10:32 20/10/2008

Người đưa eBay “bay” cao

Lê Hường

Nhắc đến eBay, người ta hay nhắc tới Whitman, người phụ nữ từng có ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực công nghệ thông tin

Con đường công danh, sự nghiệp của Meg Whitman bằng phẳng và đi thẳng từ cổng trường đại học đến với các công ty tên tuổi và thành danh rực rỡ.
Con đường công danh, sự nghiệp của Meg Whitman bằng phẳng và đi thẳng từ cổng trường đại học đến với các công ty tên tuổi và thành danh rực rỡ.
Whitman tham gia vào eBay khi công ty này chỉ là một website đấu giá nhỏ với vỏn vẹn 30 nhân viên và doanh thu hàng năm chưa đầy 6 triệu USD. Sau một thập kỷ điều hành, bà đã giúp eBay tăng doanh thu lên 88 lần, giá trị cổ phiếu tăng 13 lần.

Cho đến khi Meg Whitman rời khỏi cương vị giám đốc điều hành đầu năm 2008, eBay có tới hơn 68 triệu khách hàng thực tế trong 157 triệu tài khoản đăng ký.

Nhắc đến eBay, người ta nói đến một người phụ nữ từng có ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Trước khi đến và xây dựng thành công cho trang web đấu giá này, Meg đã có 9 năm làm việc ở những vị trí chủ chốt tại các công ty tên tuổi của nước Mỹ. Và con đường công danh, sự nghiệp của bà phẳng và thẳng từ cổng trường đại học đến với các công ty tên tuổi và thành danh rực rỡ.

Thay đổi công việc và thay đổi eBay

Đầu năm 1998, Whitman nhận được một cú điện thoại của người sáng lập eBay, ông Pierre Omidyar: “Cô có muốn điều hành một công ty nhỏ bé ở thung lũng Silicon chuyên bán đấu giá trên Internet không?”. Whitman đã cười lớn và câu trả lời của bà lập tức là “Không!”.

Chẳng có lý do gì khiến bà phải rời bỏ gia đình và sự nghiệp khá ổn tại Hasbro, để vượt 5.000 km tới thung lũng Silicon làm việc cho một công ty Internet vô danh. Thế nhưng, bản tính tò mò đã thôi thúc Whitman. Tại sao một công ty nhỏ như vậy lại dám mời bà - một tên tuổi trong giới doanh nhân Mỹ?

Whitman đặt vé máy bay đến San Jose, California và trực tiếp gặp người đã gọi điện thoại cho bà. Tận mắt chứng kiến công việc quản lý, tham dự các buổi họp về điều hành mạng lưới đấu giá trực tuyến, có cơ hội lắng nghe những người sử dụng eBay, mọi hồ nghi của Whitman lập tức tan biến và bà hiểu rằng, hãng có một tiềm năng phát triển vô cùng to lớn. Tháng 3/1998, Meg Whitman đã gia nhập eBay với tư cách Giám đốc điều hành.

Trước đó, eBay khởi nguồn từ một ý tưởng tận dụng những năng lực lớn của Internet để thực hiện việc mua bán không cần kho hàng. Thay vào đó, một “chợ” trên mạng sẽ được hình thành để mọi người đều có thể bày bán hoặc tìm mua những gì họ muốn. Không chỉ có vậy, Meg Whitman còn biến eBay trở thành một nền kinh tế ảo, tự điều chỉnh, trên phạm vi toàn cầu với khối lượng giao dịch khổng lồ.

Khi Whitman gia nhập eBay, đây chỉ là một website khiêm nhường trước các “đại gia” Amazon và Yahoo. eBay chỉ mới hoạt động trong phạm vi nước Mỹ với doanh thu hàng năm đạt 6 triệu USD. Whitman đã áp dụng những điều được đào tạo tại Bain để quản trị công ty mới. Bà luôn định hướng nhân viên của mình những chuẩn mực và thước đo khắt khe. Đồng thời, Whitman quyết định thay đổi eBay theo hướng gần gũi hơn với người sử dụng.

Bước thay đổi đầu tiên là màu nền trang web bán hàng trực tuyến từ xám sang trắng. Không đổi màu ngay lập tức, Whitman yêu cầu chuyển màu dần dần trong 30 ngày, xoá dần màu xám để lộ ra màu trắng. Đến cuối tháng, công ty hỏi các khách hàng xem họ có nhận thấy điều gì khác thường trên trang web của eBay không. Không ai nhận ra sự khác biệt. Sự thay đổi này cũng gặp phải nhiều lời chỉ trích từ những người bảo thủ.

