Bất chấp những yếu tố vĩ mô trong nước ổn định, thị trường chứng khoán vẫn nhiều phen "ngả nghiêng" do ảnh hưởng những yếu tố ngoại biên. Diễn biến thị trường vẫn luôn được nhà đầu tư theo sát nhưng quyết định giải ngân hay không vẫn còn rất chần chừ khi khả năng có lãi vẫn luôn bấp bênh.

"Cà phê cuối tuần" kỳ này, VnEconomy đã gặp gỡ TS. Lê Đức Khánh - Giám đốc Chiến lược Công ty Chứng khoán Dầu khí (PSI), và cũng là một nhà đầu tư "chinh chiến" lâu năm trên thị trường chứng khoán.

Luôn đặt mục tiêu cao ngay cả khi thị trường có những biến động lớn

Là chuyên gia trong giới chứng khoán nhưng cũng là một nhà đầu tư, ông đánh giá thế nào về khả năng sinh lãi trong đầu tư chứng khoán trong vài năm gần đây?

Đầu tư cổ phiếu là công việc đòi hòi nhà đầu tư phải có những phẩm chất của tính cách, thái độ cách tiếp cận phù hợp bên cạnh kiến thức chuyên môn cũng như kinh nghiệm thực tế tích lũy trên thị trường. Hiệu suất sinh lời của một danh mục đầu tư thường đo lường so với mức biến động của chỉ số chứng khoán trung bình VN-Index/VN30 theo từng giai đoạn (1 - 3 -5 năm...). 

Kênh đầu tư chứng khoán đặc biệt là đầu tư cổ phiếu theo thống kê nhìn chung vẫn là kênh hấp dẫn nhất so với đầu tư vào vàng, bất động sản, ngoại hối nhưng để đạt được hiệu quả tốt cũng như kết quả vượt trội so với thị trường chung là nhiệm vụ khó khăn và chỉ số ít nhà đầu tư cá nhân, tổ chức đạt được.

Trong vài năm trở lại đây, rõ ràng thị trường chứng khoán đang trong giai đoạn tăng trưởng mạnh và chỉ số VN-Index đang ở xu thế Uptrend (tăng) là chủ đạo kèm theo diễn biến phân hóa ở nhiều nhóm ngành nhóm cổ phiếu hấp dẫn tại mỗi giai đoạn như nhóm thủy sản, bảo hiểm, bất động sản khu công nghiệp, cảng biển, xây dựng - vật liệu, dầu khí... nhiều cơ hội đầu tư tuyệt vời mang lại hiệu suất cao cho danh mục đã xuất hiện. Không ít nhà đầu tư đã tận dụng được các cơ hội để đạt được các thành tích đầu tư rất tốt.

Nhìn chung tôi đánh giá cơ hội sinh lãi từ kênh đầu tư chứng khoán là nhiều và còn nhiều dư địa trong ngắn hạn và trong các năm tiếp theo. Chỉ những nhà đầu tư có kinh nghiệm, nhạy bén cũng như có tính kiên trì tốt mới tận dụng tối đa được diễn biến thuận lợi của thị trường trong các năm gần đây.

Ông còn đầu tư vào đâu khác ngoài chứng khoán? Tỷ trọng của các khoản đầu tư này trong tổng đầu tư của ông như thế nào?

Tôi có tham gia đôi chút vào bất động sản, giao dịch ngoại tệ và đặc biệt đã có trải nghiệm giao dịch Hợp đồng tương lai chỉ số VN30, giao dịch sản phẩm phái sinh. Chắc chắn đầu tư chứng khoán vẫn là sở trường và là mảng đầu tư tôi tập trung tối đa nguồn lực (70%) còn lại tôi dành giao dịch Hợp đồng tương lai VN30 và tất nhiên vẫn tư duy về khoản tiền tiết kiệm đều đặn hàng tháng. 

Tôi cảm thấy sẽ thoải mái hơn khi dự trữ lượng tiền mặt lớn đề phòng những sự việc bất ngờ.

Ông có thể tiết lộ mức độ lợi nhuận trong những khoản đầu tư của ông trong năm nay?

Trong năm nay rõ ràng thành tích đầu tư cho đến hiện tại không tốt bằng năm 2018 (khoảng 30% trung bình cho tài khoản cá nhân và các tài khoản ủy thác) cho dù mức biến động về chỉ số không nhiều so với cùng kỳ năm ngoái nhưng các khoản đầu tư hiện tại đều vẫn đang có lãi và có vị thế tốt bởi giai đoạn điều chỉnh vừa qua mặt bằng các cổ phiếu chưa có sự bứt phá. 

