Trái phiếu kho bạc Mỹ thường được xem là một kênh “trú ẩn an toàn” của các nhà đầu tư khỏi những biến động của thị trường tài chính. Nhà đầu tư đổ xô mua trái phiếu kho bạc Mỹ trong các giai đoạn khủng hoảng tài chính, sự kiện khủng bố 11/9 ở Mỹ hay thậm chí khi xếp hạng tín nhiệm của chính nước Mỹ bị giảm.

Tuy nhiên, một điều bất thường đã xảy ra vào đầu tháng 4, khi thị trường tài chính chao đảo vì chính sách thuế đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thay vì tăng giá khi các loại tài sản rủi ro hơn như cổ phiếu và tiền ảo lao dốc, trái phiếu kho bạc Mỹ cũng sụt giá mạnh. Lợi suất trái phiếu kho bạc chứng kiến mức tăng trong một tuần mạnh nhất trong vòng hơn 2 thập kỷ trở lại đây.

Lâu nay, việc thị trường trái phiếu kho bạc trị giá 29 nghìn tỷ USD là một lựa chọn “tránh bão” của nhà đầu tư mang lại lợi thế đặc biệt cho nền kinh tế Mỹ, giúp lãi suất cho vay của nước này có thể duy trì ở mức thấp trong nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, trái phiếu này đang được giao dịch giống như một loại tài sản rủi ro. Thậm chí, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers cho rằng trái phiếu kho bạc Mỹ đang giống như trái phiếu của một chính phủ quốc gia mới nổi.

Theo các nhà phân tích, sự thay đổi này có ý nghĩa lớn với hệ thống tài chính toàn cầu. Vốn được xem là một tài sản “không rủi ro”, trái phiếu kho bạc Mỹ được dùng làm một tiêu chuẩn để xác định giá của mọi thứ từ cổ phiếu cho tới trái phiếu chính phủ hay lãi suất vay thế chấp mua nhà. Đây cũng là một tài sản thế chấp cho các khoản vay hàng nghìn tỷ USD mỗi ngày.

Sau đây là lý giải của giới đầu tư và chuyên gia dự báo thị trường về những động thái bất thường của thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ trong tháng 4, theo tổng hợp từ hãng tin Bloomberg.

LẠM PHÁT DO THUẾ QUAN

Dù ông Trump đã hoãn áp thuế đối ứng ở mức cao trong 90 ngày, thuế quan với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc hiện vẫn cao hơn so với các dự báo trước đây. Cùng với đó, chính quyền Trump hiện cũng áp thuế quan riêng với ô tô, thép, nhôm và một số mặt hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico.

Điều này làm dấy lên lo ngại rằng các doanh nghiệp sẽ phản ứng bằng cách chuyển phần chi phí tăng thêm do thuế quan sang cho khách hàng, tức tăng giá bán.

Theo các nhà phân tích, cú sốc lạm phát sẽ khiến nhu cầu trái phiếu kho bạc Mỹ giảm bởi lạm phát làm giảm giá trị lợi nhuận cố định mà nhà đầu tư thu về trong tương lai.

Trong trường hợp giá cả tăng lên đi kèm với sản lượng kinh tế sụt giảm hoặc tăng trưởng bằng 0 - tình huống được gọi là đình lạm (stagflation), chính sách tiền tệ của Mỹ được dự báo sẽ bước vào một thời kỳ bất ổn mới. Khi đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ buộc phải lựa chọn đưa ra các chính sách hỗ trợ tăng trưởng hoặc kiểm soát lạm phát.

Theo các nhà phân tích, một số nhà đầu tư có thể đã bán tháo trái phiếu kho bạc Mỹ cùng với một số tài sản tài chính khác của Mỹ sẽ trú ẩn trong một “kênh an toàn” khác, đó là tiền mặt. Vào đầu tháng 4, giá trị tài sản của nhà đầu tư Mỹ trong quỹ thị trường tiền tệ (MMF) ở mức cao kỷ lục trong vòng hơn 30 năm trở lại đây.

BẤT ỔN CHÍNH SÁCH, CĂNG THẲNG TÀI CHÍNH QUỐC GIA

Nhà đầu tư thường đòi hỏi lợi suất cao hơn khi đầu tư vào các quốc gia có lịch sử chính trị và kinh tế bất ổn. Đó là một trong những lý do trái phiếu chính phủ Argentina có lợi nhuận 13% vào thời điểm giữa tháng 4.

