Nhận định về câu chuyện thuế quan giữa Mỹ và các đối tác căng thẳng trong thời gian gần đây và những tác động lên thị trường chứng khoán, ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS), cho rằng câu chuyện thuế quan không chỉ còn nằm ở lời đe dọa mà đã thành các chính sách, đi vào thực tế. Khi các quốc gia có đòn trả đũa, cuộc chiến thương mại có thể mở rộng, gây ra nguy cơ suy giảm tăng trưởng kinh tế, khiến nhà đầu tư Mỹ bán tháo cổ phiếu.

Chỉ số S&P 500 và Nasdaq Composite đã mất các đường xu hướng trung hạn (MA200). Hiện Việt Nam vẫn chưa trở thành mục tiêu đánh thuế và còn chủ động tham gia đàm phán thương mại với Mỹ để giảm thiểu thâm hụt thương mại. Tuy nhiên, Việt Nam cũng không thể tránh khỏi ảnh hưởng từ cuộc chiến thuế quan.

Yếu tố ảnh hưởng thứ nhất tới Việt Nam là tỷ giá. Trong giai đoạn Trump 1.0 (2016 - 2019), vào đầu năm 2018, khi ông Trump tuyên bố các chính sách thuế quan áp vào Trung Quốc, tỷ giá của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam bị ảnh hưởng. Tính từ tháng 9/2016 cho đến mức cao nhất trong năm 2018 thì tỷ giá biến động khoảng 5%, liên tục chịu ảnh hưởng mỗi khi chính sách thuế của Mỹ với Trung Quốc có thay đổi.

Đến giai đoạn hiện tại, tỷ giá VND/USD tính từ tháng 9/2024 đến nay đã tăng khoảng 3% và đang giao động khoảng 25.500 VND/USD. Trong năm 2025, nếu chính sách thuế tiếp tục trở nên gay gắt hơn, gây áp lực lên các quốc gia là bạn hàng thương mại của Mỹ cũng như Việt Nam thì tỷ giá sẽ tiếp tục chịu áp lực.

Một điểm đáng mừng là trong giai đoạn gần đây, USD đã hạ nhiệt, chỉ số USD Index (DXY) từ 108 về khoảng 103, giảm bớt áp lực tỷ giá cho VND. Ngoài ra, trong suốt từ đầu 2025 đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã chủ động đưa tỷ giá trung tâm lên mức cao mới, qua đó giúp biên giao dịch tỷ giá trong nước mở rộng lên biên rộng hơn. Khi có sự chủ động như vậy, tỷ giá trong nước đã không tăng quá nóng và chỉ xoay quanh khoảng 25.500 đồng.

Trong bối cảnh như vậy, sự điều tiết của Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo tỷ giá được duy trì trong một mức an toàn so với thế giới.

Ngoài tỷ giá, chính sách thương mại còn tạo ra áp lực bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Năm 2024, nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh mẽ, không chỉ tại Việt Nam mà còn nhiều thị trường trên thế giới. Tổng giá trị bán ròng khoảng hơn 3 tỷ USD và đã gây áp lực rất lớn cho thị trường, bất chấp việc VN-Index ghi nhận kết quả tích cực.

Sang năm 2025, câu chuyện bán ròng vẫn đang tiếp diễn nhưng có thể không quá lớn như năm 2024 do xu hướng rút vốn đã diễn ra trong suốt hai năm 2023 – 2024.

Một trong những yếu tố thúc đẩy nhà đầu tư nước ngoài rút vốn ra chênh lệch lãi suất. Trong năm 2023 – 2024, chênh lệch lãi suất VND-USD ở mức rất cao khi Fed vẫn duy trì chính sách thắt chặt. Tuy nhiên sang năm 2025, ngoài 3 lần hạ lãi suất trong năm 2024, dự báo lãi suất giảm thêm hai lần, chênh lệch lãi suất VND – USD sẽ thu hẹp xuống và áp lực rút ròng giảm đi. Thậm chí, đến nửa cuối năm, khi có câu chuyện nâng hạng thì khả năng thu hút vốn ngoại mua ròng trở lại sẽ trở nên tích cực hơn.

Về yếu tố kinh tế, quỹ đạo tăng trưởng trong giai đoạn gần đây đang rất vững vàng. Mục tiêu tăng trưởng năm 2025 đang ở mức rất cao, khoảng 8%. Kết quả này vừa thách thức nhưng cũng là cơ hội. Khi đặt ra mốc 8%, Chính phủ đã quyết tâm đẩy mạnh rất nhiều biện pháp như Nghị định 25, hỗ trợ vốn vay cho doanh nghiệp xuất khẩu với lãi suất hợp lý hay đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, triển khai dự án lớn như đường cao tốc, đường sắt tốc độ cao…

Về xu hướng xuất nhập khẩu, tăng trưởng Việt Nam vẫn rất cao. Trong năm 2024, Việt Nam đã xuất siêu khoảng 24,77 tỷ USD. Sang năm 2025, xu hướng tăng trưởng xuất khẩu vẫn đang duy trì trong hai tháng đầu năm, bất chấp thương mại toàn cầu vẫn đang có nhiều sóng gió.

Ngoài ra, dòng vốn FDI thực hiện và đăng ký mới trong năm 2024 đã lên 25 tỷ USD, cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Xu hướng này dự kiến tiếp diễn khi Mỹ áp thuế vào các quốc gia như Trung Quốc, Canada hay Mexico, khiến dòng hàng hóa quay sang nhập khẩu từ những quốc gia như Brazil, Việt Nam, Indonesia hay Malaysia, Thái Lan…

Dòng hàng hóa này sẽ chuyển dịch và Việt Nam sẽ tiếp tục hưởng lợi, tương tự như trong cuộc chiến thương mại 1.0. Khi dòng hàng hóa hưởng lợi, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ chuyển dịch vốn FDI vào Việt Nam để đầu tư, hưởng lợi từ các hiệp định FTA và quan hệ thương mại với Mỹ.