Một đợt tăng trưởng mà VN-Index tăng tới gần 24% trong tháng 12 và nửa đầu tháng 1/2013. Nhiều cổ phiếu cá biệt tăng trên 50%. Mức tăng như vậy là rất mạnh và đặc biệt, thanh khoản tăng dồn dập trong một thời gian ngắn.

Nếu tính từ phiên ngày 28/11/2012 đến phiên VN-Index tạo đỉnh ngày 16/1/2013 thì trong 34 phiên tăng trưởng, quy mô khớp lệnh mỗi ngày đạt trên 1.062 tỷ đồng. Đây là con số lớn so với mức bình quân trong 7 tháng trước đó chỉ dưới 600 tỷ đồng.

Thanh khoản của thị trường tăng nhanh như thể số lớn nhà đầu tư chớp thời cơ giải tỏa cơn khát lợi nhuận khi suốt 7 tháng trước đó thị trường chỉ có một hướng suy giảm, các biến động rất nhỏ và gần như không kiếm ăn được. Tưởng như giới đầu tư chứng khoán sẽ có một cái Tết Nguyên đán thê thảm thì “lộc” lại đến vào phút chót. Không hẳn đợt tăng trưởng vừa qua là do dòng tiền đổ dồn vào cùng một thời điểm vì đa số tài khoản “sứt sẹo” đã trở nên thận trọng hơn nhiều. Thị trường cần những thông tin hỗ trợ mạnh mẽ hơn và cơ bản hơn.

Con sóng khởi động từ tháng 12/2012 bắt nguồn từ hai vấn đề được quan tâm nhất là hạ lãi suất và giải cứu bất động sản. Đặc biệt là kế hoạch giải cứu bất động sản liên tiếp xuất hiện thông tin mới hỗ trợ tâm lý, nâng cao mức kỳ vọng trên thị trường. Các yếu tố này có thể hỗ trợ cho xu hướng trung và dài hạn, nhưng mức tăng trong con sóng vừa qua là mạnh, thậm chí hơi nóng. Một trong những yếu tố “tạo nhiệt” là dòng vốn đầu cơ chớp cơ hội “kiếm ăn” rất nhanh. Cộng hưởng với đó là dòng vốn ngoại tham gia mua vào mạnh mẽ. Trong 10 phiên đầu tháng 1/2013, nhà đầu tư nước ngoài mua vào bình quân 229 tỷ đồng mỗi phiên trên cả hai sàn.

Nếu nhìn từ VN-Index thì đợt tăng này hầu như không có điều chỉnh đáng kể do sự chi phối từ sức cầu của nhà đầu tư nước ngoài tác động lên các cổ phiếu vốn hóa lớn. Các cổ phiếu đầu cơ cũng là những mã dẫn đầu về tỉ suất lợi nhuận, bất kể yếu tố cơ bản như thế nào. Một vài tin tốt nhỏ cũng được lợi dụng để khuếch đại mức ảnh hưởng lên cổ phiếu là đặc trưng của quá trình tăng giá nóng nhờ hoạt động đầu cơ.

Tâm lý nghỉ Tết sớm đã bắt đầu lan rộng trong số những người đã thoát khỏi thị trường trước khi xu hướng xấu đi. Giá cổ phiếu bắt đầu điều chỉnh mạnh nhưng thanh khoản vẫn suy giảm, đồng nghĩa với việc nhà đầu tư ít quan tâm hơn đến cơ hội mua.

Báo cáo hôm 22/1 của công ty chứng khoán HSC cho rằng có hiện tượng nhà đầu tư đang giảm tiền mặt trong tài khoản và rút tiền ra trước dịp Tết. Theo thông tin của HSC, lượng tiền mặt trong tài khoản đã giảm khoảng 20% trong những phiên gần đây trong khi mức độ margin cũng không tăng.

“Tóm lại, trong ngắn hạn, thì tiền đang chắc chắn đang rời khỏi thị trường”, phân tích ngày 22/1 của HSC nhận định. 

Các quan điểm thận trọng cho rằng thị trường đã trả giá đủ, thậm chí hơi nhiều cho các thông tin hỗ trợ, trong khi để nâng đỡ thị trường nhiều hơn, cần có các số liệu cụ thể chứ không chỉ dừng ở thông tin. Chẳng hạn việc hạ lãi suất 1% trong tháng 12 đã góp phần tạo sóng, nhưng chưa đủ để xác nhận hiệu quả của xu hướng nới lỏng tiền tệ đủ để kích thích tăng trưởng. Độ trễ của chính sách thường kéo dài và sức mua trong nền kinh tế hiện tại vẫn chưa được cải thiện. Kế hoạch giải cứu bất động sản với việc thành lập công ty mua bán nợ cũng như kế hoạch biến nợ thành trái phiếu, hỗ trợ lãi suất ưu đãi cho mua nhà giá rẻ cần thời gian để kiểm chứng hiệu quả.

Ảnh hưởng tới thị trường gần nhất là kết quả kinh doanh quý 4/2012 lại không có gì đặc sắc. Thông tin tích cực duy nhất chỉ nằm ở số ít doanh nghiệp tiếp tục báo lãi. Sự cải thiện nhất định trong kết quả kinh doanh quý 4 chưa đủ để tạo được niềm tin cho thị trường. Ngay cả khối công ty chứng khoán có tiềm năng nhất nhờ sóng tăng cuối năm 2012 vừa qua đã xả được kho hàng tồn đọng lớn cũng không xuất hiện biến động lớn về giá cổ phiếu. Đơn giản là trước đó các cổ phiếu này đã có mức tăng trưởng khá tốt và nếu chỉ nhờ vào thông tin kết quả kinh doanh thì khó có thể bứt phá thêm được.

Xu hướng bảo toàn lợi nhuận trong đợt tăng trưởng vừa qua là có thực, mặc dù vẫn có dòng vốn dài hạn chấp nhận tham gia thị trường với tầm nhìn xa hơn hiện tại từ 6 tháng đến 1 năm. Đối với dòng vốn dài hạn này, các biến động trước mắt có thể không ảnh hưởng nhiều, nhưng với dòng vốn ngắn hạn, thời điểm mua đôi khi quyết định tỉ lệ lợi nhuận.

So với thời điểm cách đây hai tháng, triển vọng vĩ mô đã có yếu tố tích cực hơn, nhưng yếu tố dòng tiền mới quyết định xu hướng của thị trường chứng khoán. Thiếu dòng vốn đầu cơ, thị trường khó sôi động dù mức điều chỉnh có thể không sâu.