Chiều ngày 1/10, Toà sơ thẩm Tòa án nhân dân Tp.HCM đã tuyên án vụ án "Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh" theo Khoản 2, Điều 157 Bộ luật Hình sự (năm 1999) xảy ra tại Công ty VN Pharma.

Theo đó, hội đồng xét xử tuyên phạt bị cáo Võ Mạnh Cường (nguyên Giám đốc Công ty TNHH thương mại hàng hải Quốc tế H&C) 20 năm tù; tuyên phạt bị cáo Nguyễn Minh Hùng (nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc VN Pharma) 17 năm tù; Tuyên phạt bị cáo Nguyễn Trí Nhật 12 năm tù và bị cáo Ngô Anh Quốc 11 năm tù (hai bị cáo cùng là nguyên Phó tổng giám đốc VN Pharma). 

Các bị cáo đồng phạm còn lại, hội đồng xét xử tuyên phạt từ 3 năm tù treo đến 7 năm tù.

Vụ án kéo dài 6 năm, nhiều lần trả lại hồ sơ

Đây là phiên tòa sơ thẩm lần thứ hai xét xử 12 bị cáo về vụ án buôn thuốc giả ở VN Pharma. Vụ án Pharma đã kéo dài 6 năm, nhiều lần phải trả hồ sơ để điều tra lại. 

Theo cáo trạng, khoảng giữa năm 2013, bị cáo Nguyễn Minh và Võ Mạnh Cường đã phối hợp mua thuốc H-Capita (dùng chữa một số loại ung thư). Do chưa có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam nên Hùng đã chỉ đạo làm giả hồ sơ để đề nghị cấp phép. Tổng cộng đã có 9.300 hộp thuốc H-Capita được nhập về (chưa đưa ra thị trường).

Vụ án được đưa ra xét xử sơ thẩm lần 1 vào cuối tháng 8/2017, các bị cáo bị truy tố tội danh "Buôn lậu" và "Làm giả giấy tờ". Tuy nhiên, trong phiên xử phúc thẩm cuối tháng 10/2017, Tòa án nhân dân cấp cao tại Tp.HCM đã hủy bản án, yêu cầu điều tra xét xử lại. 

Sau gần 2 năm điều tra, tháng 5/2019, Cơ quan an ninh điều tra Bộ Công an đã ban hành kết luận điều tra mới, trong đó đề nghị truy tố các bị cáo tội "Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh" theo Khoản 2, Điều 157 Bộ luật Hình sự. 

Các bị cáo có thể bị tuyên phạt mức án cao nhất là 12 năm tù. Tuy nhiên, trong cáo trạng sau đó, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao quyết định truy tố theo Khoản 4 Điều 157 Bộ luật Hình sự, với mức hình phạt cao nhất là tử hình. 

Mặc dù vậy, trong phiên sơ thẩm lần 2, đại diện Viện kiểm sát nhân dân Tp.HCM giữ quyền công tố tại phiên toà đã đề nghị mức án từ 18-19 năm tù đối với bị cáo Nguyễn Minh Hùng; 20 năm tù đối với bị cáo Võ Mạnh Cường; các bị cáo còn lại bị đề nghị mức phạt 3-13 năm tù.

Kiếm tiền trên sức khỏe người dân

Điểm tranh luận nóng nhất tại phiên sơ thẩm lần 2 là thuốc H-Capita có phải là thuốc giả hay thuốc kém chất lượng? 

Bà Nguyễn Minh Hoài - Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cho rằng chất lượng lô thuốc H-Capita đạt tiêu chuẩn khi xuất xưởng. Bộ Y tế và các cơ quan kiểm nghiệm thuốc đã kiểm tra và xác định đây là thuốc kém chất lượng. Vì vậy nếu chỉ căn cứ vào hồ sơ, nhãn mác giả để kết luận đây là thuốc giả là không đúng quy định tại Luật Dược 2005.

Tuy nhiên, đại diện Viện kiểm sát cho rằng việc thu thập tài liệu không đúng trình tự theo Luật Tố tụng hình sự, do đó không đảm bảo tính pháp lý để xác định lô thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Ấn Độ. 

Trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra không yêu cầu Bộ Y tế đi xác minh, thu thập tài liệu để xác định nguồn gốc lô thuốc, mà chỉ đề nghị Bộ cung cấp tài liệu liên quan đến việc cấp phép nhập khẩu và cấp phép thuốc. Nếu các tài liệu được thu thập thì phải do cơ quan điều tra tiến hành, hoặc Bộ Y tế phải báo cho cơ quan điều tra cùng làm việc với nhà máy sản xuất để xác minh, thu thập. 

Xét đến tính khách quan, thì tài liệu mà đoàn công tác của Bộ Y tế thu thập được không đảm bảo cả tính khách quan và pháp lý nên không thể dùng tài liệu này để xác định nguồn gốc lô thuốc H-Capita. Kết luận, đại diện Viện kiểm sát khẳng định các bị cáo đã buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh. 

Theo Viện kiểm sát, thuốc giả không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho người bệnh, mà còn làm vô hiệu hóa các liệu pháp điều trị để cứu sống người bệnh. Hành vi của các bị cáo là đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến trật tự quản lý, uy tín của Nhà nước trong lĩnh vực y tế, xuất nhập khẩu, gây mất niềm tin ở người dân. 

Vì vậy, hành vi "kiếm tiền trên sức khỏe của người khác" của các bị cáo trong vụ án VN Pharma cần xử lý nghiêm minh theo đúng quy định pháp luật.

Viện kiểm sát nhân dân Tp.HCM đã đề nghị Hội đồng xét xử tuyên phạt bị cáo Võ Mạnh Cường 20 năm tù, Nguyễn Minh Hùng 18 - 19 năm tù và phải nộp lại số tiền nâng khống thuốc H-Capita hơn 6 tỷ đồng. Hai bị cáo Nguyễn Trí Nhật và Ngô Anh Quốc từ 12 - 13 năm tù. Các bị cáo đồng phạm còn lại bị đề nghị mức án từ 3 - 7 năm tù. 

Tại phiên tòa, đa số các bị cáo đều thừa nhận hành vi phạm tội. Qua hồ sơ vụ án, ý kiến các bên liên quan tại tòa và quá trình tranh tụng công khai tại tòa, hội đồng xét xử xác định hành vi phạm tội của các bị cáo như cáo trạng truy tố. 

Về việc xác định thuốc H-Capita là thuốc giả hay kém chất lượng, hội đồng xét xử khẳng định H-Capita là thuốc giả vì vậy cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân truy tố là phù hợp.