểm tín nhiệm Trung Quốc là không có gì gây ngạc nhiên.