Chính sách thuế quan cũng như phong cách chính trị khó lường của ông Trump khiến nhà đầu tư khó đoán định về môi trường đầu tư của nền kinh tế lớn nhất thế giới kể cả trong ngắn hạn.

Theo các nhà phân tích, một động lực giúp Mỹ hút vốn đầu tư quốc tế là niềm tin của nhà đầu tư vào sức mạnh của hệ thống tư pháp cũng như sự liên tục và nhất quán của các chính trách Tuy nhiên, hành động của chính quyền Trump đã làm suy yếu phần nào niềm tin của nhà đầu tư vào những điều từng đưa Mỹ trở thành điểm đến hàng đầu của nhà đầu tư nước ngoài.

Khi đồng USD thay thế vàng trở thành tài sản dự trữ của thế giới vào giữa thập niên 1970, các ngân hàng trung ương toàn cầu đã mua trái phiếu kho bạc Mỹ như một phương thức để tích trữ đồng USD. Trái phiếu kho bạc Mỹ được xem là một khoản đầu tư đảm bảo bởi Chính phủ Mỹ chưa bao giờ mất khả năng thanh toán.

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, nợ công của Mỹ đang ở mức tương đương 121% tổng sản phẩm trong nước (GDP). Ông Trump trở lại Nhà Trắng đầu năm nay với cam kết giảm thâm hụt ngân sách. Việc tăng thuế quan là một cách để ông tăng thu ngân sách liên bang. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lo rằng các chính sách khác của vị Tổng thống sẽ làm tăng nợ công của Mỹ.

Chính quyền Trump đang tìm cách gia hạn vĩnh viễn các chính sách giảm thuế mà ông ban hành trong nhiệm kỳ đầu tiên, bên cạch các chính sách giảm thuế thêm mà ông lên kế hoạch cho nhiệm kỳ này.

Bên cạnh đó, trong trường hợp thuế quan đẩy kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái, chính phủ có thể sẽ phải tăng chi tiêu, gây áp lực tới nền tài chính quốc gia.

“Trong bối cảnh đó, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ gia tăng có thể là một dấu hiệu của ‘cuộc tháo vốn’ khi nhà đầu tư không còn muốn tài trợ cho thâm hụt của Mỹ nữa”, ông Mike Riddell, quản lý danh mục tài sản lợi nhuận cố định tại công ty Fidelity International, nhận xét.

CHỦ NỢ NƯỚC NGOÀI THOÁT HÀNG, "HẦM TRÚ ẨN" TIỀM NĂNG

Thông thường, khi giá trái phiếu kho bạc Mỹ sụt giảm thì xuất hiện đồn đoán về hoạt động bán ra của các nhà đầu tư nước ngoài. Vào tháng trước, khi điều này xảy ra, nhiều người cho rằng đây có thể là hành động đáp trả thuế quan của ông Trump. Trung Quốc và Nhật Bản hiện là hai chủ nợ lớn nhất của Chính phủ Mỹ. Dữ liệu chính thức cho thấy cả hai nước này đều đã giảm lượng trái phiếu bạc Mỹ.

Nhiều nhà quản lý quỹ tại châu Âu và Nhật đã tìm ra nhiều lựa chọn thay thế đáng tin cậy cho trái phiếu kho bạc Mỹ, như trái phiếu chính phủ Đức.

Vàng, một tài sản trú ẩn truyền thống, cũng chứng kiến giá tăng lên mức kỷ lục trong tháng 4, vượt qua gần như mọi loại tài sản lớn khác. Thời gian qua, các ngân hàng trung ương trên thế giới đẩy mạnh mua vàng. Tuy nhiên, không giống trái phiếu, đầu tư tại vàng không mang lại lợi nhuận thường xuyên. Kim loại này chỉ mang lại lợi nhuận khi giá tăng ở thời điểm chủ sở hữu bán ra.

Nhìn chung không có tài sản nào có thể thay thế trái phiếu kho bạc Mỹ nếu xét ở mức độ thanh khoản và độ sâu của thị trường. Và để thoái vốn thực sự khỏi thị trường này cần tới nhiều năm. Tuy nhiên, một số nhà quan sát cho rằng động thái của thị trường trong tháng 4 có thể là khởi đầu cho một sự dịch chuyển toàn cầu. Đây cũng có thể là sự đánh giá lại đối với các loại tài sản đóng vai trò nền tảng cho sự thống trị của nền kinh tế Mỹ