Dù thừa nhận nhiều bất cập khiến dư luận bức xúc, nhưng trong 17 trạm thu phí BOT sai vị trí , Bộ Giao thông vận tải chỉ đề xuất xóa 1 trạm, gộp 1 trạm, còn lại đều giữ nguyên, vì nếu thay đổi sẽ "không khả thi".

Ngày 31/5, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể đã có báo cáo các vấn đề liên quan đến nhóm nội dung chất vấn thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Giao thông vận tải tại kỳ họp thứ 5 của Quốc hội.

Ông Thể cũng là người đầu tiên sẽ lên "ghế nóng" vào sáng ngày 4/6 để trả lời về những vấn đề liên quan đến BOT.

Chuyển trạm Tào Xuyên nhà nước phải bù gần 1.500 tỷ đồng

Tại báo cáo, Bộ trưởng đã đề cập đến hướng xử lý 17 trạm "thu giá" BOT có những bất cập về vị trí đặt trạm.

Theo đó, 3 trạm nằm ngoài phạm vi dự án gồm trạm Cầu Rác, Hà Tĩnh, trạm Tào Xuyên, Thanh Hoá, trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài, Hà Nội đều được Bộ kiến nghị giữ nguyên vị trí.

Lý giải của Bộ trưởng là do tận dụng lại các trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn ngân sách nhà nước chuyển sang thu giá hoàn vốn các dự án BOT cho đỡ tốn, vì nếu đầu tư mới sẽ phát sinh thêm khoảng từ 30-50 tỉ đồng. Đối chiếu với quy định pháp luật tại thời điểm quyết định đầu tư, việc sử dụng các trạm này là phù hợp.

Trạm Cầu Rác dự kiến sẽ kết thúc thu vào năm 2019, nên Bộ kiến nghị giữ nguyên vị trí trạm.

Trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài được kiến nghị giữ nguyên vì "hiện việc thu giá đang diễn ra bình thường" và "người dân có sự lựa chọn đi theo đường Nhật Tân - Nội Bài".

Trạm Tào Xuyên thì được kiến nghị tiếp tục cho thu giá tại vị trí hiện nay "do việc di chuyển trạm vào tuyến tránh không khả thi về phương án tài chính". Theo Bộ trưởng, nếu di chuyển vào tuyến tránh, nhà nước phải bố trí khoảng 1.489 tỉ đồng hỗ trợ trong vòng 12 năm từ năm 2018 đến năm 2029 theo phương án tài chính của dự án.

Về số phận 6 trạm đặt trên tuyến chính hoàn vốn cho dự án đầu tư nâng cấp tuyến chính và xây dựng tuyến tránh, thì 5/6 trạm đã giảm giá cho các phương tiện quanh trạm với phạm vi khoảng 10 km, và "sau khi giảm giá quanh trạm, tình hình thu giá ổn định".

Riêng trạm Cai Lậy hiện đang tạm dừng thu và đang tiến hành lựa chọn một trong 2 phương án: giữ nguyên vị trí trạm, thực hiện giảm giá chung cho tất cả các phương tiện và mở rộng tối đa phạm vi giảm giá cho người dân quanh trạm; hoặc xây dựng thêm 1 trạm ở trên tuyến tránh, thu trên cả 2 trạm, phương tiện đi trên tuyến nào, doanh thu sẽ hoàn vốn cho tuyến đó.

Chuyển 3 trạm, nhà nước sẽ phải "đền" 21.000 tỷ

Về phương án 6 trạm thu trên cả tuyến quốc lộ và cao tốc khi đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc và cải tạo quốc lộ song hành thuộc 4 dự án, Bộ trưởng cho biết có 3 dự án nếu dịch chuyển trạm, nhà nước sẽ phải đền bù 21.000 tỷ đồng.

Cụ thể, với dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp cải tạo Quốc lộ 3 (1 trạm trên Quốc lộ 3 và 1 trạm trên tuyến cao tốc), trước mắt Bộ Giao thông vận tải cho phép nhà đầu tư thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ trên tuyến cao tốc, trên cơ sở số liệu doanh thu thực tế trong 3 tháng, Bộ này sẽ tính toán các phương án xử lý, thống nhất với UBND tỉnh Thái Nguyên để báo cáo Thủ tướng.

Đối với 3 dự án còn lại (Quốc lộ 6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng), theo tính toán, nếu bỏ trạm trên các tuyến quốc lộ, phương án tài chính các dự án sẽ không khả thi, nhà nước phải bố trí ngân sách để bù phần thiếu hụt lên đến khoảng 21.000 tỉ đồng (riêng Quốc lộ 5 khoảng 16.000 tỉ đồng). Trong điều kiện ngân sách nhà nước khó khăn như hiện nay, phương án này không khả thi, nên Bộ GTVT kiến nghị tiếp tục thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ tại các trạm này.

Bộ trưởng cũng cho biết, đã có các chính sách miễn, giảm giá đối với người dân quanh trạm" và "ưu tiên giảm giá chung cho các phương tiện" nếu "phương án tài chính của các dự án còn khả thi".

Về 2 trạm La Sơn - Tuý Loan và trạm Nam Hải Vân thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn cho Dự án hầm Đèo Cả, năm 2016, Thủ tướng đã đồng ý cho phép sử dụng 7 trạm (Bàn Thạch, Ninh An, Đèo Cả, Cù Mông, Nam Hải Vân, Phước Tượng - Phú Gia và La Sơn - Tuý Loan) để thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn cho Dự án hầm đường bộ Đèo Cả (bao gồm hầm Đèo Cả, hầm Cổ Mã, hầm Cù Mông và hầm Hải Vân).

Tuy nhiên, sau khi rà soát, Bộ này cho biết trạm La Sơn - Tuý Loan đặt trên tuyến cao tốc La Sơn - Tuý Loan (đầu tư theo hình thức BT) là không phù hợp, vì đầu tư một nơi, thu giá một nơi và thu giá trên tuyến đường đầu tư theo hình thức BT. Bộ đang phối hợp với nhà đầu tư tính toán lại hiệu quả tài chính của dự án, sẽ báo cáo Thủ tướng theo hướng không lập trạm La Sơn - Tuý Loan, nhà nước bố trí nguồn vốn để hỗ trợ nếu cần.

Riêng trạm Nam Hải Vân thì Bộ Giao thông vận tải đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đã có quyết định gộp trạm Nam Hải Vân thu chung với trạm Bắc Hải Vân để thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn cho 2 dự án hầm Đèo Cả và dự án hầm Phú Gia - Phước Tượng do cự ly quá gần.