Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) Nguyễn Hoàng Hải vừa có cuộc trao đổi với báo giới về nguy cơ giao dịch nội gián trên sàn chứng khoán.

Ông Hải nói:

- Việc rò rỉ thông tin dẫn đến các giao dịch nội gián, đầu cơ là điều rất dễ xảy ra tại các trung tâm giao dịch chứng khoán Việt Nam với cách công bố thông tin hiện nay.

Bởi theo qui định thì các công ty niêm yết phải chuyển các tài liệu, thông tin về doanh nghiệp mình đến trung tâm giao dịch chứng khoán để các trung tâm công bố. Khoảng thời gian từ lúc thông tin gửi về cho đến lúc được trung tâm giao dịch chứng khoán công bố có khi kéo dài đến 4-5 ngày.

Với quãng thời gian như vậy, những người nắm được các thông tin này hoàn toàn có thể đặt những lệnh mua, bán cổ phiếu.. để kiếm lợi nhờ biết trước thông tin so với các nhà đầu tư khác.

Thực chất, đấy chính là giao dịch nội gián.

Trong khi đó, nếu cho phép các công ty niêm yết công bố công khai các thông tin của doanh nghiệp mình trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các website công cộng đồng thời với việc chuyển thông tin về trung tâm giao dịch chứng khoán thì việc này hoàn toàn có thể khắc phục được.

Nhưng có ý kiến cho rằng sẽ có những thông tin nhạy cảm mà trung tâm giao dịch chứng khoán cần có cách thức xử lý thích hợp trước khi công bố để đảm bảo cho thị trường ổn định, thưa ông?

Tôi nghĩ rằng nếu như vậy thì các trung tâm giao dịch chứng khoán cần qui định rõ, cụ thể về những thông tin thuộc dạng nào là nhạy cảm và phải chuyển về trung tâm giao dịch chứng khoán xử lý trước khi công bố.

Còn những cái như báo cáo tài chính, báo cáo tình hình sản xuất kinh doanh định kỳ... thì không có lý do gì để coi đó là nhạy cảm. Nói thật, chính việc qui định tất cả thông tin đều phải về qua đầu mối này đã nảy sinh cơ chế “xin - cho” về thông tin, tự nhiên trung tâm giao dịch chứng khoán lại có thêm những “quyền” mới trong tay.

Ví dụ như việc có được trước những thông tin về tỉ suất lợi nhuận cao của một công ty có thể khiến những người này lợi dụng để “gom” khối lượng lớn cổ phiếu, chờ đến khi công bố thông tin, giá cổ phiếu tăng họ bán ra thu chênh lệch giá.

Hay như với những công ty bị lỗ, người có thông tin hoàn toàn có thể quyết định bán sớm số cổ phiếu mà mình nắm giữ để tránh thiệt hại.

Cho nên yêu cầu về công khai, minh bạch việc cung cấp thông tin về các công ty niêm yết, đăng ký giao dịch sẽ làm cho thị trường lành mạnh hơn.

Trong thời gian qua đã có trường hợp nào là giao dịch nội gián do rò rỉ thông tin?

Rò rỉ thông tin thì đã có nhiều. Và phổ biến nhất là các thông tin liên quan đến đấu giá cổ phiếu của các công ty.

Những người nắm được cụ thể, chi tiết về tổng “cầu” cổ phiếu của thị trường, các cá nhân tổ chức nào tham gia đấu giá sẽ tính toán được hợp lý mức giá mà mình bỏ thầu, qua đó chiếm lợi thế so với các nhà đầu tư khác không có thông tin.

Đã có những trường hợp mà từ trước phiên đấu giá vài hôm đã có những thông tin dự báo tương đối chính xác mức giá cổ phiếu sẽ được đấu giá. Và cũng có những trường hợp đấu giá xong rồi thì lại có người liên hệ với mình ngay để hỏi mua lại số cổ phiếu mình vừa đấu giá được.

Những cái đấy nếu không có thông tin từ những “kênh” khác thì khó có thể làm được.

Những điều này có liên quan gì đến kiến nghị về việc nhanh chóng chuyển đổi các trung tâm giao dịch chứng khoán sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần, thưa ông?

Nếu hoạt động theo mô hình công ty cổ phần, các giám đốc trung tâm giao dịch chứng khoán sẽ phải chịu trách nhiệm về hoạt động của trung tâm, tình hình kinh doanh và lợi nhuận của trung tâm giao dịch chứng khoán.

Áp lực đó sẽ rất lớn, đòi hỏi các trung tâm giao dịch chứng khoán muốn làm ăn có hiệu quả phải quản lý chặt chẽ, xây dựng uy tín và thương hiệu của mình, đảm bảo vai trò cơ quan giám sát thị trường một cách nghiêm ngặt và công bằng nhằm tạo sân chơi lành mạnh cho các bên tham gia thị trường chứng khoán.

Chính vì vậy, theo thông lệ quốc tế thì Sở Giao dịch chứng khoán là mô hình tự chủ và tự chịu trách nhiệm, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chỉ là cơ quan giám sát. Còn ở Việt Nam hiện nay, các trung tâm giao dịch chứng khoán đang là những đơn vị hành chính sự nghiệp mà chủ quản chính là Ủy ban Chứng khoán.

Vừa giữ vai trò giám sát, vừa giữ vai trò chủ quản, Ủy ban Chứng khoán sẽ khiến các trung tâm giao dịch chứng khoán không thể hoạt động theo cách thức chuyên nghiệp và độc lập được. Rò rỉ thông tin, giao dịch nội gián là một trong những vấn đề có thể dễ thấy nhất.

* Giao dịch nội gián là khi một tổ chức hay cá nhân mua bán chứng khoán biết được thông tin nội bộ (xấu hoặc tốt) về doanh nghiệp phát hành có thể ảnh hưởng đến giá chứng khoán trong khi thông tin này chưa được công bố rộng rãi ra công chúng.