Các ngân hàng Nhật Bản đua nhau gửi tiền vào BOJ vì tin lãi suất sắp tăng

Các ngân hàng thương mại lớn nhất của Nhật đang đổ tiền vào các tài khoản lãi suất âm tại Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) - một dấu hiệu cho thấy họ tin rằng chính sách lãi suất âm của nước này sắp chấm dứt.

Theo hãng tin Bloomberg, cách đây 8 năm, khi BOJ bắt đầu áp lãi suất âm 0,1% đối với những tài khoản nhất định mà ở đó các ngân hàng thương mại cất lượng vốn dôi dư, các nhà hoạch định chính sách tiền tệ đã đạt được điều mà họ muốn. Lãi suất âm khiến lượng tiền đó chảy tới các bộ phận khác trong hệ thống tài chính, qua đó hỗ trợ nỗ lực của BOJ nhằm vực dậy tăng trưởng kinh tế và kích thích lạm phát ở nền kinh tế lớn thứ ba thế giới.

Giờ đây, Nhật Bản đã tiến được những bước quan trọng trong việc đạt mục tiêu lạm phát 2% bền vững, và đang là quốc gia cuối cùng trên thế giới giữ lãi suất âm. Giới chuyên gia và đầu tư tin rằng BOJ sẽ đưa lãi suất trở lại trạng thái dương trong nửa đầu năm nay, có thể trong cuộc họp chính sách tiền tệ vào tháng 3 hoặc tháng 4.

Kỳ vọng này đã dẫn tới sự thay đổi của dòng tiền. Số liệu mới nhất cho thấy trong tháng 12/2023, các ngân hàng thương mại lớn của Nhật Bản gửi số tiền 3,2 nghìn tỷ yên, tương đương 22 tỷ USD, trong các tài khoản lãi suất âm tại BOJ. Đây là lượng tiền gửi lớn nhất trong các tài khoản này kể từ khi BOJ triển khai chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo vào đầu năm 2016.

Trao đổi với Bloomberg, chiến lược gia Naomi Muguruma của công ty Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities nhận định các ngân hàng trước đây không muốn giữ tiền trong các tài khoản lãi suất âm “có vẻ đã thay đổi suy nghĩ vì nếu BOJ thực sự sắp kết thúc lãi suất âm, thì họ không cần phải đầu tư số tiền vào đâu nữa”.

Lượng tiền gửi trong các tài khoản lãi suất âm tại BOJ bắt đầu tăng từ tháng 10 năm ngoái, khi BOJ tiếp tục điều chỉnh chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC) - động thái làm dấy lên đồn đoán rằng cơ quan này đang tiến tới một động thái thay đổi chính sách mạnh mẽ hơn. Việc điều chỉnh YCC cũng làm gia tăng biến động trên thị trường trái phiếu chính phủ Nhật Bản, khiến cho việc mua trái phiếu trở nên khó hơn và các ngân hàng thương mại càng có lý do để gửi tiền vào các tài khoản lãi suất âm tại BOJ.

Các giao dịch chênh lệch lãi suất cũng có thể được sử dụng để mang lại lợi nhuận ngay cả khi tiền được gửi trong các tài khoản lãi suất âm, nhưng thay đổi lớn trong số liệu tháng 12 phản ánh kỳ vọng về một sự thay đổi chính sách sắp diễn ra ở BOJ - theo Giám đốc Yosuke Takahama của công ty Central Tanshi.

Biên bản cuộc họp tháng 1 của BOJ được công bố mới đây đã mang lại cho các ngân hàng thương mại thêm lý do để đặt cược rằng BOJ sắp kết thúc chính sách lãi suất âm. Một trong số 9 thành viên của hội đồng chính sách tiền tệ BOJ nhận định rằng “điều kiện để điều chỉnh chính sách, bao gồm kết thúc lãi suất âm, đang được đáp ứng”.

Phát biểu cách đây ít ngày, Phó thống đốc BOJ Shinichi Uchida nói rằng các nhà hoạch định chính sách tiền tệ sẽ tránh việc tăng nhanh lãi suất ngắn hạn, dù có thể sắp chấm dứt chương trình mua trái phiếu khổng lồ vốn chứa đựng nhiều rủi ro.

“Một khi chúng tôi đã gần đạt tới mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững và ổn định, việc nới lỏng chính sách tiền tệ trên quy mô lớn đã hoàn thành vai trò, và chúng tôi sẽ cân nhắc xem chính sách đó có nên được điều chỉnh hay không”, ông Uchida nói hôm thứ Năm. Ông nói rằng việc kết thúc chính sách lãi suất âm đồng nghĩa tăng lãi suất ngắn hạn 0,1 điểm phần trăm.

“Ngay cả khi BOJ đã kết thúc lãi suất âm, rất khó để hình dung rằng sau đó BOJ sẽ tăng nhanh lãi suất” ông Uchida phát biểu.

Vị Phó thống đốc này được thị trường xem là một trong những quan chức BOJ thận trọng với việc xoay trục chính sách tiền tệ. Tháng 7 năm ngoái, ông nói việc chấm dứt lãi suất âm chỉ phù hợp khi lạm phát do cầu kéo trở nên rất mạnh. Phát biểu mới nhất của ông là tín hiệu rằng việc điều chỉnh chính sách đang đến gần.

“Có vẻ như BOJ đang dọn đường để chấm dứt lãi suất âm, sao cho giảm thiểu cú sốc đối với thị trường khi họ thực sự hành động. Việc kết thúc lãi suất âm đã trở nên chắc chắn rồi”, nhà kinh tế trưởng Toru Suehiro của công ty Daiwa Securities nhận định với hãng tin Reuters, đồng thời dự báo tháng 4 là thời điểm nhiều khả năng nhất BOJ sẽ hành động.

Lãi suất ngắn hạn âm là một trong hai trụ cột trong chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo của BOJ, bên cạnh kiểm soát lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản - tức lãi suất dài hạn - quanh ngưỡng 0%. Ngoài ra, BOJ cũng mua trái phiếu chính phủ Nhật Bản và các tài sản rủi ro khác để bơm tiền vào nền kinh tế.

Nguồn thạo tin tiết lộ với hãng tin Reuters rằng BOJ đang chuẩn bị cho việc chấm dứt lãi suất âm vào tháng 4 và cải tổ các phần khác trong khuôn khổ chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo, nhưng nhiều khả năng sẽ hành động chậm rãi ở bất kỳ bước thắt chặt nào sau đó để tránh rủi ro.