Cũng trong thời điểm đó, các công ty công nghệ thông tin ở các nước châu Âu bắt đầu xây dựng trang kinh doanh trực tuyến. Những đối thủ đáng chú ý nhất của eBay là Amazon.com, Yahoo và Lycos đã liên tục thực hiện nhiều biện pháp nhằm làm giảm danh tiếng của eBay nhưng đều không thành công.

Một loạt vụ đấu giá mạo hiểm liên quan đến những mặt hàng kỳ quặc được đối thủ cạnh tranh đưa ra nhưng không đủ để khách hàng rời xa eBay. Thậm chí chỉ một sự cố kỹ thuật xảy ra khiến website phải tạm thời ngưng hoạt động trong 22 giờ liền cũng không làm giảm lượng khách hàng ghé thăm.

Whitman như một chứng chỉ bảo hành trước các đối thủ cạnh tranh, những kẻ phá hoại hay bất cứ ai còn nghi ngờ khả năng của eBay. Bà đã thành công trong việc duy trì công ty hoạt động vững vàng với tiêu chí tập trung vào khách hàng và sẵn sàng nhận phản hồi mỗi khi thay đổi hệ thống điện toán.

Cùng eBay “bay” cao

Trong năm 2003, eBay đã xử lý tổng giá trị 11 tỉ USD từ các giao dịch qua hệ thống của mình, số người tham gia mua bán qua eBay lên đến hơn 30 triệu, gấp 4 lần dân số Hồng Kông. Trang web này thu hút hàng triệu người sử dụng từ 34 quốc gia và thu về lợi nhuận 1 tỷ USD trong năm 2005.

Đây là một con số “không tưởng” đối với một công ty có doanh thu hàng năm 6 triệu USD khi Whitman bắt đầu tiếp quản vào năm 1998. Trang đấu giá trực tuyến này đã trở thành một hiện tượng kinh doanh trong những năm đầu của thế kỷ 21 và eBay nổi lên như một ví dụ kinh điển về “hệ thống kinh tế kiểu mới”.

Cũng trong năm 2005, chỉ số chứng khoán Dow Jones của Mỹ giảm gần 30%, nhưng doanh thu và lợi nhuận của eBay vẫn tăng mạnh. Hãng có tới hơn 60 triệu khách hàng thực sự hoạt động. Thành công này có được nhờ sự điều hành và cống hiến không mệt mỏi của Whitman. Bà luôn tìm cách đơn giản hoá giao dịch mua bán và gạt bỏ những phiền toái không đáng có cho khách hàng.

Whitman nổi tiếng bởi cách nhìn công việc như một chiếc rubic, luôn đi từ dưới lên trên và giải quyết vấn đề từ tận gốc rễ. Whitman trả lời đơn giản: “Chúng tôi luôn cố gắng để mọi giao dịch được thực hiện rõ ràng, minh bạch, ít các quy định rườm rà; đồng thời cũng cố gắng hạn chế tối đa mọi sự gian lận”.

Cũng trong năm này, eBay đã mua Skype với giá 2,6 tỷ USD. Đề cập đến việc mua Skype, Whitman tiết lộ: “Một trong những lý do chúng tôi quan tâm đến nhà cung cấp dịch vụ VoIP là điện thoại Internet sẽ tạo ra một phương thức giao tiếp kiểu mới giữa người mua và người bán. Nó sẽ giúp trang web thâm nhập nhiều lĩnh vực kinh doanh mới. Ví dụ, nếu là một nhà thiết kế web, bạn sẽ khó có thể rao bán sản phẩm trên eBay. Khi đó, điều bạn cần là khả năng kết nối trực tiếp để xác định người mua thực sự muốn gì”.

Hãng đấu giá cũng tỏ ra khá thận trọng trước những khó khăn trong kinh doanh nhạc số, nhưng theo Whitman, khi những khúc mắc về quyền sở hữu trí tuệ được giải quyết, kỹ thuật số sẽ trở thành một phần quan trọng trên “chợ trời” eBay.

Năm 2007, doanh thu của eBay giảm đáng kể khi hãng quyết định mở rộng lĩnh vực kinh doanh sang những thị trường mới như điện thoại Internet, đặt chỗ xem chương trình và đánh giá sản phẩm. Trong quí 2/2007, doanh số từ Mỹ chỉ tăng 1% so với cùng kỳ năm 2006.

Theo Citigroup, số lượng hàng hoá bày bán trên eBay của Đức tháng này đã giảm 16,5% so với năm 2006. Các chuyên gia phân tích cho rằng người bán hàng đã đến những trang web khác để tìm người mua, thay vì xếp hàng trong bản danh sách sản phẩm dài vô tận của eBay.

