Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước sáng 31/5, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm đến vấn đề lao động mất việc làm gia tăng trong thời gian vừa qua.

LO NGẠI TÌNH TRẠNG MẤT VIỆC GIA TĂNG Ở NHÓM LAO ĐỘNG TRẺ

Đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho biết, đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trong thời gian qua đã làm cho thị trường lao động Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề. Tình trạng sụt giảm sản xuất của các doanh nghiệp dẫn đến hàng trăm nghìn người lao động bị giảm giờ làm, mất việc làm, nhất là tại các khu công nghiệp, gây ảnh hưởng tới đời sống và quyền an sinh xã hội của người lao động.

Theo đại biểu, mất việc làm có thể được xem là một trong những rủi ro lớn nhất, bởi lẽ khi đó người lao động rất dễ bị tổn thương do mất đi nguồn thu nhập chính, mất đi cơ sở kinh tế cần thiết để ổn định cuộc sống cho bản thân và cho cả những người phụ thuộc vào họ, như trẻ em hay người già không còn sức lao động.

Họ không còn hoặc khó có khả năng chi trả cho các nhu cầu thiết yếu như chăm sóc sức khỏe, y tế, lương thực phẩm…Hơn nữa, khi rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp họ còn có nguy cơ đối mặt với những áp lực, thậm chí là khủng hoảng về tinh thần, có thể dẫn tới những hành động tiêu cực, ảnh hưởng không chỉ tới bản thân và gia đình họ mà còn kéo theo nhiều hệ lụy cho xã hội, như bạo lực, bỏ học hay tệ nạn xã hội.

“Tôi tự hỏi, nếu người lao động đột ngột bị mất việc làm, bị giảm giờ làm, bị cắt giảm các khoản phúc lợi hoặc mất đi tiền lương hàng tháng. Trong tình huống đó, nếu an sinh xã hội của người lao động không được bảo đảm tốt, nếu họ không được bù đắp cho thu nhập bị giảm sút, nếu trợ cấp thất nghiệp không đủ chi trả cho các nhu cầu thiết yếu hằng ngày thì phản ứng của họ sẽ ra sao, ngừng việc và đình công có xảy ra hay không.

Liệu rằng Chính phủ đã dự liệu giải pháp kịp thời và dài hạn cho những rủi ro đó hay chưa, bởi điều này không chỉ ảnh hưởng tới doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng tới cả nền kinh tế quốc gia”, đại biểu băn khoăn.

Theo đại biểu tỉnh Hải Dương, tại thời điểm này, người dân và doanh nghiệp đang rất cần những quyết sách thiết thực để duy trì và bảo đảm an sinh xã hội. Bên cạnh đó, Chính phủ nên nghiên cứu và triển khai xây dựng quỹ dự phòng an sinh xã hội với tầm nhìn dài hạn nhằm hỗ trợ người lao động mất việc làm, ứng phó với những khó khăn, rủi ro đột ngột.

“Việc thiết lập quỹ dự phòng sẽ góp phần giảm tải gánh nặng cho các quỹ an sinh xã hội truyền thống, như Quỹ bảo hiểm xã hội, Quỹ bảo hiểm y tế, qua đó bảo đảm tốt nhất quyền lợi và lợi ích của người lao động, góp phần củng cố mức độ an toàn và bền vững của hệ thống an sinh xã hội”, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung kiến nghị.

 SỚM HOÀN CHỈNH DỮ LIỆU VỀ TÌNH TRẠNG THẤT NGHIỆP

Lo ngại khi tỷ lệ lao động mất việc gia tăng, nhất là ở giới trẻ, đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Phước cho biết, hiện nay tỷ lệ thanh niên trong cơ cấu dân số đang có xu hướng giảm mạnh và tỷ lệ thất nghiệp ở cả nước dù duy trì ở mức ổn định (thấp là 2,25%), nhưng thất nghiệp ở nhóm lực lượng lao động thanh niên luôn ở mức cao hơn rất nhiều, chiếm tỷ lệ là 7,61%.

Riêng trong quý 1/2023, số lao động mất việc tăng lên, cả nước có gần 149.000 lao động bị mất việc, tăng gần 13% so với cùng kỳ.

Tình trạng công nhân, đặc biệt là lao động trẻ bị giảm giờ làm, bị mất việc làm, nhận trợ cấp thất nghiệp tăng, và nguy cơ mất việc làm của số lao động trẻ cao gấp 3 lần so với những lứa tuổi lớn hơn.

Theo đại biểu, vấn đề đặt ra là vì sao trong bối cảnh bị mất việc làm nhưng nhiều lao động lại không quay trở lại thị trường tham gia ứng tuyển việc làm mới, và vì sao các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng số lượng lớn lại không thu hút được người lao động.

“Phải chăng có điểm nghẽn của thị trường lao động tại các khu vực có quy mô, số lượng quan hệ lao động lớn trong nước”, đại biểu băn khoăn.

Cũng quan tâm đến vấn đề lao động việc làm, đại biểu Tô Ái Vang, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Sóc Trăng nói, trong nền kinh tế thị trường tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sẽ kéo theo tỷ lệ thất nghiệp tăng và lạm phát cũng tăng theo và ngược lại.

Hiện nay, Việt Nam chúng ta đã tham gia cộng đồng kinh tế ASEAN, việc ký kết các hiệp định thương mại đã mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, nhưng đi kèm là không ít thách thức, nhất là tỷ lệ thất nghiệp ngày càng gia tăng. Điều này Chính phủ đã lường trước và đã có những quyết sách mang tính vĩ mô và cụ thể.

Tuy nhiên, hiện tình trạng thất nghiệp của người lao động và những tác động trực tiếp hay gián tiếp của thất nghiệp lên kinh tế - xã hội tiếp tục đặt ra nhiều vấn đề quan tâm.

Vì thế, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị các bộ, ngành liên quan sớm hoàn chỉnh dữ liệu thống kê về tình trạng thất nghiệp hiện nay và phân thất nghiệp thành ba loại chính. Đó là thất nghiệp xảy ra khi có sự mất cân đối về mặt cơ cấu giữa cung và cầu lao động; thất nghiệp do tình trạng suy thoái về kinh tế và thất nghiệp xảy ra do quy luật cung cầu trên thị trường quy định.

Bên cạnh đó, thất nghiệp cũng cần được phân tích phân theo giới tính, theo lứa tuổi, theo vùng, theo ngành nghề, đồng thời thực hiện kết nối và chia sẻ dữ liệu dọc, ngang thông suốt.