Tất nhiên còn 4 - 5 tháng phía trước, hiệu suất sinh lời trung bình có thể tăng mạnh hơn khi quý 4 có thể là quý mà thị trường sẽ hồi phục tốt hơn. Tôi kỳ vọng mức sinh lời trung bình năm nay sẽ đạt quanh mốc 40 - 50%. Tôi luôn đặt mục tiêu cao ngay cả khi thị trường có những biến động lớn để có thể tập trung tốt hơn vào những cơ hội hiếm hoi xuất hiện.

Bí quyết nào để "Nhất nghệ tinh nhất thân vinh" trong đầu tư chứng khoán?

So với các kênh đầu tư khác (vàng, ngoại tệ, bất động sản), ông thấy tỷ lệ sinh lời của kênh đầu tư chứng khoán hiện nay thế nào?

Tôi vẫn nghĩ rằng kênh đầu tư chứng khoán thật tuyệt vời. Dễ dàng chờ đợi thời cơ, rồi mua vào và nắm giữ rồi sau đó làm việc khác. Sau đó đợi chờ thị trường định giá đúng các giá trị cổ phiếu rồi chúng ta lại cơ cấu danh mục và mua các cổ phiếu khác. 

Tôi không am hiểu nhiều về bất động sản cũng như thạo các kênh đầu tư khác nhưng tôi cũng đã làm những thống kê so sánh cũng như nghiên cứu số liệu của các báo cáo, tài liệu nghiên cứu quốc tế cho thấy kênh đầu tư cổ phiếu phổ thông vẫn là nhiều dư địa để tăng trưởng mạnh mẽ và mang lại hiệu suất trung bình cao hơn. 

"Nhất nghệ tinh nhất thân vinh" cũng ám chỉ có những nhà đầu tư vẫn sống tốt khi đầu tư vào vàng hay bất động sản nhưng nhìn chung đầu tư chứng khoán vẫn cho hiệu suất vượt trội hơn. Tôi cũng cảm thấy may mắn đang hoạt động trong môi trường đầu tư tại Việt Nam - kinh tế đang có những dấu hiệu tốt.

Thị trường kêu ca khá nhiều về việc ngày càng khó kiếm ăn nhờ chứng khoán. Ông có thấy điều này đúng với bản thân mình (và các khách hàng của mình) không?

Tôi hoàn toàn hiểu rõ những khó khăn này - những khó khăn mà các khách hàng cá nhân, khách hàng tổ chức, môi giới chứng khoán các nhà đầu tư chuyên nghiệp gặp phải hiện nay. 

Thị trường sau khi đạt đỉnh cao 1.200 điểm vào tháng tư 2018 rồi điều chỉnh dài quanh mốc 900 - 980 điểm hơn 1 năm nay đã gây nhiều khó khăn cho các nhà đầu tư và cả các chuyên gia môi giới hay tư vấn chứng khoán. 

Chúng ta có thể thấy thanh khoản trên toàn thị trường giảm sút, khối ngoại bán ròng, dòng tiền chuyển dịch nhanh giữa các nhóm ngành "bị quên lãng" như thủy sản, bất động sản khu công nghiệp, cảng biển... trong khi các nhóm ngành "ưa thích" như dịch vụ chứng khoán, dầu khí, bất động sản lại không xuất hiện dòng tiền tham gia hoặc chỉ một số cổ phiếu thuộc các nhóm ngành nói trên có diễn biến tăng giá tốt. 

Rõ ràng khách hàng không có lãi hoặc thua lỗ nhiều lần sẽ tạm thời đứng ngoài cũng khiến các nhà tư vấn, môi giới chứng khoán gặp khó. Tất nhiên, chính họ cũng không có kết quả tốt đẹp do thị trường không xuất hiện sóng (thị trường đôi lúc cần nhiều thời gian để điều chỉnh tích lũy). 

Cá nhân tôi lại nghĩ chỉ số ít nhà đầu tư chuyên nghiệp có cái nhìn toàn cảnh và tầm nhìn dài hạn mới có thể cảm nhận được các cơ hội đầu tư trong ngắn hạn. Tôi vẫn cho rằng năm nào thị trường cũng có nhiều cơ hội tốt, chỉ là mình có tận dụng tốt các cơ hội đó không. 

Điều khác biệt giữa các nhà đầu tư bình thường và các nhà đầu tư xuất sắc đó là cách họ tận dụng các cơ hội đó như thế nào. Tôi và khách hàng vẫn thường thỏa thuận và thống nhất về phong cách đầu tư trước khi bắt đầu giải ngân. Chúng tôi toàn hoàn tự tin về việc đạt hiệu quả tốt qua các năm cho dù đó là năm khó khăn với những người khác.