Một thông điệp trong ban lãnh đạo eBay lúc bấy giờ là cần phải thay đổi. “Cần phải bảo đảm các khách hàng truyền thống vẫn ở lại với chúng tôi, đồng thời phải tiến hành đổi mới mạnh mẽ hơn trước đây”, bà Whitman trả lời phỏng vấn bên lề hội nghị khách hàng của eBay năm 2007. “Tôi nghĩ cộng đồng cần nhiều hơn ở eBay”, bà nói.

“Hôm nay, bạn có thể đến eBay để kiếm những món đồ liên quan đến phim Star Wars. Bạn sẽ tìm được một bản danh sách không khác năm 1999 là mấy - hàng nghìn kết quả hiện ra theo thứ tự thời gian” là nhận xét của Mark Mahaley, chuyên gia phân tích của Citigroup.

Và Whitman quyết định thay đổi một cách toàn diện giao diện trang chủ của eBay, thử nghiệm cách bố trí đơn giản hơn, không làm rối mắt người dùng như phiên bản cũ. Trước đây, các nhà phân tích đánh giá cách trình bày của eBay gần như lộn xộn nhất trong ngành thương mại điện tử.

Cách trình bày kết quả tìm kiếm hàng hoá cũng cần đổi mới. Thay vì một danh sách dài kết quả theo thứ tự thời hạn, eBay để người dùng tuỳ chọn cách hiển thị kết quả. Ngoài ra, eBay cho phép người mua đánh giá chất lượng các sản phẩm. Các sản phẩm cao điểm nhất sẽ được đưa lên đầu bảng để khách hàng dễ lựa chọn.

“Chúng tôi tin sự thay đổi là tiền đề để eBay có thể đột phá, giúp chúng tôi đổi mới đường lối kinh doanh ở hai thị trường lớn là Mỹ và Đức”, bà Whitman cho biết.

Những thay đổi của Whitman đã mang lại những kết quả khả quan cho eBay. Tính cả năm 2007, doanh thu từ bán đấu giá trực tuyến của eBay ước tính lên tới 30 tỷ USD, tăng 4 tỷ so với năm 2006. Whitman là một trong 8 phụ nữ liên tục được tạp chí Times (Mỹ) xếp vào danh sách “100 người quyền lực nhất thế giới”.

Nhường chỗ cho tham vọng chính trị

Sau 10 năm gắn bó với tên tuổi của eBay, Meg quyết định rời bỏ sự nghiệp kinh doanh trực tuyến tại đây để theo đuổi con đường chính trị. Thung lũng Silicon xôn xao chuyện rời bỏ eBay của Whitman cùng nhiều lời gièm pha. Nhiều người cho rằng bà “chạy trốn” những bước ngoặt khó khăn của công ty, khi khủng hoảng tài chính toàn cầu đang tác động mạnh đến lĩnh vực công nghệ. Tuy nhiên, những người yêu quý bà lại đặt lại câu hỏi: “Mọi người hãy xem lại, Meg đã làm những gì cho eBay?”.

Chính thức nhận chức giám đốc điều hành của eBay vào tháng 3/1998, 6 tháng sau, bà đưa công ty này ra đấu giá lần đầu ra công chúng (IPO) với thị  giá ban đầu là 700 triệu USD. Lúc đấy, cuộc bùng nổ công nghệ chỉ mới ở giai đoạn ban đầu. Ngày nay, giá trị công ty đạt 40 tỷ USD, điều đấy có nghĩa  là các cổ đông trung thành với eBay từ năm 1998 đã thu được số tiền 57,14  lần số đầu tư ban đầu. Doanh thu hàng năm của công ty hiện đang ở mức 8 tỷ USD.

Đến nay, cổ phiếu eBay vẫn chiếm khối lượng chủ chốt trong tổng tài sản trị giá 1,2 tỷ USD của bà. Bà là một trong số ít nữ tỷ phú tự lập (không phải thừa hưởng tài sản thừa kế), và bà là một trong số rất ít nữ giám đốc điều hành cấp cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

Ngoài kinh doanh, một đam mê lớn hơn của Meg Whitman là sự nghiệp chính trị. Whitman đã từng tài trợ cho chiến dịch tranh cử của nhiều ứng cử viên tổng thống khác nhau. Whitman đã từng ủng hộ cho Thống đốc bang Massachusetts, ông Mitt Rombey, trong chiến dịch tranh cử tổng thống, và tham gia vào “Đội tài chính quốc gia” của ứng cử viên này. Sau Romney, bà tiếp tục tham gia vào chiến dịch tranh cử của ứng cử viên John McCain.

Hiện nay, bà là chủ tọa cho chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ 2008 của Thượng nghị sỹ John McCain. Bà đang tính toán đến việc tranh cử ghế Thống đốc bang California năm 2010.