Theo Hội đồng Du lịch & Lữ hành thế giới (WTTC), du lịch mua sắm toàn cầu năm 2019 mang lại 178,2 tỷ USD, chiếm 6% đóng góp trực tiếp của du lịch vào GDP toàn cầu. Còn theo Hội đồng Sân bay Quốc tế (ACI), năm 2024, lưu lượng hành khách toàn cầu đã đạt 9,5 tỷ lượt, vượt mức trước đại dịch.

Tập đoàn Dufry, nhà bán lẻ du lịch hàng đầu thế giới, ghi nhận tăng trưởng doanh số 12% trong quý 4/2024, nhờ mức chi tiêu trên mỗi hành khách tăng mạnh, đặc biệt tại châu Á và Trung Đông.

Hoạt động bán lẻ du lịch hiện đại ngày nay thường bao gồm tổ hợp cửa hàng miễn thuế, khu ẩm thực, chuỗi bán lẻ hàng hiệu và các boutique thời trang. Tuy nhiên, để thu hút thế hệ khách du lịch mới – những người đề cao giá trị, yêu thích trải nghiệm hơn là chỉ mua sắm – các sân bay và đối tác thương hiệu đang bắt đầu triển khai các sáng kiến mới, nhằm khai thác tối đa nhóm khách hàng "có sẵn" đang hàng ngày dạo bước qua các sảnh quá cảnh.

TỪ ĐIỂM RỜI ĐI ĐẾN NƠI TRẢI NGHIỆM

Thay vì chỉ đóng vai trò là nơi mua sắm tiện lợi trong lúc chờ chuyến bay, bán lẻ du lịch hiện bước vào một giai đoạn mới, các thương hiệu không chỉ bán sản phẩm mà còn phải truyền tải câu chuyện, tạo dấu ấn văn hóa và cung cấp trải nghiệm đáng nhớ.

Việc chuyển đổi thành những điểm đến phong cách sống đã giúp các sân bay thúc đẩy giá trị thị trường bán lẻ du lịch toàn cầu lên tới 88,76 tỷ USD vào năm 2024, theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu The Business Research Company. Dự báo, con số này sẽ tăng lên 100,73 tỷ USD vào năm 2025.

Cơ hội lớn nhất dành cho các doanh nghiệp cũng không chỉ nằm ở việc bán hàng, mà còn ở khả năng xây dựng bản sắc thương hiệu, lòng trung thành và kết nối văn hóa… tại những nơi người tiêu dùng dễ tiếp nhận nhất.

Khi đi du lịch, du khách thường có tâm thế sẵn lòng lắng nghe, cởi mở, và bị thu hút bởi trải nghiệm hơn là mức giá. Đồng thời, khi cơ cấu khách du lịch thay đổi, ngày càng nhiều người tìm kiếm những giá trị vượt xa yếu tố tiết kiệm chi phí trong chuyến đi.

Đây chính là lúc bán lẻ du lịch thể hiện sức mạnh – không phải như một kênh bán hàng miễn thuế, mà là một khoảnh khắc giàu cảm xúc để xây dựng tình yêu và mối quan hệ với thương hiệu.

Ví dụ, chiến dịch hợp tác giữa Lancôme và DFS tại sân bay quốc tế LAX đã tận dụng thời gian chờ của hành khách bằng công nghệ AR, chẩn đoán da bằng AI và kể chuyện kỹ thuật số, biến một khoảnh khắc quá cảnh thành một kỷ niệm thương hiệu đáng nhớ.

Tương tự, tại cửa hàng bán lẻ du lịch đầu tiên tại Sân bay Changi của thương hiệu dược mỹ phẩm SkinCeuticals, dịch vụ HydraFacial 30 phút miễn phí được dành cho hành khách chi tiêu từ 500 đôla Singapore trở lên cho các sản phẩm của hãng tại sân bay.

Gần đây, sự kiện pop-up YSL Beauty Light Club đã diễn ra đồng loạt tại cả bốn nhà ga của sân bay Changi. Mỗi nhà ga đều được thiết kế với trải nghiệm tương tác phù hợp với đặc điểm của nhóm hành khách thường xuyên đi qua khu vực đó, từ dịch vụ tư vấn trang điểm, phục vụ cocktail theo yêu cầu cho đến ứng dụng AI đưa ra các gợi ý mỹ phẩm…

Thậm chí, những trải nghiệm bán lẻ du lịch kiểu mới không giới hạn trong sân bay, mà đã được biến tấu cho phù hợp để hiện diện ở trung tâm thành phố, trên đường đi, và thậm chí cả trên máy bay. Tận dụng không gian cabin tại châu Âu, một số hãng hàng không giá rẻ như EasyJet (Anh) hay Vueling (Tây Ban Nha) bán mỹ phẩm và đồ trang điểm giá rẻ – những món đồ tiện dụng với khách đi du lịch biển.