Thị trường vẫn có những thăng trầm. Năm thuận lợi thì ai mà chả có lãi dù vẫn có những người không may nhưng sinh lời trong năm khó khăn mới mà mục tiêu thể hiện bản thân của tôi.

Kênh trái phiếu ngày càng nở rộ. Khi thị trường chứng khoán khó khăn và dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều luồng thông tin, ông có nghĩ nhà đầu tư cá nhân nên hướng dòng tiền sang trái phiếu doanh nghiệp?

Phong cách quản trị danh mục đầu tư hiện đại thường có bàn luận về việc phân bổ giữa cổ phiếu và trái phiếu và tỷ trọng tương ứng. Nhà đầu tư cá nhân tất nhiên vẫn nên tùy vào khẩu vị rủi ro, kinh nghiệm, mức độ hiểu biết để có thể phân bổ hợp lý. 

Nếu ít cơ hội tốt trên thị trường thì việc phân bổ tài sản sang trái phiếu của các doanh nghiệp chất lượng cao đó là ý tưởng không tồi. Cá nhân tôi thì không thích trái phiếu doanh nghiệp lắm bởi hiệu suất ổn định 10-14% không phải là mục tiêu của tôi. 

Tôi thích các khoản đầu tư cổ phiếu phổ thông hứa hẹn ít nhất 20%/năm trở lên. Có thể tôi thích đầu tư cổ phiếu hơn nên nhận định như vậy, các nhà đầu tư cá nhân có lẽ sẽ nghĩ khác.

Ông có thể chia sẻ chút bí quyết để có lãi với thị trường chứng khoán hiện tại? Ở góc độ chuyên gia, ông có khuyến nghị gì về diễn biến thị trường giai đoạn tới?

Thị trường chứng khoán bản chất tăng rồi giảm rồi điều chỉnh rồi lại lên và xuống. Biến động thất thường, ảnh hưởng ngắn hạn bởi các thông tin vĩ mô đã khiến các nhà đầu tư thường nóng vội trong giao dịch hoặc không tìm hiểu kỹ các cơ hội và tất nhiên lạm dụng đòn bẩy cũng là nguyên nhân. 

Tôi nhận thức được rất nhiều thông tin tư vấn, kinh nghiệm hay chia sẻ của các chuyên gia trên thị trường nhưng đó chỉ là để tham khảo chứ không phải là quyết định cho hoạt động đầu tư của tôi. Tôi tự mình phân tích và đưa ra các lệnh mua cổ phiếu thông qua phân tích kỹ lưỡng từng cơ hội. 

Tôi cảm thấy có lợi thế tốt hơn các nhà đầu tư khác bởi khả năng phân tích kỹ thuật bên cạnh các kỹ năng phân tích cơ bản thông thường. Phân tích kỹ thuật giúp cho tôi có những điểm mua tốt, dự đoán đôi chút hướng đi của thị trường, hướng đi của cổ phiếu và tất nhiên qua phân tích kỹ thuật tôi có thể sàng lọc những cổ phiếu mạnh trong mỗi giai đoạn để đi đến quyết định sẽ dành tỷ trọng bao nhiều phần trăm danh mục cho cơ hội đó. 

Tôi vẫn suy nghĩ để có lãi cũng có nghĩa chúng ta phải có sự kiên nhẫn vượt trội so với thông thường bởi đôi lúc chúng ta đã chọn được đúng cổ phiếu nhưng phải cho nó thời gian để tăng giá. Nếu chúng ta nản chí bán sớm thì cơ hội sẽ trôi qua. Nhiều trường hợp cổ phiếu tôi mua không tăng ngay hoặc điều chỉnh 1 - 3 tháng nhưng chúng ta phải kiên nhẫn được qua giai đoạn "đi ngang" đó.

Đánh giá được xu hướng thị trường cũng sẽ giúp chúng ta lựa chọn được các cổ phiếu nhiều khả năng tăng cùng thị trường ở các giai đoạn hồi phục. 

Tôi cho rằng VN-Index có lẽ điều chỉnh thêm 1 thời gian quanh vùng 970 - 980 điểm trước khi quay trở lại mốc 1.000 - 1.100 điểm vào giai đoạn cuối năm. "Sau cơn mưa trời lại sáng" - Giai đoạn điều chỉnh sẽ sớm kết thúc để nhường chỗ cho việc thị trường hồi phục trở lại.