Tính đến ngày 19/1/2023, 440/1609 doanh nghiệp và ngân hàng niêm yết chiếm 39,2% tổng giá trị vốn hóa trên HOSE, HNX và UPCoM đã có ước tính về kết quả kinh doanh cho Q4/2022, trong đó bao gồm 12/27 ngân hàng và 421/1518 doanh nghiệp Phi tài chính.

Tính toán sơ bộ của FiinTrade, cho thấy tổng lợi nhuận sau thuế Q4/2022 của 440 ngân hàng và doanh nghiệp này giảm -38,4% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, tỷ lệ doanh nghiệp ghi nhận giảm về lợi nhuận chiếm áp đảo (hơn 60%), cho thấy hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết đang chịu ảnh hưởng rất tiêu cực bởi môi trường lãi suất cao và cầu tiêu dùng trong và ngoài nước suy giảm.

Trong đó, với ngành Ngân hàng, đã có 12/27 ngân hàng niêm yết công bố kết quả kinh doanh Q4/2022. Ngoại trừ 3 ngân hàng quốc doanh VCB, CTG và BID chưa đưa ra báo cáo chính thức, 9 ngân hàng còn lại hầu hết có quy mô nhỏ như VIB, TPB, EIB đã công bố báo cáo kết quả với lợi nhuận kém tích cực.

Lợi nhuận các ngân hàng nhỏ kém tích cực chủ yếu do tín dụng tăng thấp, NIM không tiếp tục cải thiện mà giảm nhẹ chi phí vốn COF tăng 1,5 điểm % so với quý trước và chi phí trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tăng cao.

Tỷ lệ NPL tại 9 ngân hàng này tăng từ mức 1,9% trong quý 3 lên 2,5% trong quý 4, mức cao nhất từ 2018 đến nay.

Điểm tích cực đó là tình trạng căng thẳng thanh khoản tại 9 ngân hàng này có dấu hiệu dịu bớt khi hệ số LDR thuần (tỷ lệ dư nợ tín dụng/tổng huy động) giảm về 97,2% từ mức 104% trong quý 3.

Với mức tăng giá tích cực trong 3 tháng gần đây có đóng góp đáng kể từ động thái mua ròng của khối ngoại, định giá nhiều cổ phiếu ngân hàng dựa trên giá trị sổ sách đã tăng trở lại và tiệm cận hay thậm chí vượt mức trung bình 3 năm. 

Khối doanh nghiệp, lợi nhuận sau thuế của 421 doanh nghiệp Phi tài chính giảm -70,3% so với cùng kỳ trong quý 4, chủ yếu là các doanh nghiệp thuộc ngành Thép (HPG), Hóa chất (DGC), Hàng không (HVN), Tiện ích (GAS).

Ở chiều ngược lại, trong số hơn 130 doanh nghiệp sau thuế có lợi nhuận sau thuế Q4/2022 tăng trưởng cao so với cùng kỳ, đáng chú ý là nhóm Dịch vụ dầu khí (PVS, PVB) và Chế biến thực phẩm (VSF, SAF, HNF).

Tuy nhiên, giá cổ phiếu PVS và PVB đã hồi phục mạnh, tăng >50% từ giữa tháng 11/2022 (một phần được hỗ trợ bởi kỳ vọng liên quan đến dự án Block B Ô Môn), trong khi cổ phiếu nhóm Chế biến thực phẩm gần như không có thanh khoản.

Một số doanh nghiệp thuộc nhóm đầu tư công (Vật liệu xây dựng) cũng có lợi nhuận cải thiện đáng kể. Ngoại trừ C4G, VLB là điểm sáng trong lần cập nhật này với lợi nhuận sau thuế Q4/2022 đảo chiều tăng 96,3% sau ba quý giảm sâu trước đó. Sở hữu những mỏ đá với trữ lượng khai thác lớn và nằm gần dự án sân bay Long Thành, VLB cũng được kỳ vọng sẽ hưởng lợi lớn khi dự án này được triển khai xây dựng. Giá cổ phiếu đã giảm hơn một nửa trong vòng 1 năm qua và ghi nhận mức tăng gần 20% từ đầu năm 2023.

Lợi nhuận năm 2023 được FiinGroup dự báo tăng chậm lại ở ngành Ngân hàng vốn đóng góp 42% tổng lợi nhuận sau thuế và 30% tổng vốn hóa toàn thị trường, và suy giảm ở hầu hết các ngành có tỷ trọng vốn hóa lớn như Bất động sản, Tài nguyên cơ bản (Thép), Hóa chất vì (i) chi phí vốn tăng cao, (ii) cầu tiêu dùng trong nước và thế giới suy giảm do môi trường lãi suất cao, và (ii) nghẽn “dòng tiền” trong nền kinh tế.

Môi trường lãi suất cao là điểm trừ đối với triển vọng các ngành hàng tiêu dùng không thiết yếu, trong đó có Hàng cá nhân (PNJ). PNJ dự kiến gặp khó trong nửa đầu năm 2023 do môi trường lãi suất cao và cầu tiêu dùng chững lại. Trên thực tế, doanh thu tháng 11/2022 của PNJ giảm -15,7% so với tháng 10

Rủi ro suy giảm mạnh ở các ngành hưởng lợi đứt gãy chuỗi cung ứng như Hóa chất, Phân bón, Thủy sản và Logistics ghi nhận lợi nhuận sau thuế tăng cao hơn so với mặt bằng chung trong 9T2022, nhưng tốc độ tăng trưởng quý 3 đã chậm lại đáng kể so với nửa đầu năm.

Rủi ro suy thoái ở các nền kinh tế lớn khiến lượng đơn đặt hàng giảm mạnh, kéo giá hàng hóa tiếp tục đi xuống sẽ là trở ngại cho tăng trưởng lợi nhuận của các nhóm ngành này trong các quý tới.

Ngược lại, tăng trưởng được dự báo duy trì ở những nhóm ngành mang tính phòng thủ và quy mô vốn hóa nhỏ như Điện, Nước, Dược phẩm, Công nghệ thông tin.