Thủ tướng: Cần phát triển hệ sinh thái cho các doanh nghiệp khởi nghiệp
Dự đối thoại với thanh niên, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, muốn phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo mạnh hơn, nhiều hơn, cần phát triển hệ sinh thái cho các doanh nghiệp phát triển. Tập trung vào các đột phá chiến lược là thể chế; hạ tầng và đào tạo nhân lực chất lượng cao...
Chiều 24/3, nhân Tháng Thanh niên năm 2025 và chào mừng kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2025), tại Hà Nội, Bộ Nội Vụ, Văn phòng Chính phủ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức Chương trình Thủ tướng Chính phủ đối thoại với thanh niên Việt Nam năm 2025 với chủ đề “Thanh niên Việt Nam tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.
GIẢI PHÁP ĐỘT PHÁ VỀ THỂ CHẾ
Là người đầu tiên đặt câu hỏi, Chủ tịch Câu lạc bộ Xúc tiến thương mại trên nền tảng số (EPC) Bùi Thế Quyền mong muốn được Thủ tướng Chính phủ chia sẻ các giải pháp của Chính phủ để số doanh nghiệp Việt Nam đạt tiêu chí doanh nghiệp khoa học, công nghệ và số doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng gấp 2 lần so với năm 2020, mà Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đề ra?
Được Thủ tướng ủy quyền trả lời câu hỏi này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương thông tin, chỉ số đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ của Việt Nam năm 2024 đã tăng 2 bậc, lên vị trí 44.
“So sánh với các nước cùng trình độ và có mức thu nhập trung bình thấp, nước ta đứng thứ 2 sau Ấn Độ. Trong ASEAN, Việt Nam đứng thứ 4, sau Singapore, Malaysia, Thái Lan. Qua đó cho thấy nền tảng, cơ hội cũng như điều kiện để Việt Nam thúc đẩy gia tăng nhanh số lượng doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, cũng như doanh nghiệp do thanh niên có thể đảm nhiệm là hoàn toàn có thể”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho hay.
Theo ông Phương, giải pháp mang tính nền tảng và cốt lõi nhất chính là thanh niên thực sự tham gia vào quá trình này.
Giải pháp thứ nhất là hoàn thiện thể chế, được coi là “giải pháp đột phá của đột phá”.
Hiện nay công tác hoàn thiện thể chế đang diễn ra mạnh mẽ, rất nhiều luật đang được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện. Việc hoàn thiện thể chế đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ mang tính cởi trói, khích lệ với các doanh nghiệp này.
Giải pháp thứ hai là tăng cường đầu tư đối với hạ tầng công nghệ thông tin, khoa học công nghệ, chuyển đổi số. “Đột phá về hạ tầng hiện nay cũng như sắp tới vẫn là đột phá hết sức quan trọng của nền kinh tế. Đầu tư hạ tầng sẽ thông qua nhiều kênh khác nhau, trong đó, kênh đầu tư bằng nguồn vốn Nhà nước là kênh chủ đạo. Tuy nhiên, chúng tôi cũng đang nghiên cứu phương thức đầu tư mới để tăng nhanh hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng dùng chung thông qua phương thức hợp tác công tư…”, ông Phương cho hay.
Giải pháp thứ ba là giải pháp về nguồn nhân lực. Theo đại diện Bộ Tài chính, đào tạo nguồn nhân lực có 3 trụ cột chính, là hợp tác đào tạo nguồn nhân lực, thu hút nhân tài từ nước ngoài về làm việc cho Việt Nam; đào tạo trong nước; và kết hợp với doanh nghiệp để đào tạo lao động có kỹ năng, kỹ thuật để sử dụng ngay.
Giải pháp thứ tư là thúc đẩy, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp. Bởi đây là khu vực có tiềm năng, nguồn lực lớn để đầu tư cho khoa học công nghệ.
Giải pháp thứ năm là tạo môi trường. Ông Phương cho biết Chính phủ đã có chương trình, chiến lược khuyến khích, xây dựng các môi trường, tạo cơ hội cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt là vườn ươm, trung tâm R&D, trung tâm đổi mới sáng tạo để tạo môi trường tốt cho thanh niên hoạt động trong khu vực này,
Một điểm hết sức quan trọng cũng được lãnh đạo Bộ Tài chính nhấn mạnh là chính sách khuyến khích để tạo đầu ra cho doanh nghiệp khởi nghiệp, là sản phẩm của doanh nghiệp được ưu tiên, tạo điều kiện thuận lợi nhất để tham gia thương mại hóa…
Làm rõ thêm về vấn đề trên, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, muốn phát triển doanh nghiệp mạnh hơn, nhiều hơn, trước hết phải phát triển hệ sinh thái cho các doanh nghiệp phát triển. Thủ tướng nhấn mạnh cần thực hiện 3 đột phá chiến lược.
Đó là, thể chế phải thông thoáng, cắt giảm thủ tục hành chính, giảm khâu trung gian, phân cấp, phân quyền, làm sao để đăng ký doanh nghiệp đơn giản, chi phí tuân thủ giảm đi.