Hãng Ryanair (Ireland) thậm chí còn bán riêng đá lạnh cho cả hành khách lẫn phi hành đoàn – tách biệt hoàn toàn với việc mua nước uống. Trong khi đó, hãng Wizz Air (Hungary) từng tạo điểm nhấn độc đáo khi bán truyện tranh do chính một nữ phi công của hãng sáng tác, kể lại hành trình hiện thực hóa giấc mơ trở thành phi công từ thuở bé – một cách kể chuyện thương hiệu đầy cảm hứng ngay trên chuyến bay.

TIỀM NĂNG LỚN TỪ NGÀNH DU LỊCH

Tại Việt Nam, thay vì chỉ dừng lại ở những món đồ ăn nhẹ hay quà lưu niệm phổ biến, hãng hàng không Vietjet Air mới đây đã mở rộng danh mục sản phẩm bán thêm trên máy bay với các mặt hàng phục vụ nhu cầu tâm linh – bao gồm sớ khấn và bộ lễ. Sản phẩm được thiết kế riêng cho hành khách bay đến Côn Đảo – điểm đến du lịch tâm linh nổi tiếng với hoạt động hành hương, gắn liền với nghĩa trang Hàng Dương và phần mộ nữ anh hùng Võ Thị Sáu.

Ông Lâm Quang Tiến, Giám đốc Truyền thông của Hãng hàng không Vietravel Airlines, cho biết việc phát triển các mặt hàng kinh doanh đi kèm là một trong những chiến lược trọng tâm nhằm tối ưu hóa nguồn thu phụ trợ, qua đó bù đắp phần nào chi phí vận hành lớn trong lĩnh vực vận tải hàng không.

Trong thời gian tới, Vietravel Airlines sẽ đưa vào khai thác sản phẩm cà phê sạch có nguồn gốc từ Tây Nguyên, Quảng Trị... Đồng thời, hãng cũng có kế hoạch giới thiệu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ những làng nghề truyền thống.

Với sân bay Tân Sơn Nhất, Nhà ga T3 mới không chỉ là cửa ngõ hàng không hiện đại bậc nhất Việt Nam, mà còn là điểm đến trải nghiệm mua sắm và ẩm thực đẳng cấp với sự góp mặt của các thương hiệu quốc tế lần đầu tiên có mặt ở ga quốc nội như Levi’s, Calvin Klein, Swarovski, Moschino, MCM, TUMI…

Tại đây, du khách có thể dễ dàng tìm thấy những bộ sưu tập thời trang mới nhất, sản phẩm phiên bản giới hạn - vốn trước đây chỉ có tại các trung tâm thương mại hay nhà ga quốc tế. 

Tại Hội thảo “Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam” hồi tháng 3 năm nay, ông Johnathan Hạnh Nguyễn, Chủ tịch Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPPG), cho biết, chỉ tính riêng năm 2023, doanh thu phi hàng không chiếm đến 30 – 40% tổng doanh thu các sân bay toàn cầu, là tín hiệu tích cực cho ngành bán lẻ du lịch. Ông hiến kế Việt Nam cần phát triển các trung tâm thương mại, khu bán lẻ, khu bán hàng giảm giá (Outlet) theo đúng chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, cần thành lập Hiệp hội phát triển bán lẻ du lịch, quy tụ những nhà bán lẻ du lịch uy tín. Hiệp hội này sẽ đóng vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp và Nhà nước, có nhiệm vụ định hướng phát triển sản phẩm nội địa đa dạng, phù hợp với từng đối tượng khách du lịch, qua đó tạo dấu ấn riêng cho ngành du lịch Việt Nam và tăng khả năng cạnh tranh với các nước trong khu vực.

Đặc biệt, bán lẻ du lịch với mô hình miễn thuế hoạt động ngoài phạm vi ảnh hưởng của các chính sách thuế quan. Khi lượng hành khách quốc tế ngày càng tăng, kênh bán lẻ này trở nên thiết yếu đối với các thương hiệu muốn tiếp cận người tiêu dùng nhạy bén với giá cả mà không phải hy sinh biên lợi nhuận. Chưa kể đến, chênh lệch giá do thuế quan có thể thúc đẩy người tiêu dùng mua sắm xa xỉ lần đầu tiên tại điểm đến, từ nước hoa, mỹ phẩm, thời trang đến thực phẩm cao cấp.