Kiểm toán nhận xét điều hành của Ngân hàng Nhà nước

Không chỉ một số ngân hàng thương mại mà cả Ngân hàng Nhà nước cũng nhận được nhiều lời phê, sau kết quả kiểm toán báo cáo tài chính năm 2011 vừa được Kiểm toán Nhà nước hoàn thành.

Theo kết quả kiểm toán, trong điều hành, thực hiện chính sách tiền tệ, tín dụng, về cơ bản Ngân hàng Nhà nước đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ trong việc thực thi chính sách tiền tệ chặt chẽ, điều hành lãi suất dần phù hợp với thị trường, đảm bảo ổn định tỷ giá theo Nghị quyết số 11/NQ-CP, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội năm 2011, kiểm soát được lạm phát...

Tuy nhiên, bên cạnh nợ xấu liên tục tăng, tăng trưởng tín dụng không đạt chỉ tiêu, Kiểm toán Nhà nước cho rằng hoạt động thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động cho vay tái cấp vốn chưa kịp thời và đầy đủ.

Một số hồ sơ tái cấp vốn chưa được giám sát việc sử dụng vốn vay theo thông báo của Thống đốc như: hồ sơ vay vốn của VietinBank, BIDV, VCB, báo cáo nêu dẫn chứng.

Cạnh đó, một số ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng vay tái cấp vốn vi phạm tỷ lệ an toàn theo quy định nhưng chưa được cảnh báo, ngăn ngừa và chấn chỉnh kịp thời, vẫn theo kết quả kiểm toán. Như, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bắc Á, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đại Tín vi phạm từ chín tháng đầu năm 2011 nhưng đến 29/11/2011 Ngân hàng Nhà nước mới thành lập tổ giám sát.

Kết quả kiểm toán cũng cho thấy, việc điều hành thị trường liên ngân hàng còn hạn chế, không kiểm soát được mức lãi suất cao bất thường.

Cụ thể,  trong năm 2011 tại một số thời điểm xuất hiện một số giao dịch cho vay, gửi tiền liên ngân hàng lãi suất cao. Như trong tháng 3/2011 có giao dịch với lãi suất 23%/năm, tháng 10/2011 có giao dịch với lãi suất 30%/năm, tháng 11/2011 có giao dịch với lãi suất 37,5%/năm, trong khi lãi suất huy động trên thị trường I năm 2011 theo quy định của Ngân hàng Nhà nước tối đa 14%/năm.  

Báo cáo của cơ quan kiểm toán cũng nêu, hoạt động tái cấp vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội của Ngân  hàng Nhà nước chưa thực hiện đầy đủ nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó, ở Công văn số 147/VPCP-KHTH, ngày 15/2/2011 của Văn phòng Chính phủ về xử lý khoản vay tái cấp vốn đã quá hạn của Ngân hàng Chính sách xã hội, Thủ tướng đồng ý việc ngân hàng này được sử dụng dài hạn khoản vay 7.000 tỷ đồng tại Ngân hàng Nhà nước và giao Thống đốc thực hiện cụ thể, đảm bảo phù hợp với khả năng trả nợ của Ngân hàng Chính sách xã hội nhưng Ngân hàng  Nhà nước vẫn tính lãi (gồm cả lãi quá hạn) của các khoản vay tái cấp vốn trên.

Còn theo Công văn số 14/TTg-KTTH ngày 25/2/2012, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Thủ tướng về Quỹ cho vay quay vòng đối với học sinh, sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội, trong đó chuyển 3.000 tỷ đồng từ khoản vay 7.000 tỷ đồng nêu trên thành vốn Nhà nước cấp cho ngân hàng này.  “Song, các nội dung liên quan đến Ngân hàng Nhà nước chưa được triển khai thực hiện kịp thời”, báo cáo viết.

Điểm danh BIDV, MHB

Nhận xét cơ bản các ngân hàng thương mại chấp hành đúng quy định của Nhà nước về hoạt động cho vay, mức tăng trưởng tín dụng, song báo cáo cũng chỉ ra một số hạn chế trong hoạt động tín dụng.

Sau đánh giá việc thu thập và hoàn thiện hồ sơ pháp lý, hồ sơ kinh tế trước khi cho vay chưa đầy đủ và việc kiểm soát trước, trong, sau khi cho vay chưa chặt chẽ là hai cái tên BIDV, MHB được điểm danh.

Với phân loại nợ chưa phù hợp, Kiểm toán Nhà nước điều chỉnh: BIDV giảm nợ nhóm 1 là 178,9 tỷ đồng, nhóm 2 là 261,6 tỷ đồng và tăng nợ nhóm 3 là 257,6 tỷ đồng, nhóm 4 là 0,4 tỷ đồng, nhóm 5 là 182,6 tỷ đồng. Còn MHB giảm nợ nhóm 1 là 221 tỷ đồng, nhóm 4 là 19 tỷ đồng và tăng nợ nhóm 2 là 200 tỷ đồng, nhóm 3 là 12 tỷ đồng, nhóm 5 là 47 tỷ đồng.

Chỉ ra việc mua bán nợ chưa đảm bảo theo nguyên tắc thị trường, cơ quan kiểm toán dẫn chứng, BIDV bán nợ theo đúng dư nợ của các khoản nợ nhóm 1, 2 cho Ngân hàng Đầu tư Campuchia (giá trị quy đổi 1.168,5 tỷ đồng), Ngân hàng Liên doanh Việt Nga (giá trị quy đổi 1.275,4 tỷ đồng) và các nghĩa vụ giữa BIDV với đối tác trong việc thu nợ qua chi phí quản lý vốn vay từ năm 2010 đến năm 2011 thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của BIDV từ nghiệp vụ này. Cũng vẫn là BIDV được nhắc đến sau lo ngại tỷ lệ nợ xấu cao với 2,96% (chưa bao gồm nợ của Vinashin), MHB 2,49%.

Kết quả kiểm toán còn đưa ra nhận xét, cho vay trên thị trường liên ngân hàng có nợ quá hạn cao, nhiều khoản cho vay tiềm ẩn rủi ro và khả năng thu hồi vốn khó khăn.

Số dư tiền gửi đến 31/12/2011 của MHB tại các tổ chức tín dụng khác là 11.737,8 tỷ đồng, trong đó số quá hạn chưa thu được phải gia hạn là 1.157,16 tỷ đồng và 4.010.500 USD, báo cáo nêu con số cụ thể.

Đánh giá chung về các tổ chức tài chính - ngân hàng trong quản lý sử dụng tài sản nguồn vốn, cơ quan kiểm toán cho rằng, việc quản lý các khoản bằng tiền tại một số đơn vị chưa chặt chẽ và hiệu quả; kiểm kê tài sản, công nợ chưa đầy đủ ; mua sắm và quản lý tài sản chưa đúng quy định về đấu thầu ; hoạt động kinh doanh ngoại tệ chưa tuân thủ quy định ; huy động vốn còn vi phạm quy định về trần lãi suất.

Đi kèm các nhận định này đều có danh tính cụ thể. Đơn cử,  huy động vượt trần lãi suất so với quy định của Ngân hàng Nhà nước tại 10 chi nhánh của BIDV 3,2 tỷ đồng, MHB 59,7 tỷ đồng .