Thứ hai, phát triển hạ tầng chiến lược vừa tạo không gian phát triển mới, vừa tạo giá trị gia tăng mới của đất đai, tạo các khu công nghiệp, đô thị, dịch vụ, du lịch mới; đặc biệt là hạ tầng số, hạ tầng khoa học công nghệ, hạ tầng năng lượng…“Tất cả điều này giúp giảm chi phí đầu vào, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm và tạo nhu cầu phát triển doanh nghiệp”, Thủ tướng nói.
Thứ ba, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng suất lao động, thích ứng với các ngành mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức…
Ngoài ra, Thủ tướng cho biết chúng ta đang xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân, với quan điểm đây là động lực quan trọng nhất trong phát triển kinh tế; cởi trói cho doanh nghiệp tư nhân để phát triển; cùng với cơ chế, chính sách thì phải luật hóa.
TẠO THUẬN LỢI TỐT NHẤT ĐỂ THANH NIÊN THEO ĐUỔI ĐAM MÊ
Cùng chung mối quan tâm đến lĩnh vực khoa học công nghệ, TS. Hoàng Anh Đức, Đại học RMIT, nêu thực tế hiện nay, sinh viên và lực lượng có trình độ sau đại học theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt chưa nhiều.
Trong khi đó, đây là nhóm đối tượng và lĩnh vực quan trọng để tham gia phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. TS. Hoàng Anh Đức mong muốn Chính phủ sẽ có những cơ chế, chính sách mang tính đột phá để có thể gia tăng nhiều hơn nữa đối tượng này theo học các lĩnh vực trên?
Thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ trả lời nội dung này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nói mỗi nhóm nhân lực có một vai trò riêng, đều có đóng góp rất quan trọng.
Tuy nhiên, ở một thời điểm chúng ta mong muốn phát triển nhanh và bền vững, thu hút các doanh nghiệp FDI, cũng như các doanh nghiệp trong nước trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, kỹ thuật, đặc biệt kỹ thuật cao, thì yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực mà chúng ta hay gọi là STEM, bao gồm khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, cần số lượng lớn hơn, đặc biệt là chất lượng cao hơn nữa, mới có thể đáp ứng được sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
“Hiện nay, tỷ lệ nhập học của sinh viên tham gia vào các ngành học STEM và bậc đại học bình quân hằng năm từ 28-30%. Trong khi đó, tỷ lệ này ở một số nước như ở Hàn Quốc 35%, Đức là 39%, Phần Lan 36%. Tỷ lệ của chúng ta không kém quá nhiều so với các nước có công nghiệp và kỹ thuật phát triển, nhất là trong bối cảnh chúng ta có một trăm triệu dân. Tỷ lệ 30% trong số trong học sinh nhập học đại học hằng năm là 600.000 không phải quá nhỏ”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thông tin.
Bộ trưởng cho rằng trước yêu cầu phát triển nhanh và mạnh của đất nước, con số này cần phải tăng mạnh hơn nữa. Ông Sơn dẫn chứng, trong năm 2024, tỷ lệ học sinh nhập học của khối ngành STEM bậc đại học đã gia tăng đáng kể. Trong số hơn 600.000 sinh viên nhập học, đã có hơn 200.000 sinh viên khối ngành STEM. Như vậy, tăng 10% so với năm trước đó.
Theo Bộ trưởng, hiện tại số lượng nhân lực trong lĩnh vực STEM còn phát triển mạnh và đầy triển vọng. Thủ tướng Chính phủ cũng đang giao cho ngành Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phá triển các lĩnh vực công nghệ cao.
Trong đó, rất nhiều chính sách sẽ được đưa ra để động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia học các lĩnh vực này, bao gồm những chính sách hỗ trợ học bổng cho người học, các chế độ khuyến khích cũng như thu hút chuyên gia ở nước ngoài vào làm việc.
Đặc biệt, sẽ có định hướng đầu tư phát triển các trường đại học, bởi phải có môi trường đại học tiên tiến thì chúng ta mới có thể tạo ra cả số lượng và chất lượng.
Nói thêm về nội dung này, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhìn nhận, chúng ta chưa phát triển toàn diện các ngành, lĩnh vực khoa học, trong đó các ngành khoa học cơ bản chưa phát triển đúng yêu cầu phát triển đất nước và xu thế phát triển của thời đại.
Do đó, Thủ tướng nhấn mạnh cần có cơ chế, chính sách ưu tiên, như chính sách vinh danh, chính sách học bổng để các sinh viên, nghiên cứu sinh theo đuổi đam mê. Tương tự, với các lĩnh vực nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, thể dục thể thao, văn hóa, công nghiệp giải trí cũng như vậy.
“Tinh thần là tạo thuận lợi nhất cho mỗi người theo đuổi đam mê, hoài bão, thế mạnh của mình. Đồng thời, đào tạo đội ngũ giáo viên với tinh thần nhà trường là nền tảng, thầy cô là động lực, học sinh – sinh viên là trung tâm”, người đứng đầu Chính phủ chia sẻ.
