Theo Jim Grant, tác giả nổi tiếng của ấn phẩm Grant’s Interest Rate Observer, tình thế tiến thoái lưỡng nan về trần nợ, cuộc khủng hoảng hiện tại của các ngân hàng khu vực và xu hướng thiên lệch của thị trường do lãi suất cực thấp ở Mỹ có một nhân tố chung. Đó là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Từ lâu, ông Grant có quan điểm chỉ trích gay gắt đối với ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới. Ông cho rằng, những năm qua Fed đã gây ra nhiều thiệt hại cho nền kinh tế và thị trường tài chính Mỹ. Đó là những thiệt hại mà theo mô tả của ông là “không chủ đích nhưng có thể lường trước được”.

Theo vị tác giả nổi tiếng và cũng là một chuyên gia về thị trường tài chính, thời kỳ lãi suất thấp “một cách giả tạo”, dao động ở ở mức bằng hoặc gần 0%, là nguồn cơn cho môi trường tài chính đầy thách thức mà nhiều nhà đầu tư đang phải chật vật đối mặt ở thời điểm hiện tại.

“Chính sách của Fed trong 10-12 năm qua và việc hạ lãi suất nhìn chung đã 'gieo mầm' cho một loạt vấn đề của các ngân hàng khu vực, rắc rối liên quan tới các khoản nợ, trần nợ”, ông Grant nhận xét.

Vị chuyên gia thậm chí cho rằng “Fed là vấn đề lớn nhất của nền tài chính Mỹ”.

“Tôi cho rằng việc ghìm giảm lãi suất đã bóp méo đủ thứ trong nền kinh tế”, ông Grant nói trong một cuộc phỏng vấn với trang MarketWatch gần đây. “Việc này bóp méo hoạt động gửi tiết kiệm, khiến người người nhà nhà lao vào như thể đang phải quỳ gối soi đèn pin dưới đống đồ đạc của mình để kiếm lời từ khoản tiết kiệm của mình”.

 

"Tình thế tiến thoái lưỡng nan về trần nợ, cuộc khủng hoảng hiện tại của các ngân hàng khu vực và xu hướng thiên lệch của thị trường do lãi suất cực thấp ở Mỹ có một nhân tố chung. Đó là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed)".

Jim Grant

Theo ông, những năm gần đây, cuộc đua săn lợi nhuận khiến nhiều nhà đầu tư bình thường rơi vào thế bị động, đồng thời cũng khiến các tổ chức tài chính mắc sai lầm, bao gồm những ngân hàng như First Republic - nơi duy trì một danh mục lớn gồm các khoản thế chấp khổng lồ của giới giàu trên bảng kế cân đối kế toán.

Những tài sản đó, nằm ở khắp các ngân hàng, đã giảm giá trị đáng kể khi Fed liên tục tăng lãi suất trong hơn một năm qua để chống lạm phát. Dù đã giảm từ mức kỷ lục 9,1% ghi nhận vào tháng 6/2022, lạm phát tại Mỹ vẫn ở mức cao và dai dẳng với 4,9% trong tháng 5, giảm từ 5% của tháng 3.

Cụ thể, 14 tháng qua, Fed đã tăng lãi suất quỹ liên bang 10 lần, đưa lãi suất từ mức chỉ khoảng 0-0,25% lên mức 5-5,25% - cao nhất trong khoảng 16 năm qua. Thị trường đang kỳ vọng Fed sẽ ngừng tăng lãi suất trong cuộc họp vào giữa tháng 6 tới.

Ông Grant cho rằng sự căng thẳng trên thị trường dưới tác động của các đợt tăng lãi suất gần đây và lạm phát vẫn ở mức cao sẽ khiến Fed đối mặt tình hình phức tạp. Sự sụp đổ liên tiếp của các tổ chức tài chính, bao gồm ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB), Signature Bank và First Republic, cho thấy những áp lực mà hệ thống ngân hàng Mỹ đang phải đối mặt.

Những căng thẳng của hệ thống ngân hàng là một trong những hậu quả ngoài ý muốn mà ông Grant nhắc đến. Những lo lắng bên trong hệ thống ngân hàng có thể khiến các tổ chức tài chính ngần ngại trong việc cho vay - động thái sẽ gây thêm áp lực đối với nền kinh tế đang suy giảm tăng trưởng.

Bên cạnh đó, những lo ngại về tình hình tài chính của Chính phủ Mỹ, với việc tìm cách nâng trần nợ công đang ở mức gần 31.400 tỷ USD trong bối cảnh Quốc hội chia rẽ, cũng làm dấy lên quan ngại về sự bất ổn. Cùng với đó, ngày càng xuất hiện nhiều dự báo rằng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái. Một chỉ báo của Ngân hàng Dự trữ New York cho thấy khả năng nền kinh tế lớn nhất suy thoái trong vòng 12 tháng tới là 68%.

Theo ông Grant, kể cả khi Fed dừng tăng lãi suất vào tháng 6 tới, cũng chưa rõ sẽ dừng trong bao lâu, bởi theo nhiều thước đo, cuộc chiến chống lạm phát của cơ quan này vẫn chưa chấm dứt.

Lạm phát lõi tháng 4 tại Mỹ, không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng, đã tăng 5,5% so với một năm trước, mức tăng thấp hơn so với tháng 3 nhưng vẫn ở mức cao. Lạm phát lõi được xem là một chỉ báo tốt hơn về lạm phát trong tương lai.

Tuần trước, Thống đốc Michelle Bowman - thành viên ban điều hành của Fed - nói rằng bà ủng hộ không việc giữ ổn định lãi suất trong phần còn lại của năm nay.

“Theo tôi, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và báo cáo việc làm gần đây nhất không phải là những bằng chứng nhất quán cho thấy lạm phát đang trên đà giảm, và tôi sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ các dữ liệu sắp tới để xem xét quan điểm chính sách tiền tệ phù hợp trong cuộc họp tháng 6 tới của Fed”, bà Bowman phát biểu tại một hội nghị của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) ở Frankfurt (Đức).

Trong khi đó, ông Grant tin rằng thị trường đã quen với lãi suất quá thấp trong thời gian quá dài.

“Fed đã phạm phải một loạt sai lầm trong thời gian dài”, ông nói và cho rằng bảng cân đối kế toán của Fed giống hệt như của các ngân hàng như First Republic.

“Tất nhiên Fed không phải First Republic Bank nhưng bảng cân đối kế toán của họ giống hệt của ngân hàng này cũng như SVB, trong đó kiếm được 2% từ tài sản và mất 4-5% để trả nợ”, vị chuyên gia chỉ ra. “Đây là minh chứng dễ thấy cho các vấn đề và những biến dạng gây ra bởi lãi suất thấp trong thời gian dài”.

Ông Grant cũng đặt câu hỏi về tính hiệu quả của những can thiệp chính sách của ngân hàng trung ương Mỹ.

“Tôi cho rằng việc mua lại trái phiếu để giảm lãi suất trong dài hạn, với hy vọng làm tăng giá tài sản và từ đó kích thích tăng trưởng kinh tế nhờ các đối tượng của nền kinh tế chi tiêu tiền lãi từ vốn đầu tư của họ là một ý tưởng rất nguy hiểm trong dài hạn. Cách làm này không hiệu quả”, ông Gran tnói, đề cập tới chính sách của cựu Chủ tịch Fed Ben Bernanke.